του Γιώργου Παπακωνσταντίνου*
Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η οικονομία της Ελλάδας αντιμετωπίζει σήμερα ένα διπλό πρόβλημα: την αναχαίτιση της διεθνούς κρίσης από τη μία αλλά και την υπέρβαση των ενδογενών προβλημάτων της από την άλλη. Αν αύριο ως δια μαγείας έληγε η διεθνής κρίση, σε αντίθεση με ό,τι θα συνέβαινε στις περισσότερες άλλες χώρες, τα σοβαρότερα προβλήματα της οικονομίας μας θα ήταν ακόμη εδώ.
Η πραγματικότητα είναι πως η Ελλάδα ήταν σε τροχιά κρίσης πολύ πριν εκδηλωθεί η διεθνής κρίση. Από το 2004 ως σήμερα, το έλλειμμα του ισοζυγίου διπλασιάστηκε, το δημοσιονομικό έλλειμμα παραβιάζει σχεδόν κάθε χρόνο τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ο ρυθμός ανάπτυξης σημείωσε μεγάλη κάμψη και η διαδικασία σύγκλισης του εθνικού εισοδήματος με το μέσο εισόδημα στην ΕΕ ανακόπηκε.
Κατά συνέπεια, η στάση ευθύνης όλων μας δεν είναι να κρυβόμαστε πίσω από τη διεθνή κρίση. Είναι να απαντήσουμε στο διπλό ερώτημα: πως θα απαντήσουμε σήμερα στην κρίση και θα διασφαλίσουμε μια άλλη πορεία της οικονομίας αύριο. Μια πορεία που θα διασφαλίζει σε βιώσιμη βάση τη σταδιακή άμβλυνση των κύριων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, ήτοι τα πολλαπλά ελλείμματα στην ανταγωνιστικότητα της χώρας, στην κατάσταση των δημοσίων οικονομικών, στο κοινωνικό κράτος, στην κατάσταση του περιβάλλοντος, στη διαφάνεια, κοκ…
Όσον αφορά την βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση της κρίσης, δυο στοιχεία είναι απολύτως σαφή. Πρώτον, η κυβέρνηση δεν έχει σχέδιο. Ενώ όλες οι κυβερνήσεις έχουν ανακοινώσει συγκεκριμένα σχέδια, στην Ελλάδα, πέραν του ατελέσφορου σχεδίου στήριξης των τραπεζών, άλλο σχέδιο δεν έχουμε δει. Η κυβέρνηση αυτοσχεδιάζει καθημερινά, διαρρέει πότε το ένα μέτρο, πότε το άλλο, παίρνει πίσω ρυθμίσεις που η ίδια καθιέρωσε πριν δυο μήνες και για τις οποίες κατήγγειλε την αντιπολίτευση για ανευθυνότητα επειδή δεν συμφωνούσε μαζί της!
Δεύτερον, τα όποια μέτρα αποσπασματικά λαμβάνει η κυβέρνηση κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση από όσα κάνουν οι άλλες κυβερνήσεις. Αλλού λαμβάνονται μέτρα στήριξης των εισοδημάτων, κυρίως μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων. Εδώ αυξάνεται η φορολογία για τους πολλούς. Αλλού λαμβάνονται μέτρα αύξησης των δημοσίων επενδύσεων. Εδώ μειώνονται. Η εφαρμογή αποκλειστικά περιοριστικών πολιτικών σε περίοδο κρίσης εντείνει και επιμηκύνει την κρίση. Σε αντίθεση με την κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ έχει προτείνει σειρά μέτρων για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας: από τη στήριξη του οικογενειακού εισοδήματος και της κατανάλωσης μέσω κοινωνικών πολιτικών και φορολογικών μέτρων, έως την εξασφάλιση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και την αξιοποίηση του αδρανούς ΕΣΠΑ.
