Η Ανάσταση του Χριστού αποτέλεσε τη μέγιστη βεβαιότητα για το πλήθος των μαρτύρων της πίστης κατά τους αιώνες των διωγμών. Αποτέλεσε βεβαιότητα για το πλήθος των πιστών ανά τους αιώνες που ακολούθησαν. Με βάση την πίστη ρύθμισαν την προσωπική και οικογενειακή τους ζωή. Μόλις πριν από λίγες γενιές οι πρόγονοί μας, αν και ζούσαν υπό καθεστώς φρικτής δουλείας, πανηγύριζαν το γεγονός της Ανάστασης του Χριστού αντλώντας από αυτό την ελπίδα και της Ανάστασης του Γένους. Συνέθεταν τραγούδια, τα οποία έπαψαν να ακούγονται κατά τις τελευταίες δεκαετίες, γιόρταζαν όλοι μαζί όχι μόνο στον ναό, όπου αντάλλασσαν το φιλί της αγάπης, αλλά και πέρα απ’ αυτόν σε κοινά τραπέζια κατά το πρότυπο της πρώτης εκκλησιαστικής κοινότητας, εκείνης των Ιεροσολύμων.
Πόσο άλλαξαν τα πράγματα! Το Πάσχα έχει καταστεί πλέον εμπορεύσιμο. Οι πωλούντες προσδοκούν απ’ αυτό την τόνωση της αγοράς, ιδιαίτερα μάλιστα τώρα που η κρίση έχει πλήξει ευρέα στρώματα του πληθυσμού. Οι αγοράζοντες αναλώνονται στην προετοιμασία, η οποία συνίσταται στην παράθεση ενός πλουσίου γεύματος και την ανταλλαγή δώρων. Γι’ αυτό και πολλή η συζήτηση γύρω από το κόστος του πασχαλινού τραπεζιού. Ανυποψίαστοι και οι μεν και οι δε κατά την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, την οποία η Εκκλησία έχει ορίσει ως απαραίτητο στάδιο ετοιμασίας για τον με νόημα πανηγυρισμό του Πάσχα, καταπονημένοι από τη “διασκέδαση” της Αποκριάς καταλήγουμε στο να συμμετάσχουμε σε ένα ακόμη έθιμο, οπωσδήποτε καλό σε εποχή που οι διαπροσωπικές σχέσεις δοκιμάζονται όχι μόνο στο κοινωνικό αλλά και στο οικογενειακό πεδίο.
Κάποιοι δεν θυμούμαστε καν τη γιορτή παρά μόνο χάρη στις αργίες που μας προσφέρει, αρκετές για μια σύντομη απόδραση από τη φρικτή καθημερινότητα της πόλης. Όσοι έχουμε αποκόψει πλήρως τους δεσμούς μας με το παρελθόν επωφελούμαστε της ευκαιρίας για μια εκδρομή σε κάποιον ενδιαφέροντα προορισμό σε χώρα της Δυτικής Ευρώπης. Εκεί βέβαια, αν υπάρχει ορθόδοξος ναός, θα προσέλθουμε για λίγα λεπτά πριν από την δωδεκάτη του Σαββάτου προς Κυριακή έτσι για το καλό. Όσοι νοσταλγούμε το παρελθόν της παιδικής μας αθωότητας σπεύδουμε να επανέλθουμε στο χωριό των προγόνων μας, να απελευθερωθούμε έστω και προσωρινά. Θυμούμαστε όσοι νοσταλγούμε, είτε μετακινούμαστε είτε μένουμε στους τόπους διαμονής μας, ότι η γιαγιά μας συμβούλευε όλους της οικογένειας να προσέλθουν το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης για να κοινωνήσουν, σύμφωνα με το έθιμο. Αυτό κάνοντας θεωρούμε στη συνέχεια περιττό να παραμείνουμε ώς το τέλος της αναστάσιμης θείας Λειτουργίας και να ακούσουμε τον θαυμάσιο κατηχητικό λόγο του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Δεν είναι τόσο ο πειρασμός του πασχαλινού δείπνου, τον οποίο οι νοικοκυρές ετοίμασαν με ιδιαίτερη επιμέλεια, αφού άλλωστε η η νηστεία έχει εξοβελιστεί από τη ζωή μας. Είναι η έλλειψη αντοχής, καθώς έχουμε αποβάλει την άσκηση από τη ζωή μας, και η έλλειψη νοήματος του γεγονότος που η Εκκλησία πανηγυρίζει: Χριστός Ανέστη! Λοιπόν, τί σημαίνει αυτό για μας;
