Οι ιδιομορφίες του νέου ορεινού δήμου Γρεβενών με την μεγάλη έκταση, τους εκατό και πλέον δυσπρόσιτους οικισμούς με την μεταξύ τους προβληματική επικοινωνία, είναι μία νέα αυτοδιοικητική οντότητα στον «καλλικρατικό» χάρτη, η οποία καθίσταται εκ των προτέρων προβληματική στη λειτουργία της.
Σε αυτό συμφωνούν όλοι οι δήμαρχοι των έξι δήμων και οι κοινοτάρχες των επτά κοινοτήτων που απαρτίζουν τον νέο δήμο, οι οποίοι επίσης εκφράζουν την ομόθυμη άποψη ότι στο νομό χρειαζόταν και ένα τρίτος ορεινός δήμος. Δεν είναι μάλιστα αυτοί που πιστεύουν ότι θα αποδειχτεί σύντομα ότι ο δήμος Γρεβενών δεν είναι λειτουργικός και σύντομα θα «σπάσει» και θα δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός ορεινός δήμος. Εκτιμούν ότι θα είναι ανυπέρβλητα τα προβλήματα δυσλειτουργίας, καθώς ο δήμος Γρεβενών με 1.960.000 στρέμματα, είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος της χώρας. Συγχρόνως είναι και ο πιο αραιοκατοικημένος, αφού έχει 120 οικισμούς, ορεινούς στην συντριπτική τους πλειοψηφία, με συνολικό πληθυσμό μόλις 26.000 κατοίκους. Στο σύνολό του ο νομός έχει πληθυσμό μόλις 32.000 κατοίκους, ενώ η Δεσκάτη που είναι ο δεύτερος δήμος του νομού έχει περί τους 6.000 κατοίκους. Με την έννοια αυτή, στον μικρόκοσμο του ακριτικού νομού, ο δήμος Γρεβενών θεωρείται κυρίαρχος, αφού συγκεντρώνει το 80% του πληθυσμού.
Ο νέος δήμος Γρεβενών δημιουργήθηκε με την συγχώνευση έξι καταργηθέντων δήμων και επτά κοινοτήτων: τους δήμους Γρεβενών, Βεντζίου, Γόργιανης, Ηρακλειωτών, Θεοδώρου Ζιάκα και Αγίου Κοσμά, καθώς και των ορεινών κοινοτήτων Αβδέλλας, Δοτσικού, Μεσολουρίου, Περιβολίου, Σαμαρίνας, Σμίξης και Φιλιππαίων. Πλην των δήμων Γρεβενών, Ηρακλειωτών και Βεντζίου, όλοι οι υπόλοιποι δήμοι και κοινότητες είναι ορεινοί. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό πολλών ορεινών οικισμών είναι ότι δεν κατοικούνται τον χειμώνα, ενώ συγκεντρώνουν πολύ κόσμο το καλοκαίρι.
«Παίζει» το σενάριο
για τρίτο δήμο
Το ενδεχόμενο δημιουργίας τρίτου ορεινού δήμου υπήρξε ως σενάριο και της πρότασης του υπουργείου Εσωτερικών, αλλά ήταν και η πλειοψηφούσα πρόταση της ΤΕΔΚ Γρεβενών. Όπως όμως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΤΕΔΚ του νομού και δήμαρχος των Γρεβενών, Γιώργος Νούτσος, «δεν ήταν μία ισχυρή θέση και δεν υποστηρίχτηκε με σθένος». Επίσης, υπήρξε πρόταση και για τέταρτο δήμο (Βεντζίου _ Ηρακλειωτών), αλλά και η πρόταση των δύο δήμων, που τελικά υιοθετήθηκε. Πάντως, παρά το γεγονός ότι δεν υποστηρίχτηκε σθεναρά η δημιουργία ενός ορεινού δήμου, ούτε έγινε κάποια κινητοποίηση, σύμφωνα με τον δήμαρχο Θεοδώρου Ζιάκα, Χρήστο Πέτρου, «ήταν επιβεβλημένος ένας τρίτος ορεινός δήμος. Αυτό δεν είναι μόνο πεποίθηση όλων των δημάρχων και κοινοταρχών του ορεινού όγκου, αλλά είναι αίτημα όλης της κοινωνίας της ορεινής περιοχής με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά». Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίπτωση των Γρεβενών, δίχασε και το τοπικό ΠΑΣΟΚ, καθώς τα τοπικά κομματικά στελέχη που συντάχθηκαν στη «γραμμή» Ραγκούση για «ισχυρούς» δήμους, ήρθαν σε δυσαρμονία με τη θέληση της κοινωνίας των ορεινών δήμων, που επέμεινε σε τρεις δήμους. Είναι μάλιστα αρκετοί αυτοί που πιστεύουν ότι «αυτό το σχήμα στα Γρεβενά δεν θα περπατήσει και εκ των πραγμάτων θα δημιουργηθεί σύντομα ο τρίτος δήμος, αφού ο νόμος δίνει αυτή την δυνατότητα σε κάποιες περιπτώσεις».