Όμως, πρέπει από σήμερα να σχεδιάσουμε και το αύριο. Δεν μπορούμε να βγούμε από την πολλαπλή κρίση χωρίς να πούμε ξεκάθαρα που πρέπει να πάει η Ελλάδα. Σε ένα εξαιρετικά σκληρό περιβάλλον διεθνούς ανταγωνισμού, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να επενδύσουμε στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Το περιβάλλον, τον πολιτισμό μας, το ανθρώπινο δυναμικό. Θέτοντας ως στόχο να γίνουμε πρωτοπόρα χώρα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αξιοποιώντας τον ήλιο και τον άνεμο, στην προώθηση νέων τεχνολογιών, στην στροφή της γεωργίας προς υψηλής ποιότητας διατροφικά προϊόντα, σε ένα τουρισμό υψηλών προδιαγραφών. Αυτή είναι η στρατηγική της πράσινης ανάπτυξης, μια νέα αντίληψη που υπερβαίνει το πλαίσιο της απλής περιβαλλοντικής προστασίας και φέρνει επενδύσεις και θέσεις εργασίας. Σίγουρες θέσεις εργασίας, σε τομείς οι οποίοι αποτελούν και το μέλλον της χώρας, από τις κατασκευές ως τις μεταφορές, τον τουρισμό, τα γεωργικά προϊόντα, την καθαρή ενέργεια.
Ναι, θέτουμε ένα φιλόδοξο στόχο. Την Ελλάδα της ποιότητας και της αριστείας. Μια χώρα που θα είναι γνωστή διεθνώς για την ποιότητα ζωής στις πόλεις της, το σεβασμό και ανάδειξη του περιβάλλοντος και της ιστορικής κληρονομιάς, για τις επιδόσεις στην αξιοποίηση των ΑΠΕ, τα επώνυμα διατροφικά προϊόντα, το επίπεδο του συστήματος υγείας και των πανεπιστημίων, την παραγωγή διεθνώς γνωστών πολιτισμικών προϊόντων, το επίπεδο διείσδυσης νέων τεχνολογιών,. Δεν είναι ουτοπία, είναι μονόδρομος επιβίωσης.
Είναι ασφαλώς ένας εξαιρετικά φιλόδοξος στρατηγικός στόχος που θα απαιτήσει χρόνο, προσπάθεια και ρήξεις. Αλλά ο στόχος δεν είναι ανέφικτος. Τον πετύχαμε στο πρόσφατο παρελθόν σε μικρογραφία μεγάλης κλίμακας με την προετοιμασία και τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Δείξαμε σε όλους -και στον εαυτό μας πρωτίστως- πως μπορούμε να λειτουργήσουμε σε ένα συντεταγμένο πλαίσιο εύρυθμης λειτουργίας της Πολιτείας με κυρίαρχα τα στοιχεία του σχεδιασμού, του σεβασμού του περιβάλλοντος, της φιλικότητας προς τους πολίτες και τους επισκέπτες, της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας, της αξιοποίησης των πιο σύγχρονων τεχνολογιών, του εθελοντισμού και της κοινωνικής συμμετοχής, της πειθαρχίας αλλά και της φαντασίας και της δημιουργικότητας.
Το σχέδιο αυτό έχει προφανώς κόστος. Όμως η πράσινη ανάπτυξη είναι ο μόνος δρόμος για να μπει η χώρα μας σε τροχιά μακροχρόνιας υψηλής ανάπτυξης, με προσέλκυση επενδύσεων και επιμερισμό του κόστους μεταξύ κράτους και των δυνάμεων της επιχειρηματικότητας. Η υψηλή ανάπτυξη θα φέρει ποιοτική απασχόληση και έσοδα στους πολίτες και το κράτος έτσι ώστε να αναχρηματοδοτηθεί η προσπάθεια σε βάθος χρόνου.
Αφού πετύχαμε την ΟΝΕ και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, έφτασε η ώρα να βάλουμε τον πήχη ψηλά. Σημασία έχει να ξεκινήσουμε και ο στόχος να είναι καθαρός.