Χριστός Ανέστη; Ακόμη θα ασχολούμαστε μ’ αυτόν τον μύθο; Γράφουν σε “σοβαρές” εφημερίδες φιλοσοφούντες και κοινωνικοί αναλυτές – σχολιαστές. Ο κόσμος έχει κάνει άλματα προόδου χάρη στην Επιστήμη! Είναι αποδειγμένο πλέον ότι ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη από αυθεντίες, όπως τότε στον καιρό της άγνοιάς του. Αυτός καθορίζει, μέσω των ενεργειών του, το μέλλον του. Το ίδιο επαναλαμβάνεται σε ηπιότερο τόνο στις σχολικές αίθουσες: Δεν έχει ο μαθητής ανάγκη από θρησκευτική παιδεία (γι’ αυτό άλλωστε έχει καταπέσει αυτή σε εκπαίδευση άκρως χρησιμοθηρική), έχει ανάγκη από πληροφορική και οικονομία! Και ο “πρωτοπόρος” δήμαρχος της πολιορκούμενης πρωτεύουσάς μας απαγόρευσε την μετάδοση των ιερών ακολουθιών της Μεγάλης εβδομάδας από τον δημοτικό ραδιοφωνικό σταθμό! Οι πολιτικοί ηγέτες βέβαια, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι ο λαός κατά βάθος δεν συγχωρεί την απουσία τους από τη γιορτή θα κάνουν την εμφάνισή τους σε κάποια γραφικά εκκλησιάκια της υπάιθρου, θα ανάψουν κερί και θα τσουγκρίσουν κόκκινο αυγό κάνοντας και κάποια δήλωση για τον συμβολισμό της “ανάστασης”, με εξαίρεση βέβαια κάποιους που δεν θα προσέλθουν, “ίνα μη μιανθώσι”!
Χριστός Ανέστη. Σε μια γλώσσα που έχει κουράσει πλέον το πλήρωμα της Εκκλησίας και δεν πείθει ούτε για τη μέθεξη στη χαρά εκ του γεγονότος ούτε, κάποιες φορές, και για την ακλόνητη πίστη στο γεγονός είναι τα πασχάλια μηνύματα εκκλησιαστικών προσώπων. Και όταν είναι ωραία, φαντάζουν ως οάσεις της ημέρας απειλούμενες από την επελαύνουσα έρημο του έτους που προηγείται ή ακολουθεί. Η Ανάσταση, ακούγεται, είναι σάλπισμα ελευθερίας, δικαιοσύνης, ειρήνης. Και πράγματι είναι.
Εγώ είμαι όμως ελεύθερος και μου φτάνει η ελευθερία του κόσμου. Τί επί πλέον θα μου προσφέρει ο Χριστός; Η ελευθερία του εκμεταλλεύεσθαι τον συνάνθρωπό μου μου εξασφαλίζει οικονομική ευχέρεια και άνετη ζωή, εύκολο άνοιγμα των θυρών προς διεκπεραίωση των υποθέσεών μου και αύξηση των εισοδημάτων μου. Τί μου λείπει; Ο Χριστός είπε κάτι για απελευθέρωση από τα πάθη. Ευτυχώς που για τα πάθη της πλεονεξίας και της επακόλουθης κοινωνικής αδικίας ο λόγος του είναι χαμηλών τόνων στους ναούς. Άλλωστε κάτι προσφέρουμε και μεις τούτες τις ημέρες για τους έχοντες την ανάγκη. Αν είναι αλήθεια ότι είναι ευκολότερο να περάσει καμήλα (ή έστω καραβόσχοινο) από την τρύπα της βελόνας παρά πλούσιος να εισέλθει στη βασιλεία των ουρανών, τότε ο Χριστός όχι μόνο είναι άχρηστος αλλά και επιζήμιος. Βέβαια αυτός κήρυξε ότι ήλθε για να με λυτρώσει από τα πάθη. Αλλά τα πάθη είναι η ζωή μου! Γιατί να πιστέψω στην ανάστασή του, αφού η πίστη αυτή συνεπάγεται και την κρίση μου και τη βέβαια καταδίκη μου, αφού το δικαστήριο εκείνο δεν θα έχει σχέση με τα του κόσμου τούτου;
