του Γ.
Παπακωνσταντίνου *
Η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μια διπλής κρίσης. Στις παρούσες συνθήκες, είναι κρίσιμο να επιμερίσουμε ορθά τη βαρύτητα της εσωτερικής και της εξωτερικής συνιστώσας της κρίσης έτσι ώστε η διάγνωση των προβλημάτων να είναι ακριβής και να καταστεί δυνατή ο προσδιορισμός μιας πολιτικής που θα τα αντιμετωπίζει. Αν η σημερινή κρίση της Ελληνικής οικονομίας ήταν αποκλειστικά ή κυρίως αποτέλεσμα της διεθνούς κρίσης των χρηματοπιστωτικών αγορών, θα υπήρχε η βάσιμη προσδοκία της αυτόματης ανάταξης τη οικονομίας μας με τη λήξη της διεθνούς αναταραχής.
Δυστυχώς όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η διεθνής κρίση χτύπησε την πόρτα την οικονομίας μας την ώρα που αυτή βρισκόταν ήδη σε μια πορεία συνολικής επιδείνωσης. Το 2003 η χώρα μας είχε ρυθμό ανάπτυξης 5,6% έναντι 1,2% στην Ευρωζώνη, δηλαδή μια διαφορά σχεδόν 4,5 μονάδων. Το 2007 ο ρυθμός στη χώρα μας είχε μειωθεί στο 4% ενώ στην Ευρωζώνη είχε αυξηθεί στο 2,7%. Φέτος, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στη χώρα μας θα κυμανθεί στο 3,1%, έναντι 1,2% στην Ευρωζώνη. Με άλλα λόγια, η διαφορά των 4,5 μονάδων το 2003 έχει πια περιοριστεί σε 1,9 μονάδες. Το πιο ανησυχητικό είναι πως, μετά από μια ολόκληρη δεκαετία συνεχούς σύγκλισης του εθνικού μας εισοδήματος, η ΕΕ Επιτροπή προβλέπει για φέτος μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος στο 96,5% του μέσου όρου της ΕΕ, από 97,1% το 2007.
Η διεθνής κρίση επιδεινώνει μια ήδη εξαιρετικά δυσμενή εικόνα. Ο πληθωρισμός βρίσκεται σε προ δεκαετίας επίπεδα με αποτέλεσμα η Ελλάδα να καταστεί από τις ακριβότερες χώρες της Ευρώπης. Το χρέος των νοικοκυριών προς τις τράπεζες έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε σχέση με το 2003 (110 δις € σε σχέση με 40 δις € το 2003). Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (14% του ΑΕΠ) έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2003 και είναι από τα υψηλότερα στον ΟΟΣΑ. Οι διεθνείς κατατάξεις ανταγωνιστικότητας υποβαθμίζουν διαρκώς τη θέση της χώρας μας. Τέλος, βρισκόμαστε σε κατάσταση πλήρους δημοσιονομικής εκτροπής όπως προκύπτει από την αδυναμία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού και την υπέρβαση του ορίου του Συμφώνου Σταθερότητας όσον αφορά το έλλειμμα του 2007.
Η χώρα χρειάζεται άμεσα αλλαγή οικονομικής πολιτικής. Καταρχάς δεν μπορεί η Ελλάδα να συνεχίζει να εφαρμόζει την πολιτική που απέτυχε παταγωδώς και είναι υπαίτια για την τωρινή διεθνή κρίση. Η πολιτική πλήρους ελευθερίας στις αγορές, της καθολικής απόσυρσης τους κράτους, της απεμπόλησης του ρυθμιστικού του ρόλου είναι αυτή που οδήγησε την παγκόσμια οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Πρέπει να δώσουμε ξανά έμφαση στο ρόλο του κράτους στην ανάπτυξη, στην κοινωνική συνοχή και στον αυστηρό έλεγχο και τη ρύθμιση των αγορών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Πρέπει να εφαρμόσουμε μια δυναμική πολιτική οικονομικής ανάπτυξης που ανοίγει νέους δρόμους για την οικονομία σε τομείς όπως το περιβάλλον, η οικονομία της γνώσης, οι νέες τεχνολογίες, τα προϊόντα υψηλής ποιότητας.
Παράλληλα, χρειαζόμαστε άμεσα μέτρα περιορισμού των επιπτώσεων της κρίσης που δεν μπορούν να αφορούν μόνο στον τραπεζικό τομέα με το οποίο αποκλειστικά ασχολείται η κυβέρνηση. Χρειαζόμαστε μια ολοκληρωμένη πολιτική που να περιλαμβάνει μέτρα στήριξης για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις τράπεζες, αλλά μόνο για εκείνες τις τράπεζες που έχουν ανάγκη, και μόνον με την εξασφάλιση εγγυήσεων για το ρόλο του Δημοσίου στις αποφάσεις των τραπεζών και για τη μετακύλιση των ωφελειών στην πραγματική οικονομία.
Σε αυτά πρέπει να προστεθούν μέτρα στήριξης των μεσαίων και χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων, με την χορήγηση έκτακτου επιδόματος αλληλεγγύης, επιδόματος θέρμανσης, την αύξηση του συντελεστή επιστροφής του ΦΠΑ στους αγρότες και τη διεύρυνση των δικαιούχων του ΕΚΑΣ. Μέτρα στήριξης της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας, με την επαναφορά του αφορολόγητου για τους ελεύθερους επαγγελματίες, την ενίσχυση του συστήματος εγγυοδοσίας για τις μικρές επιχειρήσεις και την ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων. Μέτρα στήριξης των ανέργων όπως η παροχή κινήτρων για την απορρόφηση νέων στην αγορά εργασίας, η επιδοτούμενη κοινωνική εργασία, ειδικά για τους απολυμένους μεγάλης ηλικίας και η αύξηση του επιδόματος ανεργίας. Μέτρα προστασίας και ανακούφισης των δανειοληπτών από τις καταχρηστικές συμπεριφορές του τραπεζικού συστήματος.
Ένα τέτοιο πλαίσιο εναλλακτικής πολιτικής είναι εφικτό και εφαρμόσιμο. Διαφορετικά, η εμμονή στις μέχρι τώρα αποτυχημένες συνταγές θα ενισχύσει την κρίση αντί να την μετριάσει.