Στο κύκλωμα βρίσκονται γυναικολόγοι και δικηγόροι, που έχουν αναπτύξει συνεργασία με μεσάζοντες.
Η Στοβάνκα Στογιάνοβα, από το Σλίβεν της Βουλγαρίας, γέννησε σε νοσοκομείο της Ελλάδας. Εζησε 40 μέρες με το παιδί της πριν αυτό πουληθεί. Οι αγοραστές έδωσαν στον μεσάζοντα τα χρήματα σε φάκελο. Σε εκείνη είχαν υποσχεθεί 1.000 ευρώ, αλλά την κορόιδεψαν. «Με έβαλαν σε λεωφορείο και με γύρισαν πίσω». Η Βελίκα Βίσεβα, 17 ετών τότε, είχε πει στον πατέρα της ότι πάει στην Ελλάδα για να μαζέψει σταφύλια. Γέννησε σε κλινική στη Λάρισα, αλλά η συμφωνία με το υποψήφιο ζευγάρι και τον μεσάζοντα χάλασε. Τελικά την πήγαν στην Αθήνα – μέσα σε μία ώρα είχαν βρεθεί αγοραστές για το βρέφος.
Οι μαρτυρίες περιλαμβάνονται σε ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στη βουλγαρική τηλεόραση τον Αύγουστο του 2006. Το φιλμ αναφέρεται σε δημοσίευμα του Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς των New York Times με τίτλο «Η εμπορία βρεφών ευδοκιμεί στην Ελλάδα». Μπορεί η ιστορία της «Μαρίας» να συγκλόνισε το πανελλήνιο και να κινητοποίησε τις αρχές, μα μοιάζει τα αντανακλαστικά μας να είναι κάπως αργά. Εδώ και πολλά χρόνια τα εγχώρια και διεθνή Μέσα, αλλά και οργανώσεις κατά του ανθρώπινου τράφικινγκ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το διογκούμενο πρόβλημα των αγοραπωλησιών βρεφών, χωρίς να βρίσκουν ανταπόκριση από την πολιτεία. Ο φάκελος «παράνομες υιοθεσίες» παραμένει ερμητικά κλειστός, αν και στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ είναι γνωστό ότι η χώρα μας είναι γνωστή διεθνώς ως Γη της Επαγγελίας για τέτοιου είδους «ντιλ».
Οσοι ενδιαφέρονται, μαθαίνουν. Σε κλινικές και νοσοκομεία ανά τη χώρα, γυναίκες από Βουλγαρία, Αλβανία, αλλά και αλλού, Ρομά και όχι μόνο, γεννούν παιδιά που δίνονται για υιοθεσία έναντι αμοιβής. Στο κύκλωμα βρίσκονται γυναικολόγοι και δικηγόροι, που έχουν αναπτύξει συνεργασία με μεσάζοντες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν ακολουθείται καν η διαδικασία της ιδιωτικής υιοθεσίας, την οποία επιτρέπει ο νόμος, (το οικονομικό αντάλλαγμα απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση), δηλαδή η σύνταξη των εγγράφων και η καταχώρισή τους στα ληξιαρχεία. Χαρακτηριστική η ιστορία ζευγαριού από τη Βόρεια Ελλάδα, που αφού είχαν αποτύχει να αποκτήσουν παιδί με εξωσωματικές, «έμαθαν» από γιατρό ιδιωτικού μαιευτηρίου για τις άλλες «επιλογές». Πριν από ένα χρόνο, ο γιατρός τους ειδοποίησε. «Ελάτε, τώρα». Το ζευγάρι βρέθηκε σε δωμάτιο κλινικής της Θεσσαλονίκης, όπου μια Βουλγάρα Ρομά είχε μόλις γεννήσει ένα υγιέστατο αγοράκι. Μιλημένοι και οι άνθρωποι της κλινικής, ενέγραψαν το παιδί στο όνομα της Ελληνίδας: στα χαρτιά φαινόταν ότι το είχε γεννήσει εκείνη.
Οι περισσότεροι υποψήφιοι γονείς παίρνουν την παράνομη οδό αποθαρρυμένοι από τον υπερβολικό χρόνο αναμονής για υιοθεσία μέσω ιδρυμάτων (φτάνει τα πέντε χρόνια με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να μην ξεπερνά τα 2,5). Mέσω του Ιδρύματος Βρεφών «Μητέρα» δίνονται ετησίως περί τα 35 παιδιά για υιοθεσία, με τις αιτήσεις να φτάνουν τις 200 (κατά τους ανθρώπους του «Μητέρα» η μεγάλη λίστα αναμονής δεν οφείλεται στη γραφειοκρατία, αλλά στην έλλειψη παιδιών προς υιοθεσία). Ετσι, σήμερα στην Ελλάδα η συντριπτική πλειονότητα των υιοθεσιών διεκπεραιώνεται ιδιωτικά. Από τα περίπου 500 παιδιά που υιοθετούνται κάθε χρόνο (αυτά τουλάχιστον που «φαίνονται»), μόνο το 1/5 αφορά όσα προστατεύονται σε ιδρύματα.
Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται η «αντιφατική» νομοθεσία. Από τη μία, επιτρέπει την υιοθεσία παιδιών και από μονογονεϊκές οικογένειες (θεωρείται εξαιρετικά προοδευτική σε αυτό της το σκέλος), αλλά από την άλλη έχει θεσπίσει την ιδιωτική υιοθεσία, χωρίς οποιαδήποτε κρατική εμπλοκή, αφήνοντας περιθώριο για τη δράση επιτηδείων. Το Μάιο του 2011 οι τότε υπουργοί Υγείας και Δικαιοσύνης Α. Λοβέρδος και Χ. Καστανίδης είχαν εξαγγείλει επικαιροποίηση της νομοθεσίας για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα παιδιά να μένουν στα «αζήτητα» στα ιδρύματα λόγω χρονοβόρων διαδικασιών. Ωστόσο, η ειδική επιτροπή που είχε συσταθεi ουδέποτε ολοκλήρωσε το έργο της.
