Με την έλευσή του, ο «Καλλικράτης» πέραν των, τότε, νεωτερισμών, εισήγαγε μια χρυσή ευκαιρία, θεσμοθετώντας μια πραγματική ασφαλιστική δικλείδα γρήγορης αναφοράς και επίλυσης προβλημάτων που οφείλονται σε φαινόμενα κακοδιοίκησης των Δήμων και των Περιφερειών. Διαβάζοντας τον Ν. 3852/2010, ο νεοπαγής για τα τότε αυτοδιοικητικά δεδομένα, Συμπαραστάτης.. «δέχεται καταγγελίες άμεσα θιγόμενων πολιτών και επιχειρήσεων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών του δήμου (περιφέρειας), των νομικών του (της) προσώπων και των επιχειρήσεών του (της) και διαμεσολαβεί προκειμένου να επιλυθούν τα σχετικά προβλήματα, ενώ είναι υποχρεωμένος να απαντά εγγράφως ή ηλεκτρονικά εντός τριάντα (30) ημερών στους ενδιαφερόμενους»
Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό και την διαφήμιση του θεσμού, ως νέου, μοντέρνου, ανεξάρτητου, αποτελεσματικού και γρήγορου εργαλείου ελέγχου και προστασίας των πολιτών και των επιχειρήσεων με απώτερο σκοπό την δημιουργία ενός καθεστώτος διαφάνειας, ενός καθεστώτος ανθρωποκεντρικού, τα αποτελέσματα υπήρξαν απογοητευτικά: Μόλις 1 στους 7 (!) δήμους στην χώρα μας και 4 από τις 13 (!) περιφέρειες «κατάφεραν», εφαρμόζοντας τις προβλεπόμενες διαδικασίες, να εκλέξουν συμπαραστάτη.
Στην περιφέρεια μας, δεν υπήρξε ΟΥΤΕ ένας διορισμός. Μάλιστα! Σε ολόκληρη την περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας, οι αιρετοί μας είτε θεώρησαν περιττή την εκλογή του συμπαραστάτη που θα τους ελέγχει στην άσκηση των νέων καθηκόντων τους, είτε θεώρησαν ότι δεν υπήρχαν ζητήματα κακοδιαχείρισης. Προφανώς, πάντως, δεν θεώρησαν ότι ο συμπαραστάτης θα μπορούσε να βοηθήσει και τους ίδιους στην άσκηση αποτελεσματικότερα και σοφότερα της δοτής εξουσίας τους. Η δε επιτυχία του θεσμού σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο εδώ και χρόνια, δεν ήταν αρκετή για να τους πείσει.
Έτσι, το όποιο αίτημα επίλυσης διαφοράς με την διοίκηση παραμένει, σήμερα, στο γνωστό παραδοσιακό μοτίβο: Αρχικώς, επίσκεψη στο γραφείο του αυτοδιοικητικού υπαλλήλου ή αιρετού. Θα αιφνιδιάσω τους αναγνώστες λέγοντας πως στην περίπτωση αυτή μπορούν εν δυνάμει να προκύψουν ζητήματα παράνομων ή ηθικώς επιλήψιμων συναλλαγών; Εν συνεχεία, και ελλείψει επίλυσης, μόνη λύση είναι η προσφυγή στη δικαιοσύνη. Ομοίως θα αιφνιδιάσω τους αναγνώστες λέγοντας ότι στην περίπτωση αυτή θα χρειαστεί ο πολίτης/επιχείρηση να αναλώσει αρκετά χρήματα και κυρίως πολυετή υπομονή;
Κάποιοι θα πουν ότι ο ίδιος ο Νόμος προέβλεπε αυξημένες πλειοψηφίες και συγκριτικώς δυσχερείς διαδικασίες στην εκλογή. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο Νόμος δεν έκανε υποχρεωτική για τις διοικήσεις την εκλογή συμπαραστάτη, ήδη πριόνιζε τον θεσμό. Και μάλιστα εκ της θεσμικής του σύστασης.
Κάποιοι θα πουν πως και οι ίδιοι οι πολίτες αλλά και διάφοροι επιστημονικοί φορείς (μηδέ του δικηγορικού συλλόγου Κοζάνης, στον οποίο είμαι μέλος) δεν προέβησαν σε ουσιαστικές παρεμβάσεις και πιέσεις προς τον σκοπό αυτό. Κάποιοι θα πουν πως ο θεσμός δεν αξιολογήθηκε και δεν εκτιμήθηκε εξ υπαρχής σωστά.
Πολλά ακόμη μπορούν να ειπωθούν.
Όποιοι και εάν είναι οι λόγοι όμως, το ζήτημα είναι να μην ξαναχαθεί για τους πολίτες αυτή η ευκαιρία. Και εάν οι ίδιοι οι μελλοντικοί αιρετοί και σημερινοί υποψήφιοι δεν προτίθενται, είναι χρέος μας να τους κάνουμε να το καταλάβουν. Είναι χρέος μας να απαιτήσουμε από όλους τους υποψηφίους να δεσμευτούν ότι ο συμπαραστάτης θα είναι εκεί μετά τις εκλογές για να επιτελέσει έναν ρόλο τον οποίο για 4 ολόκληρα χρόνια στερήθηκαν οι πολίτες.
Βρίκος Ε. Ζήσης
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, LL.M. QMW, Παν/μιο του Λονδίνου