Εγώ είμαι απόκληρος του κόσμου. Τί να φέρω στην οικογένειά μου για να γιορτάσουμε το πάσχα; Δεν θέλουν και τα δικά μου παιδιά κάποιο δωράκι; Γιατί για μένα η κρίση, ενώ άλλους δεν τους έχει αγγίξει; Και να μην λησμονούμε ότι ο Χριστός μας βεβαίωσε ότι πάντοτε θα υπάρχουν φτωχοί. Μήπως πρόσφερε στους καταφρονεμένους μάταιες ελπίδες για απόλαυση σε κάποιον άλλο κόσμο, απ’ όπου κανένας δεν γύρισε, ώστε να μας τον περιγράψει; Βέβαια τόνισε κάτι σημαντικό: Θα μας κρίνει κάποτε όλους με βάση κριτήρια ομολογουμένως αρκετά ενδιαφέροντα: Αν θρέψαμε τους πεινασμένους, αν ποτίσαμε τους διψασμένους, αν ντύσαμε τους γυμνούς, αν φιλοξενήσαμε τους ξένους, αν συμπαρασταθήκαμε στους αρρώστους, αν επισκεφθήκαμε φυλακισμένους. Αλλά τότε δεν νομίζω ότι θα δικαιωθούν αρκετοί από τους συνανθρώπους μου που λένε πως πιστεύουν σ’ αυτόν, αλλά δεν με είδαν ως πλησίον τους. Το “κακό” είναι ότι κάποια από αυτά που ζήτησε θα μπορούσα να τα πράξω και χωρίς να δαπανήσω και όμως δεν τα έπραξα. Οφείλω να ομολογήσω ότι λησμόνησα και εγώ τον πλησίον. Τέλος πάντων, ας άλλαζε τον κόσμο, που παραμένει αιώνες τώρα ο ίδιος, και θα πίστευα.
Εγώ πέρασα όλη μου τη ζωή κυνηγημένος. Με πολέμησαν, ρήμαξαν το σπιτικό μου, σκότωσαν μέλη της οικογένειάς μου, με ανάγκασαν να καταφύγω πρόσφυγας σε πλούσια χώρα και αντί να χορταίνω στην πείνα μου από την αμοιβή του μόχθου μου αναζητώ στους κάδους των αποριμμάτων κάτι που να τρώγεται. Και εκείνοι που τα έκαναν όλα αυτά δεν κρύβουν την πίστη τους στην ανάσταση του Χριστού, απεναντίας γιορτάζουν ακόμη και στη χώρα μου, απ’ την οποία με έδιωξαν και σέρνομαι πρόσφυγας και παλεύω για τη επιβίωσή μου. Καλός ο μύθος των χριστιανών γι’ αυτούς. Αν ήταν αλήθεια και πίστευαν σ’ αυτήν δεν θα έκαναν κάτι απ’ αυτά που τους παρήγγειλε ο Χριστός τους;
Εκείνος που μπορεί να απαντήσει στα ερωτήματα πρέπει να έχει εκούσια αποδεχθεί την βιοτή με ολιγάρκεια, παρά τις προκλήσεις προς πλουτισμό, η ανέχεια με τη δοξολογία του Χριστού κατά το πρότυπο του Ιώβ. Γιατί μόνο αυτός γνωρίζει τί σημαίνει ελευθερία από τα πάθη της απληστίας ή μεμψιμοιρίας. Είναι εκείνος που υπερέβη τις μικρότητες του κοσμικού ανθρώπου και αναγεννήθηκε στο φως της Αναστάσεως του Χριστού. Το “Χριστός ανέστη” δεν είναι σύνθημα. Είναι το γεγονός της ιστορίας. Αν δεν το κατανοήσουμε έτσι, ας το απορρίψουμε παντελώς. Και η ενασχόληση μ’ αυτό βλάπτει.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ
