«Αναγγέλλετε την καταδικαστική απόφαση εναντίον μου ίσως με μεγαλύτερο φόβο, απ’ ότι εγώ που την ακούω», αναφωνεί ο Τζιορντάνο Μπρούνο μπροστά στην καταδικαστική απόφαση της Ιεράς Εξέτασης το 1600. Λίγα χρόνια νωρίτερα είχε κατηγορηθεί ως αιρετικός και τελικά οδηγήθηκε στην πυρά γιατί πίστευε στην ηλιοκεντρική θεωρία και στην ύπαρξη της θρησκείας μόνο για την καθοδήγηση αμαθών. Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ τον εξυψώνει στο διήγημά του «Ο μανδύας του αιρετικού» όχι μόνο γιατί υπήρξε ένας άνθρωπος με προοδευτικές για την εποχή του ιδέες αλλά κυρίως γιατί δεν δίσταζε να της εκφράζει δημόσια και μάλιστα να αναλαμβάνει αγόγγυστα τις ευθύνες της δημόσιας έκφρασής του σε μια εποχή σκοταδισμού. Πριν την καταδίκη του είχε παραγγείλει σε ένα ράφτη έναν μανδύα, τον οποίο λόγω των εξελίξεων δεν πρόλαβε να ξοφλήσει. Ο ράφτης και η γυναίκα του τον αναζητούν και προσπαθούν με κάθε μέσο να πάρουν τα χρήματά τους. Ο Μπρούνο παρά τη δυσχερή κατάσταση στην οποία βρίσκεται, προσπαθεί μέσα από τη φυλακή να ικανοποιήσει το αίτημά τους. Τι αξιοπρεπές, όμως, να σκέφτεται πώς θα λύσει ένα οικονομικό βάρος που θα άφηνε σε εν ζωή ανθρώπους ύστερα από το δικό του θάνατο!
Το δεύτερο διήγημα της συλλογής «Ο Στρατιώτης της Λα Σιότα» έχει ως κεντρικό ήρωα τον Σαρλ-Λουί Φρανσάρ, έναν στρατιώτη που μια καταστροφή στα οχυρά του Βερνταίν του άφησε μια ανεξήγητη αρρώστια: να στέκει όση ώρα θέλει ανέκφραστος κι ακίνητος σαν άγαλμα, λες κι ακόμα έχει «μπροστά του τον εχθρό και πίσω του τον στρατηγό». Σαν τους πλανόδιους μίμους που στις κατάμεστες πλατείες ζητούν τον οβολό των περαστικών για αυτήν την «αμετακίνητή» τους τέχνη, έτσι κι ο στρατιώτης της Λα Σιότα ζητά ευγνωμοσύνη κι ελεημοσύνη που αποτίνει φόρο τιμής σε όλους τους στρατιώτες του κόσμου, όλων των πολέμων του κόσμου. Τι κατάπτωση, όμως, να ευγνωμονεί ακόμα και «την τρομερή και τόσο μεταδοτική αρρώστια»!
Στην «Ανυπόληπτη Κυρία» αφηγητής είναι ένα από τα εγγόνια μιας γυναίκας, που από στοργική μητέρα, εξαίρετη νοικοκυρά και στυλοβάτρια της οικογένειας, μετά τον θάνατο του συζύγου της, βγαίνει μόνη, απομακρύνεται, για λόγους ανεξήγητους στα παιδιά και τα εγγόνια της, από το οικογενειακό περιβάλλον, ταξιδεύει, τρώει σε ταβέρνες και πηγαίνει σινεμά. Η στάση της αυτή κάνει τα παιδιά της να απορούν. Άλλοτε ο ένας γιός της ζητά να μείνει με την οικογένειά του για να βλέπει τα εγγόνια της, άλλοτε ο άλλος της ζητά οικονομική βοήθεια κι η μητέρα τους το μόνο που κάνει είναι να συνεχίζει απερίσπαστα και απερίσκεπτα τη νέα της ζωή. Τι δικαίωση, όμως, για την ίδια να περάσει έξι δεκαετίες της ζωής της ζυμώνοντας ψωμί και μόνο, έστω, τα δυο τελευταία χρόνια να προσπαθεί να φάει μέχρι και το τελευταίο ψίχουλο!
Στο τελευταίο διήγημα της συλλογής ο βασικός ήρωας είναι «Ο Καίσαρ», ο οποίος είχε επίγνωση ότι «ο χρόνος της κυριαρχίας του είναι μετρημένος» κι ότι ο ίδιος δεν θα επιζούσε. Μπορεί να ετοίμαζε, ως άλλος Μεγαλέξανδρος, την πολυπόθητη εκστρατεία για την κατάκτηση της Ανατολής αλλά «μπροστά του έχασκε η άβυσσος». Εν μέσω συνομωσιών, συκοφαντιών, πολιτικών χτυπημάτων πίσω απ’ την πλάτη, δολοφονιών και ενός φόβου του Καίσαρα για τον επικείμενο θάνατό του, αποφασίζει να εγκαταλείψει τα σχέδια για την εκστρατεία κι από ισόβιος δικτάτορας να φέρει τη δημοκρατία. Αναμειγνύεται με το λαό, μιλά μαζί του και επαναπροσδιορίζει τα βήματά του. Τι αναμενόμενο, όμως, που ακόμα και τα πιο «καλόπιστα άτομα ρίχτηκαν πάνω του» για να τον εξοντώσουν και η δημοκρατία παρέμενε από τους πολλούς «ανεπιθύμητη»;
Στο τέλος της συγκεκριμένης έκδοσης υπάρχει χρονολόγιο με τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του Μπρεχτ και εργογραφία του, στην οποία βρίσκουμε όχι μόνο την ημερομηνία συγγραφής του κάθε έργου αλλά και την ημερομηνία και τον τόπο της πρώτης θεατρικής παράστασης.
Μπερτολτ Μπρεχτ
ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Μετάφραση: Μαρία-Λουίζα Κωνσταντινίδου
Εκδόσεις Κοροντζή
