Μεγάλα περιθώρια κέρδους εμφανίζουν οι καλλιέργειες δύο αρωματικών φυτών, του δενδρολίβανου και του βασιλικού, με τις αποδόσεις σε έσοδα να διπλασιάζονται όταν γίνονται με βιολογικά κριτήρια.
Μέσω δε του αναπτυξιακού νόμου οι επίδοξοι και νυν καλλιεργητές έχουν τη δυνατότητα να επιδοτηθούν έως και 50% για επενδυτικά σχέδια προϋπολογισμού που αφορούν στη μεταποίηση των προϊόντων για παραγωγή αιθέριων ελαίων.
Αξιοποιώντας τοn νέο αναπτυξιακό νόμο που θα είναι «ανοικτός» για νέες αιτήσεις μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, ομάδες παραγωγών μπορούν να συνεργαστούν και να συστήσουν εταιρείες με σκοπό τη δημιουργία μονάδων επεξεργασίας αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών για την παραγωγή αιθέριων ελαίων.
Το δενδρολίβανο και ο βασιλικός αποτελούν δύο καλλιέργειες χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, που προσαρμόζονται στο μεσογειακό κλίμα και μπορούν να αξιοποιήσουν φτωχά και υποβαθμισμένα εδάφη. Οι εδαφολογικές και κλιματικές συνθήκες της χώρας μας ευνοούν ιδιαίτερα την ανάπτυξη αρωματικών φυτών, που δίνουν προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας. Τα έσοδα, σύμφωνα με τις στρεμματικές αποδόσεις μιας βιολογικής φυτείας με τα δύο βότανα, μπορούν να φθάσουν τα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα.
Η καλλιέργεια των αρωματικών φυτών στην Ελλάδα, αν και δεν είναι άγνωστη, τα τελευταία χρόνια άρχισε να γνωρίζει άνθηση προσφέροντας μια εναλλακτική πρόταση στον πρωτογενή τομέα, ενώ δίνει ώθηση και στον δευτερογενή τομέα της μεταποίησης.
Αγγίζουν τα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα τα κέρδη για τον βασιλικό
Διπλάσιες αποδόσεις όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική
Η ετήσια απόδοση στην καλλιέργεια βασιλικού φθάνει τα 400 κιλά αποξηραμένων φύλλων και τα έσοδα ανά στρέμμα σε ετήσια βάση μπορούν να προσεγγίσουν τα 800 ευρώ, ενώ στην περίπτωση εκείνη που επιλεγεί βιολογική καλλιέργεια, τα έσοδα εκτοξεύονται και κυμαίνονται από 1.500 έως 2.000 ευρώ.
Η ποικιλία που καλλιεργείται στην Ελλάδα -σύμφωνα με τον γεωπόνο Κάσσανδρο Γάτσιο- είναι η «citriodora» η οποία διακρίνεται από τα μεγάλα φύλλα και το έντονο άρωμα. Για τον λόγο αυτό καλλιεργείται για παραγωγή ξηρής δρόγης αλλά και για παραγωγή αιθέριου ελαίου.
Ο βασιλικός είναι μονοετές φυτό που δημιουργεί ένα πυκνό πλέγμα βλαστών και το οποίο φθάνει σε ύψος 20-80cm, ανάλογα με την ποικιλία. Υπάρχουν όμως και είδη πολυετούς βασιλικού.
Ο βασιλικός καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές που μπορεί να είναι θερμότερες ή ψυχρότερες. Το εύκρατο κλίμα είναι το καταλληλότερο για την καλλιέργεια του βασιλικού. Ο ήπιος και μικρής διάρκειας χειμώνας που τον ακολουθεί ένα δροσερό καλοκαίρι, αποτελεί την καλύτερη προϋπόθεση για μία επιτυχημένη παραγωγή βασιλικού. Στις περιοχές αυτές, η διάρκεια της βλαστήσεως είναι πιο μακρά, με συνέπεια να γίνονται περισσότερες συγκομιδές το έτος.
Γενικά η θερμοκρασία στην οποία αναπτύσσεται καλύτερα ο βασιλικός είναι οι 22ο – 30ο C ενώ ταυτόχρονα απαιτεί 10-12 ώρες φωτισμού ημερησίως.
Η λίπανση
- Βιολογική καλλιέργεια: Οι ποσότητες του αζώτου που απαιτούνται για την παραγωγή 500 κιλών ξηρής δρόγης το στρέμμα είναι 9,6 κιλά αζώτου 2,8 κιλά φωσφόρου και 11,6 κιλά καλίου και 1,6 κιλά μαγνησίου.
Η λίπανση που πρέπει να γίνει θα πρέπει να αποδίδει στο έδαφος κατά μέσον όρο 10 κιλά αζώτου, 3 κιλά φωσφόρου, 12 κιλά καλίου και 1,5 κιλό μαγνησίου.
