O μήνας Αύγουστος κράτησε στον Πόντο την ονομασία του από τον ομώνυμο – βασικά το Αύγουστος (Σεβαστός) ήταν τίτλος που δόθηκε στον Γάιο Ιούλιο Καίσαρα το 27 π. Χ. – αυτοκράτορα της Ρώμης. Βέβαια, καθαρά Αύγουστος λεγόταν μόνον στα Κοτύωρα και τη Χαλδία.
Στη Χαλδία, μόνον, λεγόταν και Αλωνάρτ’ς, αλλά και Άγουστος. Άγουστος λεγόταν και στην Τραπεζούντα και στα Σούρμενα. Στην Ινέπολη λεγόταν Άγοστος.
Αλωνάρ’τς λεγόταν ο Αύγουστος στη Χαλδία, γιατί εκεί, λόγω του κλίματος, τα σιτηρά ωρίμαζαν αρκετά αργά τον Ιούλιο και το αλώνισμά τους, με τα τοκάνα, γινόταν μέσα στον Αύγουστο.
Γενικά, ο Αύγουστος ήταν και είναι ο μήνας της συγκομιδής των περισσοτέρων αγροτικών προϊόντων. Στον Πόντο, όσοι ήταν προληπτικοί – και ήταν οι περισσότεροι αμόρφωτοι άνθρωποι – πίστευαν ότι τον Αύγουστο πιάνει το μάτι ιδιαίτερα — ματιάζει – και γιαυτό τοποθετούσαν σταυρωτά μέσα στο αλώνι, επάνω στον σωρό του κοσκινισμένου σταριού (το λαμνίν), τα φτυάρια του αλωνίσματος — τα λεγμετάρα.
Τον Αύγουστο γινόταν στο σύνολο της, σχεδόν, η συγκομιδή των φουντουκιών. Τότε τελείωνε και το μάζεμα του καπνού. Οι Πόντιοι θεωρούνταν ως οι καλύτεροι παραγωγοί καπνών εξαιρετικών ποικιλιών, αλλά και καλοί καπνέμποροι. Στη Ρωσία τους έλεγαν «βασιλιάδες του καπνού».
Μεγάλο πανηγύρι στον Πόντο ήταν της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στις 6 Αυγούστου, Άε Σωτήρος. Το πανηγύρι συγκέντρωνε πολύ κόσμο στις εκκλησίες και στα γλέντια.
Στις 14 Αυγούστου, γιορτή του προφήτη Μιχαίου, οι χρυσοχόοι της Τραπεζούντας τιμούσαν τη μνήμη του νεομάρτυρα Αγίου Συμεών του Χρυσοχόου, πουμαρτύρησε στις 14 Αυγούστου του 1653.
Ο Αύγουστος, στον Πόντο και στην Ελλάδα, είναι συνδεμένος με τη γιορτή της Παναγίας, τον Δεκαπενταύγουστο. Στον Πόντο ήταν το μεγαλύτερο πανηγύρι, στην Παναγία Σουμελά.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, η Παναγία Σουμελά στην Καστανιά Βερμίου έγινε πανελλήνιο προσκύνημα, μαζί με την Παναγία της Τήνου. Στον Πόντο τραγουδούσαν: Σσου Κουσπιδί’ καλόγερος, σ’ Αγουρζενόν τσοπάνος,
σση Παναγίας το ποτάμ’ έμορφος τραγωδάνος
Στις 29 Αυγούστου, τιμούσαν οι Πόντιοι τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου (Τ’ Αιέν’ τη κοτσοκεφάλ’), προσκυνώντας στις εκκλησίες και τα εξωκκλήσια, όπου οι γυναίκες άναβαν με ελαιόλαδο τα καντήλια. Την ημέρα εκείνη δεν έτρωγαν μαύρο σταφύλι, νήστευαν και δεν έκοβαν καρπούζι και γενικά φρούτα και άλλα τρόφιμα, που είχαν κόκκινο χρώμα, γιατί ήταν η μνήμη της αποκομιδής του κεφαλιού του αγίου.
«Έκοψαν το κιφάλ’ν ατ’ και έτρεξεν το κόκκινον το αίμαν
και αμαρτίαν έν’ να τρώγομε κόκκινα πράματα».
Στα διάφορα μέρη του Πόντου έλεγαν τις εξής παροιμίες για τον Αύγουστο:
Στα Σούρμενα: Αυγουστή είναι τα γεμίσα , ώς την κορφήν τα ξυνίσα.
Στην Τραπεζούντα: Ο Άγουστον φέρ’ τ’ αλώνα και τελέν’ όλα τα πόνα.
Στη Χαλδία και στην περιοχή της Τραπεζούντας, αλλά και στις περισσότερες περιοχές του Πόντου: Άγουστον ο καρπεμένος, να έτον δύο φοράς τον χρόνον. Αγουστοκοδέσπαινα, καλαντογυρεύτρα.
Ο Άγουστον επλάκωσεν, η άκρα τη χειμώνα.
Έρθεν ο Άγουστον, έπαρ’ την κάπα σ.
Επάτεσαμε σον Άγουστον και ση χονί την άκραν.
Καίτη Μελή Παπαπαναγιώτου
Dημοσιογράφος και οικονομολόγος