Ακόμη και οι προεκλογικές διεργασίες, έφεραν ήδη στο προσκήνιο μία κίνηση για δημιουργία συνδυασμού με μοναδικό κριτήριο την «ορεινότητα». Με αυτό το σχήμα φαίνεται να συμφωνούν δήμαρχοι και κοινοτάρχες που πρόσκεινται σε ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, ενώ πρωτεργάτης ενός τέτοιου εγχειρήματος φέρεται ο «πράσινος» δήμαρχος του Αγίου Κοσμά, Γιάννης Παπαδόπουλος. Μέχρι τώρα επισήμως κατέθεσε την υποψηφιότητά του για τον δημαρχιακό θώκο ο «γαλάζιος» νομάρχης Γρεβενών, Δημοσθένης Κουπτσίδης.
Προοπτικές ανάπτυξης υπό προϋποθέσεις
Ο δήμαρχος Γρεβενών και πρόεδρος της ΤΕΔΚ του νομού, Γιώργος Νούτσος, είναι από τους πιο αισιόδοξους μεταξύ δημάρχων και κοινοταρχών ότι «το εγχείρημα του νέου δήμου Γρεβενών μπορεί να πετύχει υπό προϋποθέσεις». Όμως παραδέχεται ότι «αν και υπάρχουν αναπτυξιακές προοπτικές, λειτουργικά θα σημειωθούν προβλήματα», καθώς όπως είπε «δεν θα είναι λειτουργικός αυτός ο μεγάλος δήμος. Θα υπήρχε αμεσότητα, λειτουργικότητα και εγγύτητα στον πολίτη αν γινόταν και ένας τρίτος ορεινός δήμος». Κατά τον Γ. Νούτσο, «οι δυνατότητες ανάπτυξης είναι ευοίωνες, με την προϋπόθεση ότι μία δέσμη μέτρων που προβλέπει ο ‘Καλλικράτης’ θα υλοποιηθούν άμεσα και θα δοθούν οι πόροι για τις αντίστοιχες αρμοδιότητες που αναλαμβάνει η αυτοδιοίκηση. Εάν δεν γίνει αυτό οι όποιες προοπτικές ανάπτυξης είναι υπό αίρεση». Πάντως, επέκρινε την κυβέρνηση επειδή «βαδίζει στα τυφλά και χωρίς πρόγραμμα», προσθέτοντας ότι «ο νέος δήμος Γρεβενών δεν ξέρει ακόμη ποιες είναι οι ανάγκες του σε προσωπικό».
Ακόμη ο Γ. Νούτσος υποστήριξε: Πυλώνας ανάπτυξης για τον νέο δήμο Γρεβενών είναι το φυσικό περιβάλλον και ο τουρισμός, η αξιοποίηση του πολιτιστικού προϊόντος και ο πρωτογενής τομέας. Έδωσε έμφαση στη στήριξη της αγροτικής παραγωγής με αιχμή την βιολογική καλλιέργεια, επισημαίνοντας ότι «ο νομός Γρεβενών πρωτοπορεί στα βιολογικά προϊόντα, καθώς η βιολογική παραγωγή ανέρχεται σε 17%, όταν ο μέσος πανελλαδικός όρος είναι 4% και ο μέσος όρος στην Ευρώπη 7-8%». Επίσης θεωρεί «απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη την στήριξη του ΤΕΙ, την δημιουργία πανεπιστημιακής σχολής και την διατήρηση της σχολής αστυφυλάκων». Ειδικά για την σχολή αστυφυλάκων σημείωσε με νόημα ότι «τελευταία τα μηνύματα δεν είναι καλά, κάτι ‘πονηρό’ υπάρχει στην όλη υπόθεση». Πάντως, σύμφωνα με τον δήμαρχο Γρεβενών, ο ενιαίος δήμος δίνει μεγαλύτερες αναπτυξιακές προοπτικές, ακόμη και στον ορεινό όγκο, σε σχέση με έναν ξεχωριστό μικρό δήμο, καθώς έφερε ως παράδειγμα το χιονοδρομικό της Βασιλίτσας, το οποίο «δεν αναπτύχθηκε σωστά λόγω τοπικισμών».