Με την προσθήκη κατά το φθινόπωρο 1200 κιλών οργανικής ουσίας, 3 κιλών φωσφορικού σε μορφή φυσικών φωσφορικών και 20 κιλών θειικού καλίου, σύμφωνα με τις αναλύσεις των εδαφών καλύπτονται οι ανάγκες σε άζωτο, φωσφόρο, κάλιο και μαγνήσιο του βασιλικού.
- Συμβατική καλλιέργεια: Σύμφωνα με πειραματικά δεδομένα που υπάρχουν, μία λίπανση με 30 κιλά φωσφορικής αμμωνίας, είναι μία λίπανση που βοηθάει ικανοποιητικά στην ανάπτυξη των φυτών.
Ο βασιλικός είναι φυτό πολύ απαιτητικό σε νερό. Απαιτεί αρδεύσεις σε κανονικά χρονικά διαστήματα. Οι αρδεύσεις μπορεί να γίνονται με σταγόνες ή με κατάκλιση.
Η συχνότητα εξαρτάται από το είδος του εδάφους, (αμμώδες, πηλώδες, αργιλώδες). Στα αμμώδη εδάφη πρέπει να γίνεται συχνότερα. Τις πολύ θερμές ημέρες πρέπει να γίνεται ανά δεύτερη ημέρα. Κατά μέσο όρο οι αρδεύσεις πρέπει να γίνονται κάθε 10-12 ημέρες.
Η άρδευση του βασιλικού πρέπει να σταματά 4-5 ημέρες πριν από κάθε συλλογή των φύλλων.
Παραγωγή ξηρής δρόγης και αιθέριων ελαίων
Η συγκομιδή γίνεται με δύο τρόπους:
- Με αποκοπή των φυτών σε ύψος 10cm από το έδαφος. Στην περίπτωση αυτή γίνονται 3-4 συλλογές τον χρόνο και η παραγωγή χρησιμοποιείται για αποξήρανση και παραγωγή ξηρής δρόγης.
- Με τη συλλογή μόνο των ανθοφόρων κορυφών, όταν ευρίσκονται σε πλήρη άνθιση. Στην περίπτωση αυτή, γίνονται 6-7 συλλογές και η παραγωγή χρησιμοποιείται για απόσταξη και παραγωγή αιθέριων ελαίων.
Η αποξήρανση γίνεται σε χώρους σκιερούς που αερίζονται καλά ή σε ειδικά ξηραντήρια. Η παραγωγή των αιθέριων ελαίων γίνεται σε ίδιους αποστακτήρες με εκείνους που χρησιμοποιούνται για τη μέντα, κ.λπ. Η αποξήρανση πρέπει να γίνεται μέχρι τους 40ο C. Μπορεί να δώσει μέχρι 2.000 κιλά το στρέμμα χλωρή μάζα, ενώ έχει απόδοση 20-25% σε ξηρή δρόγη μετά την αποξήρανση δηλαδή 400-500 κιλά ξηρή δρόγη.
Χρησιμοποιείται σαν αφέψημα (φρέσκος και ξηρός), σε σαλάτες και για το αιθέριο έλαιο στην αρωματοποιία, στην ποτοποιία, την κονσερβοποιία, τη φαρμακοποιία και τη σαπωνοποιία.
Εως και 1.800€ ανά στρέμμα η απόδοση για το δενδρολίβανο
Χαμηλό το κόστος, υψηλά τα έσοδα
Με την οικονομική απόδοση στο δενδρολίβανο να είναι σχεδόν τριπλάσια όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική, τα έσοδα ανά στρέμμα σε ετήσια βάση μπορούν να φθάσουν τα 1.800 ευρώ.
Το κόστος εγκατάστασης μιας καλλιέργειας δενδρολίβανου είναι 350-400 ευρώ το στρέμμα, ενώ η καλλιέργεια είναι πολυετής και διαρκεί 12-18 χρόνια.
Με μια μέση παραγωγή 250-350 κιλών το στρέμμα σε ξηρή δρόγη, η καλλιέργεια του δενδρολίβανου μπορεί να δώσει εισόδημα σε βιολογική καλλιέργεια μέχρι 1.500-1.800 ευρώ το στρέμμα, ενώ σε συμβατική μέχρι 500-700 ευρώ ανά στρέμμα.
Το δενδρολίβανο -όπως αναφέρει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος- ευδοκιμεί σε θερμά όσο και σε ψυχρά κλίματα. Οσον αφορά το υψόμετρο, καλό είναι να καλλιεργείται μέχρι τα 600 μέτρα.
