Γεώργιος Σ. Λαζαρίδης
Είναι δεδομένο πλέον ότι στην Ελλάδα του 2013, βασική επιδίωξη της τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να είναι η αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης στην κοινωνική πολιτική. Να περάσουμε δηλαδή από την ελεημοσύνη και τα επιδόματα του κράτους, στην κάλυψη των αναγκών του πολιτη σε τοπικό επίπεδο.
Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να γίνουν κάποιες βασικές προσθήκες στις υπηρεσίες του δήμου. Για την ακρίβεια θα πρέπει να συσταθεί μια καινούρια υπηρεσία που θα δέχεται βοήθεια από τις υπόλοιπες δημοτικές υπηρεσίες έχοντας πρόσβαση στις πληροφορίες τους. Η νέα αυτή δημοτική υπηρεσία θα πρέπει να λειτουργήσει στα πρότυπα των αντίστοιχων υπηρεσιών άλλων δήμων όπως αυτόν της Αθήνας. Αν σε μία πόλη εκκατομμυρίων κατοίκων με χιλιάδες προβλήματα μπορεί να λειτουργήσει μια κοινωνική υπηρεσία γιατί όχι και στην Εορδαία που αριθμεί μερικές χιλιάδες κατοίκων.
Τι γίνεται λοιπόν στις αρμόδιες υπηρεσίες των άλλων δήμων; 1ον) υπάρχει ο Κόμβος Αλληλοβοήθειας για την διαχείριση και το συντονισμό προσφοράς και διανομής αγαθών. Υπαρχει δηλαδή ένα πληροφοριακό σύστημα με ειδικά σχεδιασμένο λογισμικό που εξυπηρετεί την προσφορά βοήθειας και αγαθών σε συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα. 2ον) Μεθοδολογία για την σύνταξη Δημοτικού Μητρώου Οργανώσεων και Φορέων της Κοινωνίας Πολιτών. Υπάρχει δηλαδή ένα μητρώο που έχει καταγεγραμένους τους συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα σεβόμενο όμως τα προσωπικά δεδομένα, όπως αυτοί έχουν εντoπισθεί από τις κοινωνικές οργανώσεις. 3ον) Manual Εθελοντισμού και εκπαίδευσης, όπως έχει εφαρμοστεί στο Δήμο Πατρέων. Ένα εγχειρίδιο δηλαδή εκπαίδευσης εθελοντών του δήμου που θα συνεισφέρουν στην παροχή βοήθειας. 4ον) Μεθοδολογία σχεδιασμού και εφαρμογής δράσεων Κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Πρόκειται για ένα πλάνο που οραματίστκε και εφάρμωσε η «Κίνηση των 5». Οι δήμαρχοι δηλαδή Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Ιωαννίνων και Βόλου. Σε πρόσφατη διημερίδα τους έθιξαν ακριβώς αυτό το ζήτημα και έβγαλαν καποια πολύσημαντικά συμπεράσματα.
Αναλυτικά τα πορίσματα της διημερίδας της Πρωτοβουλίας των 5
Υφιστάμενη κατάσταση
••Πληθώρα νομοθετικών ρυθμίσεων, που αφορούν άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, οικονομικά αδύνατους, και που είναι αποσπασματικές και έντονα συγκεντρωτικές.
••Περιοριστικός και προαιρετικός χαρακτήρας παρέμβασης της Τ.Α. σε θέματα κοινωνικής πολιτικής.
••Λειτουργικά προβλήματα: έλλειψη ευελιξίας στις αναθέσεις, προμήθειες και προσλήψεις του απαραίτητου διοικητικού και επιστημονικού προσωπικού.
••Αδυναμία αξιοποίησης συνεργασιών και συντονισμού της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στο τοπικό επίπεδο.
••Ανύπαρκτο θεσμικό πλαίσιο για την διευκόλυνση των συνεργασιών των Δήμων με φορείς της κοινωνίας πολιτών και παλαιά μοντέλα κατηγοριοποίησης των οργανώσεων σε σχέση με τις σύνθετες σημερινές κοινωνικές ανάγκες.
