Ο κλάδος των κατασκευών αποτελεί αναμφίβολα έναν κρίσιμο κοινωνικό παράγοντα, ο οποίος διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό την ευημερία, την ποιότητα ζωής, την κατανομή του εργατικού δυναμικού, την προοπτική οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και γενικότερα την ασφάλεια και την πρόοδο του συνόλου της κοινωνίας.
Όπως είναι λογικό, η βιωσιμότητα ενός τέτοιου «ζωντανού» και κρίσιμου στοιχείου όπως είναι οι κατασκευές, οι οποίες αλληλοεπιδρούν θεαματικά με το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται, εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις είναι ικανοί να αποτελέσουν εμπόδια στην ομαλή εξέλιξη της ανάπτυξης του κλάδου αλλά και της ευημερίας στον πλανήτη, γενικότερα. Η οικονομική κρίση, τα γεωπολιτικά συμφέροντα, οι πόλεμοι, η αύξηση των τιμών σε πρώτες ύλες, αλλά και η κλιματική αλλαγή, αποτελούν κάποιους από αυτούς τους παράγοντες που μόνο αμελητέοι δεν είναι.
Έτσι, και ενώ καθένας από αυτούς προκαλεί τη δική του φθορά σε ένα οικοδόμημα όπως είναι αυτό του κλάδου των κατασκευών, ο επιστημονικός κόσμος, οι μηχανικοί, αλλά και οι κατασκευαστικές εταιρείες καλούνται διαχρονικά όχι μόνο να προστατεύουν αυτό το οικοδόμημα, αλλά να βγαίνουν μπροστά, να μελετούν, να ανακαλύπτουν και να εφαρμόζουν στην πράξη καινοτόμες λύσεις οι οποίες διευκολύνουν την εκτέλεση των εργασιών στις κατασκευές, αποτελώντας ταυτόχρονα και τον κινητήριο μοχλό που εξασφαλίζει τη βελτίωση και την ευρύτερη ανάπτυξή τους στο μέλλον. Ορισμένες από αυτές που άλλαξαν ή αναμένεται να αλλάξουν την ιστορία των κατασκευών, παρουσιάζονται στη συνέχεια.
- Η χρήση μηχανημάτων στα έργα
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πόσο επίπονο ήταν στο παρελθόν να εκτελούνται όλες οι οικοδομικές εργασίες ουσιαστικά με τα χέρια. Μηχανήματα όπως οι μπουλντόζες, οι οικοδομικοί γερανοί, αλλά ακόμα και τα μικρότερα ηλεκτρικά εργαλεία χειρός, ήρθαν να αντικαταστήσουν την μεγάλη καταπόνηση του εργατικού δυναμικού και τις δύσκολες συνθήκες εργασίες, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος αλλά και το περιθώριο λάθους στις κατασκευές.
- Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά για μηχανικούς
Άλλη μια επίπονη διαδικασία η οποία παλαιότερα γινόταν και πάλι ουσιαστικά «με το χέρι» ήταν ο σχεδιασμός των κτιρίων αλλά και η εκπόνηση των αντίστοιχων στατικών υπολογισμών και των άλλων μελετών τους. Τα σχεδιαστικά προγράμματα και τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται σήμερα, εξόπλισαν με φαντασία αλλά και ασφάλεια τους μηχανικούς που τα χειρίζονται, με τα αποτελέσματα να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για όλους, αφού μειώθηκε ο χρόνος κατασκευής, αυξήθηκε το πλήθος των έργων που εκτελούνται και προστέθηκαν παράμετροι ελέγχου υπέρ της ασφάλειας των κατασκευών.
- Η εμφάνιση των προκατασκευασμένων στοιχείων στις κατασκευές
Τα προκατασκευασμένα στοιχεία των κατασκευών εξασφαλίζουν εξοικονόμηση χρόνου και μείωση κόστους στα μεγάλα έργα, αφού κατασκευάζονται σε κάποιο εργαστηριακό περιβάλλον μακριά από το εργοτάξιο, μεταφέρονται έτοιμα και συναρμολογούνται επί τόπου του έργου, προσδίδοντας ταυτόχρονα και μεγαλύτερη ποιότητα στην τελική κατασκευή.
- Το διαδίκτυο και η χρήση κινητών τηλεφώνων στο εργοτάξιο
Η άμεση επικοινωνία και η εύρεση στοιχείων σε πραγματικό χρόνο από το εργοτάξιο, έγιναν σταδιακά εφικτές στις κατασκευές, χάρη στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών όπως τα κινητά τηλέφωνα και τα Tablets, μέσω φυσικά της εκμετάλλευσης της δύναμης του διαδικτύου, το οποίο είναι ικανό να μεταφέρει γνώσεις και λύσεις σε πραγματικά μηδενικό χρόνο. Είναι εξαιρετικά σπάνιο στις μέρες μας να συναντήσει κανείς μηχανικό πεδίου, ο οποίος δεν κάνει χρήση των παραπάνω μέσων προς όφελος της πληρέστερης διαχείρισης του εργοταξίου του.
- Τα τοπογραφικά όργανα μέτρησης
Τα τοπογραφικά όργανα που χρησιμοποιούν οι μηχανικοί για να μετρήσουν και να υπολογίσουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και τις παραμέτρους από το στάδιο της αποτύπωσης μέχρι και τη τελική χάραξη επί τόπου του έργου, συνέβαλαν πρακτικά και αισθητικά στο τελικό αποτέλεσμα της κατασκευής, αφού ουσιαστικά διασφαλίζουν την ακριβή εφαρμογή της μελέτης κυριολεκτικά μέχρι και το τελευταίο χιλιοστό.
- Ο Προσωπικός Προστατευτικός Εξοπλισμός
Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προστασία των εργαζομένων στα εργοτάξια, μπορεί να φαντάζουν απλά σε σχέση με όσα αναλύονται στις υπόλοιπες ενότητες του κειμένου, ωστόσο αποτελούν ίσως και τη σπουδαιότερη εφεύρεση που αφορά τις κατασκευές, μιας και η υγεία αλλά και η ασφάλεια όλων των εμπλεκομένων, αφορούν τον πρώτιστο στόχο του κλάδου. Τα γιλέκα εργασίας, τα γάντια, τα μποτάκια ασφαλείας και τα κράνη, τα οποία είναι συνυφασμένα με τα έργα και τις κατασκευές, συνεχώς εξελίσσονται σε ποιότητα παρέχοντας ολοένα και μεγαλύτερη ασφάλεια στους χρήστες τους, από τη στιγμή φυσικά που χρησιμοποιούνται με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
- Η χρήση «πράσινων» οικοδομικών υλικών
Η χάραξη «πράσινων» παγκόσμιων πολιτικών με στόχο την μείωση των εκπομπών άνθρακα, την εξοικονόμηση συμβατικών πόρων ενέργειας και του μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, οδήγησε τον κατασκευαστικό κλάδο στην παραγωγή και τη χρήση φιλικών στο Περιβάλλον οικοδομικών υλικών, γεγονός που συμβάλλει στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, στην ανθεκτικότητα των κατασκευών στις αλλαγές και τα δεδομένα της εποχής, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητας και της αξιοπιστίας τους σε βάθος χρόνου.
- Το Building Information Modeling (BIM)
Το Building Information Modeling (BIM) είναι η διαδικασία που περιλαμβάνει την παραγωγή και διαχείριση των ψηφιακών αναπαραστάσεων των φυσικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών των χώρων που περιγράφονται σε ένα κτίριο ή μια κατασκευή γενικότερα. Αποτελεί ουσιαστικά την ψηφιοποίηση του μελετώμενου αντικειμένου σε ένα 3D μοντέλο το οποίο περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τη μελέτη, την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση της κατασκευής. Η μελέτη και η παρακολούθηση αυτού του μοντέλου σε παράλληλο χρόνο με την κατασκευή ενός έργου, συμβάλλει στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και τελικά στην πρόληψη αστοχιών που ενδέχεται να επιφέρουν μεγάλα κόστη και καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα μιας κατασκευής.
- Το υπολογιστικό νέφος (Cloud Computing)
Με τον όρο Cloud Computing, νοείται η ανάπτυξη και η διαχείριση εφαρμογών σε απομακρυσμένους servers, οι οποίοι χαρίζουν τη δυνατότητα στους εμπλεκόμενους ενός έργου να συγκεντρώνουν, να αποθηκεύουν και να μοιράζονται το σύνολο των δεδομένων που αφορούν την κατασκευή σε πραγματικό χρόνο, καθιστώντας ουσιαστικά δυνατό τον προγραμματισμό και τον έλεγχο ενός έργου, ουσιαστικά και από απόσταση. Ευρέως διαδεδομένα παραδείγματα αποτελούν το Onedrive, το Dropbox και το Google Drive.
- Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ)
Η τεχνητή νοημοσύνη στις κατασκευές συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση ενός τεράστιου όγκου δεδομένων, στην αύξηση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας ενός εργοταξίου, καθώς και στην επίλυση ενός πλήθους από ζητήματα που συναντώνται σε αυτό, μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. Παραδείγματα τεχνητής νοημοσύνης στον κατασκευαστικό κλάδο αποτελούν η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των διαφόρων παραμέτρων ενός έργου, όπως η υγρασία του εδάφους και η ποιότητα του αέρα μέσω ειδικών αισθητήρων, η χρήση της εικονικής και της επαυξημένης πραγματικότητας μέσω ειδικών γυαλιών που μεταφέρουν τον χρήστη σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της τελικής κατασκευής, αλλά και η χρήση αλγορίθμων για την συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων που οδηγούν στην πρόληψη εργατικών ατυχημάτων στο εργοτάξιο.
Η σπουδαιότητα της καινοτομίας στις κατασκευές
Σε έναν κόσμο όπου οι ανάγκες και οι απαιτήσεις των ανθρώπων αλλάζουν συνεχώς, ο κλάδος των κατασκευών έχει χάρη και στην κρισιμότητα του ρόλου του, το χρέος να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να επενδύει στην έρευνα, στη γνώση και στην ανάπτυξη νέων υλικών και μεθόδων κατασκευής, ώστε να συμβαδίζει με τα νέα δεδομένα και τις καινοτομίες της εποχής.
Κι αν μέχρι τώρα τα έχει καταφέρει καλά, είναι βέβαιο πως ο κατασκευαστικός κλάδος θα πρέπει να «τρέξει» πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον, μιας και η τεχνολογική εξέλιξη σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της και κάνει την αγορά τόσο ανταγωνιστική, σε σημείο που όποιος αποτυγχάνει να καινοτομεί και να εξελίσσεται, μένει πολύ πίσω.
Λάζαρος Π. Σισμανίδης, Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., email: Lazaros.sismanidis@outlook.com