Το δενδρολίβανο πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα, μήκους 10 cm περίπου που προέρχονται από τις κορυφές. Τα μοσχεύματα για να αποκτήσουν ρίζες τοποθετούνται σε φυτώριο σε ένα μείγμα οργανικής ουσίας και άμμου (1:1). Πριν από την τοποθέτησή τους στο υπόστρωμα αυτό, απομακρύνονται όλα τα φύλλα εκτός από εκείνα της κορυφής. Η εγκατάσταση των μοσχευμάτων στο φυτώριο μπορεί να γίνει όλο τον χρόνο και ο χρόνος ριζοβολίας τους, ανάλογα με την εποχή, κυμαίνεται από 2 έως 4 μήνες. Καλύτερη εποχή εγκατάστασης των μοσχευμάτων στο φυτώριο είναι η άνοιξη. Πέρα από τα μοσχεύματα χρησιμοποιούνται και παραφυάδες, που φυτεύονται την ίδια εποχή.
Η λίπανση
- Βιολογική καλλιέργεια: Οι ποσότητες του αζώτου που απαιτούνται για την παραγωγή 450 κιλών ξηρής δρόγης το στρέμμα είναι 7,1 κιλά αζώτου, 2,2 κιλά φωσφόρου, 10,8 κιλά καλίου και 1,6 κιλά μαγνησίου. Η λίπανση που πρέπει να γίνει θα πρέπει να αποδίδει στο έδαφος κατά μέσον όρο 6 κιλά αζώτου, 3 κιλά φωσφόρου, 11 κιλά καλίου και 1,5 κιλό μαγνησίου.
Τα λιπάσματα που θα δίδονται στη βιολογική καλλιέργεια του δενδρολίβανου θα είναι σύμφωνα με τον κανονισμό της βιολογικής καλλιέργειας που καθορίζει τα είδη των βιολογικών λιπασμάτων. Σύμφωνα με την κατάσταση των βιολογικών λιπασμάτων, οι ανάγκες του βιολογικού δενδρολίβανου καλύπτονται με τις εξής ποσότητες:
Με την προσθήκη κατά το φθινόπωρο 800 κιλών το στρέμμα οργανικής ουσίας, 3 κιλών φωσφορικού σε μορφή φυσικών φωσφορικών και 15 κιλών θειικού καλίου το στρέμμα, σύμφωνα με τις αναλύσεις των εδαφών καλύπτονται οι ανάγκες σε άζωτο, φωσφόρο, κάλιο και μαγνήσιο του δενδρολίβανου.
- Συμβατική καλλιέργεια: Στις ξηρικές καλλιέργειες προστίθεται στο έδαφος ένα λίπασμα 25-30 κιλά ανά στρέμμα του τύπου (20-10-10) την άνοιξη. Στις ποτιστικές καλλιέργειες, πέραν αυτής της ποσότητας, προστίθενται ακόμη 5-20 κιλά νιτρικής αμμωνίας (34,5-0-0) σε 3-4 δόσεις στα μέσα Μαΐου – τέλη Ιουνίου.
Συγκομιδή – αποξήρανση
Το δενδρολίβανο μπορεί να συγκομισθεί όταν είναι σε πλήρη άνθιση, δηλαδή από τα μέσα Μαΐου μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Μπορεί να γίνει σε 2-3 χέρια μέσα στο καλοκαίρι. Τον πρώτο χρόνο η παραγωγή είναι μικρή και γι’ αυτό δεν γίνεται συλλογή. Τον δεύτερο χρόνο παράγεται σχεδόν η μισή από την πλήρη απόδοση, ενώ από το τρίτο έτος φθάνει σε πλήρη παραγωγή. Η μέση απόδοση σε χλωρό βάρος είναι 1.500-2.000 κιλά. Η σχέση ξηρού προς χλωρό είναι 35%, ενώ οι βλαστοί αποτελούν το 47,5% και τα φύλλα το 52,5% της φυτικής μάζας.
Γενικά η παραγωγή σε ξηρά φύλλα ανέρχεται σε 260-350 κιλά το στρέμμα.
Η συλλογή γίνεται με χορτοκοπτικές μηχανές. Η οικονομική ζωή μιας φυτείας δενδρολίβανου διαρκεί 12-18 χρόνια.
Στη συνέχεια οι χλωροί βλαστοί μεταφέρονται σε υπόστεγα για να αποξηρανθούν και να διατηρηθεί το πράσινο χρώμα τους ή σε ειδικά ξηραντήρια.
Τα ξηρά φύλλα απομακρύνονται από τους βλαστούς, με τα χέρια.
Το ξηρό προϊόν πρέπει να αποθηκεύεται σε ξηρές και δροσερές αποθήκες. Το αιθέριο έλαιο παράγεται όπως στα άλλα αρωματικά φυτά.