••Το μοντέλο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής είναι στηριγμένο σε πολιτικές που απευθύνονταν σε κατηγορίες πολιτών, των οποιων τα κύρια κριτήρια ήταν είτε ηλικιακά (ΚΑΠΗ, Παιδικοί Σταθμοί), είτε ιατρικού τύπου. Δεν καλύπτουν το εύρος των αναγκών για ένα κοινωνικό δίκτυ προστασίας, δηλ. στέγη – σίτιση – ένδυση – ιατρική περίθαλψη – φαρμακευτική περίθαλψη – προστασία από την βία – ανεργία.
Συμπεράσματα-προτάσεις
••Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί προνομιακό χώρο άσκησης κοινωνικής πολιτικής λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της που είναι η εγγύτητα προς τον ωφελούμενο, η ευχερής προσβασιμότητα και η ευελιξία.
••Η θεσμοθετημένη ανάθεση στους Δήμους της διαδικασίας καταγραφής και πρώτης αξιολόγησης των κοινωνικών αναγκών είναι επιβεβλημένη
••Εξατομίκευση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας προς τον πολίτη, που να καλύπτει μεγάλο εύρος των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.
••Νέο μοντέλο προνοιακού πλουραλισμού: δικτύωση φορέων κρατικού, ιδιωτικού προσωπικού χώρου και εμπλοκή πολλαπλών συντελεστών παροχής κοινωνικών υπηρεσιών (εθελοντικοί φορείς, ομάδες αυτοβοήθειας, οικογένεια).
••Διαφοροποίηση της εφαρμογής κοινωνικών πολιτικών ανάλογα με το χωρικό προσδιορισμό των Δήμων και τα ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονομικά τους χαρακτηριστικά.
••Η δημιουργία «οδηγών ενεργειών» (Manual) για κάθε περίπτωση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος λειτουργίας μιας δομής που στηρίζεται σε εθελοντική προσφορά, από την δημιουργία ενός απλού ή και σύνθετου κανονισμού λειτουργίας.
••Ενθάρρυνση της εθελοντικής προσφοράς με τη θεσμοθέτηση πλαισίου κινήτρων και επιβράβευσης (συστατικές επιστολές, πιστοποιητικά παρακολούθησης, σύνδεση με τα τοπικά σύμφωνα ανάπτυξης για πρόσβαση στην αγορά εργασίας).
••Επαναοριοθέτηση του πλαισίου διασύνδεσης πρωτοβάθμιας Υγείας και πρόληψης με τις κεντρικές δομές υγείας.
Προϋποθέσεις εφαρμογής της νέας κοινωνικής πολιτικής
••Μεταφορά εμπειριών και τεχνογνωσίας και προώθησης υπερτοπικών συνεργασιών
••Επεξεργασία προδιαγραφών και μεθοδολογίας εκπόνησης κοινωνικών μελετών, κοινωνικών προγραμμάτων
••Κατάρτιση εξειδικευμένου προσωπικού σε ζητήματα Κοινωνικού σχεδιασμού
••Διάχυση πληροφόρησης και διερεύνησης των δυνατοτήτων χρηματοδότησης
••Χρηματοδοτική κατοχύρωση:
o αυτόνομη γραμμή προϋπολογισμού
• συνδυασμός χρηματοδοτικών μέσων → ίδιοι πόροι, ΚΑΠ, πόροι από μεταφορά αρμοδιοτήτων, εναλλακτικές πηγές (χορηγίες, δωρεές, κληροδοσίες.
Όσον αφορά στη χρηματοδοτική κατοχύρωση θα προσέθετα, με μια μικρή επιφύλαξη (δεν γνωρίζω αν μέσα στα έργα υποδομής που προβλέπει η σύμβαση συμπεριλαμβάνονται και τα έργα υποδομών που θα διευκολύνουν την κοινωνική πολιτική π.χ. χώροι διανομής αγαθών κλπ ), τα 100 εκ. ευρώ που θα χορηγηθούν για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής στην Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση κατόπιν της υπογραφής των δανειακών συμβάσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του Ελληνικού Δημοσίου και εμπορικών τραπεζών.