Αχανής δήμος
Ο δήμαρχος Αγίου Κοσμά, Γιάννης Παπαδόπουλος, ήταν απολύτως κατηγορηματικός ότι «ο τεράστιος σε έκταση δήμους Γρεβενών δεν θα είναι λειτουργικός. Η παροχή υπηρεσιών στους δεκατρείς πρώην ΟΤΑ και στους εκατό και πλέον οικισμούς θα είναι μηδενική. Δεν μπορεί να υπάρξουν σωστές υπηρεσίες και να λειτουργήσει ένας δήμος, όπου οι αποστάσεις από ένα δημοτικό διαμέρισμα σε άλλο ανέρχονται σε 120 χιλιόμετρα και σε 48 χιλιόμετρα από ένα δημοτικό διαμέρισμα στην έδρα του δήμου. Όταν έχει 960 χιλιόμετρα εσωτερικό και εξωτερικό δίκτυο ύδρευσης, 450 χιλιόμετρα ορεινό οδικό δίκτυο για αποχιονισμό, 920 χιλιόμετρα επαρχιακό οδικό δίκτυο για συντήρηση και βελτίωση, 700 χιλιόμετρα δασικούς, γεωργικούς και κτηνοτροφικούς δρόμους, περίπου 900 κοινόχρηστους δημοτικούς χώρους, όπως πάρκα, πλατείες, παιδικές χαρές κ.λ.π., που χρειάζονται φροντίδα». Μάλιστα, ο Γ. Παπαδόπουλος υπογράμμισε ότι «όλοι αυτοί οι αριθμοί δεν δίνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Αργά ή γρήγορα ο δήμος Γρεβενών θα χωριστεί στα δύο, καθώς θα αποδειχτεί περίτρανα ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει».
Ο Χρήστος Πέτρου, δήμαρχος Θεοδώρου Ζιάκα, ενός δήμου που βρίσκεται στην καρδιά του πάρκου της Βόρειας Πίνδου, επισήμανε: «Υπάρχουν όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία που επέβαλαν την δημιουργία ενός ενιαίου δήμου στον ορεινό όγκο. Όλα τα χωριά έχουν υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων, ενώ οι βουνοκορφές ανέρχονται στα 2.400 μέτρα. Ζούμε σε μία περιοχή απείρου φυσικού κάλλους με το χιονοδρομικό, το σπήλαιο, τα πέτρινα γεφύρια, τα κάστρα, τα βυζαντινά μνημεία, το πάρκο της Βόρειας Πίνδου κ.λ.π. Η σωστή διαχείριση όλων αυτών και η αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής απαιτεί έναν ορεινό δήμο, ο οποίος θα αποτελείται μόνο από ορεινούς οικισμούς». Επιπλέον επισήμανε «προβλήματα εύρυθμης λειτουργίας του ενιαίου δήμου», καθώς όπως είπε «δύσκολα θα φτάσουν οι υπηρεσίες από την έδρα του δήμου στην Σμίξη, στους Φιλιππαίους κ.λ.π., προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα σύνθετα προβλήματα της περιοχής».
Ένας κάτοικος και
10.000 γιδοπρόβατα
Η ορεινή κοινότητα Δοτσικού μπορεί να διαθέτει περί τα 10.000 γιδοπρόβατα – τα χωριά του ορεινού όγκου διαθέτουν σχεδόν 100.000 – όμως το χειμώνα έχει μόνο έναν κάτοικο, ο οποίος είναι και ο φύλακας του χωριού. Ο κοινοτάρχης Αλέξανδρος Βέρρας, είναι σαφής: «Ο ενιαίος δήμος δεν μπορεί να είναι λειτουργικός. Μόνο δύο δήμοι στο νομό Γρεβενών είναι πολύ λίγοι. Οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Πως θα φτάσει η δημοτική αρχή από τα Γρεβενά στο Δοτσικό; Τα προβλήματα στα ορεινά χωριά είναι διαφορετικά. Μας φώναζαν οι κτηνοτρόφοι ότι αποκλείστηκαν τα ποιμνιοστάσια από τα χιόνια και σπεύδαμε αμέσως και ανοίγαμε τον δρόμο. Δεν νομίζω να υπάρξει τόση αμεσότητα με τον ενιαίο δήμο». Επίσης, ο Α. Βέρας, γυναικολόγος γιατρός στο νοσοκομείο Γρεβενών, πιστεύει ότι «στα Γρεβενά η ανάπτυξη περνά μέσα από την αξιοποίηση του ορεινού όγκου και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Ένας ορεινός δήμος εκτιμώ ότι θα ανταποκρίνονταν καλύτερα σε ένα αναπτυξιακό εγχείρημα. Αντιθέτως ο μεγάλος ενιαίος δήμος δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί».
Στο ίδιο μήκος κύματος με τους συναδέλφους του, βρίσκεται και ο δήμαρχος Βεντζίου, Δημήτρης Αγνάντος, ο οποίος πιστεύει ότι «είναι αδύνατον ο ενιαίος δήμος να φροντίζει εκατό και πλέον χωριά. Φανταστείτε έναν δήμο από το Δίπορο μέχρι τη Βασιλίτσα, πως είναι δυνατόν να μετακινηθούν τα οχήματα των τεχνικών υπηρεσιών σε τόσο μεγάλες αποστάσεις;». Γι’ αυτό Δ. Αγνάντος είναι απ’ αυτούς που τάχθηκαν υπέρ των τεσσάρων δήμων στο νομό, προτείνοντας οι δήμοι Βεντζίου και Ηρακλειωτών να γίνουν ένας δήμος, όπως επίσης να δημιουργηθεί και ορεινός δήμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΗΤΤΑΣ
