Οι 353000 αδικοχαμένες ψυχές, τα άταφα κόκαλα στους ματωμένους δρόμους, οι εκκλησίες που έγιναν τζαμιά, άλλες έμειναν ερείπια, δίχως καμπαναριά … επέμναν έρμα κι άκλερα, γομάτα κολισιάφτρας…
Έρχονται στο μυαλό μου εικόνες από τον Πόντο, στιγμές που έζησα στους δρόμους των προγόνων μας, τρέχοντας στα ιερά, ματωμένα και πονεμένα χώματα. Από τη Μονή της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, στις Μονές του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα και Αγίου Ιωάννη Βαζελώνος, εκεί στην Ματσούκα, στην περιοχή που σχηματίζεται το τρίγωνο της Ζύγανας…
και γονατίζ’ η Ζύγανα, ‘ς ση καμονής το βάρος…
Τιμώντας τη μνήμη των προγόνων μας, 101 χρόνια μετά για 4η συνεχόμενη χρονιά, 100 χλμ αφιερωμένα στη μνήμη τους ως ένα ευλαβικό μνημόσυνο η διαδρομή : Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτα (Ροδοχώρι Νάουσας), Βέροια – Ι. Ναός Παναγίας Σουμελά Καστανιάς Βέροιας, Ζωοδόχος Πηγή Κοζάνης, Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Βαζελώνος, στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης.
Οι τρεις μονές που υπάρχουν στον Πόντο, σχηματίζουν το τρίγωνο της Ζύγανας, κι έμειναν … χωρίς Δεσπότ’ διαταγήν και Διάκου συνεργίαν… έτσι κι εδώ στην Ελλάδα, σχηματίζουν το τρίγωνο του Βερμίου.
Μια ωραία διαδρομή 100 χλμ, με εναλλαγές τοπίων και υψομέτρων. Με τα μεγάλα πλατάνια στο δρόμο που κατηφορίζει από το Ροδοχώρι προς τη Νάουσα, με τα ροδάκινα και τα κεράσια, φτάνοντας στην Ηρωική Νάουσα με την Αραπίτσα, περνάς από τον Στενήμαχο και αφού φτάσεις στη Βέροια παίρνεις τη ανηφόρα προς στο βήμα του Αποστόλου Παύλου και συνεχίζοντας μέσα στα δέντρα, στην σκιά από τα πλατάνια και τους δρυς, ο μικρός Ναός του προφήτη Ηλία περιμένει το άναμμα ενός κεριού και ο Άγιος Χριστόφορος σε καλοστρατίζει για να συνεχίσεις την ανηφόρα της Καστανιάς, όπου το τρεχούμενο νερό σε δροσίζει και το επιβλητικό «Μελισσανίδειο» που αντικρίζεις, σου θυμίζει την Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, καθώς και το φροντιστήριο Τραπεζούντας. Παίρνοντας κουράγιο από την εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου στο χωριό Καστανιά, συνεχίζεις την ανηφόρα και σε καλωσορίζει στη διασταύρωση ο Πόντιος αντάρτης με την Πόντια μάνα και ο Μονοκέφαλος Αετός σε οδηγεί στον Ιερό Ναό της Παναγίας Σουμελά. Ένα κερί στη μνήμη των προγόνων μας, λίγο αγίασμα και μετά στο μικρό Ναό ο Αλέξιος Κομνηνός, ως Ακρίτας των Ιερών Συμβόλων του Πόντου, σου δίνει την ευλογία για τη συνέχεια. Στα όρια των νομών Ημαθίας και Κοζάνης, στο πιο ψηλό σημείο της διαδρομής, ακούς τον ήχο από τα κουδούνια του «ιερού ζώου» των Ποντίων, «το χτήνον», οι αγελάδες, με τα μεγάλα μάτια τους, σε καλωσορίζουν στο Νομό Κοζάνης και αρχίζει η κατηφόρα για τη Ζωοδόχο Πηγή. Πίνεις το τρεχούμενο κρύο νερό, και φτάνεις στον Πολύμυλο με τις γλυκές πατάτες και βλέπεις από ψηλά τη νέα Εγνατία οδό με τις σήραγγες και τις μεγάλες γέφυρες. Μία επίπεδη διαδρομή για τη συνέχεια μέχρι τη διασταύρωση για τον Τετράλοφο Κοζάνης με την Παναγία των Βλαχερνών, το Ρυάκιο και το χωριό Άγιο Δημήτριο με το εργοστάσιο του ΑΗΣ. Τα 5 χλμ ανηφόρας για τον Άγιο Ιωάννη Βαζελώνα δεν σου φαίνονται καθόλου αφού οι επιβλητικοί βράχοι τριγύρω, σου αποσπούν την προσοχή μαζί με τον γλυκό ήχο από τα κουδουνάκια που φορούν τα ζώα εκεί στα παρχάρια και ώσπου να το σκεφτείς αντικρίζεις την μεγαλοπρεπή είσοδο της Μονής και μέσα από την αυλή της βλέπεις από ψηλά όλα τα χωριά που φιλοξένησαν τους πρόσφυγες το 1922 αλλά μερικά χωριά δεν υπάρχουν πια, Χαραυγή, Κλείτος, Καρδιά, Κόμανος, είναι χωριά που σβήστηκαν από τον χάρτη εξαιτίας της ΔΕΗ, του λιγνίτη και πλέον ….
.. εκεί κερί ‘κί άφκεται, θυμίαμαν ‘κί καίει μνημόσυνον ‘κί γίνεται, και σταυρόν πού να καρφούται…
Εκεί στον Άγιο Ιωάννη Βαζελώνος, με το άναμμα ενός κεριού, τελειώνει η διαδρομή αλλά το φως της μνήμης καίει …
κι η Σουμελά, κι ο Βαζελώντς κι ο Περιστερεώτας
πάγ’νε μπροστά και ευλογούν, πάγν’ από πίσ’ και κλαίγ’νε.
… Κλαίγνε τα τόπ’ς ντ’ επέθαναν, τ’ ανθρώπ’ς π’ εμαυροζήναν…Γι αυτούς όλους τους ανθρώπους μας, 101 χρόνια μετά, αφιερωμένα τα 100 χλμ, ένα κερί ως ένα ευλαβικό μνημόσυνο για τις 353000 ψυχές.
19 Μαϊου 2020Γιώργος Ζαχαριάδης – δρομέας
