Το E-PTOLEMEOS.GR παρουσιάζει μια νέα σειρά ηχητικών ντοκιμαντέρ, και σας προσκαλεί να τα εξερευνήσετε. Έρευνες και συνεντεύξεις με πρόσωπα της διπλανής πόρτας που έχουν κάτι διαφορετικό να μας πουν. Αναζητήστε τα podcasts του E-PTOLEMEOS.GR κάθε πρωί του Σαββάτου.
Χορηγός της σειράς είναι η Wattcrop, εταιρεία του Macquarie Green Investment Group. Η Wattcrop προσηλωμένη στις αρχές της αειφορίας, στοχεύει στην βιώσιμη ανάπτυξη για όλους, και επενδύει σε έργα πράσινης ενέργειας.
Μπορεί μια viral σελίδα στο facebook που μιλάει για τη χημεία μέσω διηγημάτων, να «μεταμορφωθεί» σε ένα βιβλίο και πόσω δε μάλλον όλο αυτό το εγχείρημα να γίνεται σε μια γωνιά της Δ. Μακεδονίας, όπως το Αμύνταιο; Ο ανήσυχος δημιουργός (αρχικά) της σελίδας στο facebook “Eίναι ζήτημα χημ..ΙΟΥ”, εκπαιδευτικός ιδιωτικής εκπαίδευσης χημικός στο επάγγελμα και συγγραφέας μετέπειτα, Βαγγέλης Νάστος, μιλάει στο 18ο επεισόδιο της σειράς podcast του e-ptolemeos.gr και τον Αντώνη Πουγαρίδη, για το νέο του βιβλίο και την απίθανη ιστορία για το πως εκδόθηκε, την αγάπη του για τη χημεία αλλά και τη λογοτεχνία και πως αυτά τα δύο συνδυάζονται.
Ο Βαγγέλης είναι ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Και η ιστορία του εμπνέει γιατί μας δείχνει πως η απόφασή του εν μέσω της δύσκολης συγκυρίας του κορονοϊού, ο ίδιος έβγαλε στην επιφάνεια το δημιουργικό του ταλέντο και κατάφερε συνδυάζοντάς το με την αγάπη του για τη χημεία, να την κάνει προσιτή στον απλό κόσμο, παράγοντας ένα επιστημονικό – λογοτεχνικό βιβλίο.
Γιατί ένας χημικός που κάνει φροντιστήρια στη Χημεία αποφασίζει να κάνει μεταπτυχιακό στη δημιουργική γραφή
Ο ίδιος απαντάει πως αν και μοιάζει με κόντρα ρόλος δεν είναι και εξηγεί: «Υπάρχει η αντίληψη στον κόσμο για τους ανθρώπους των θετικών επιστημών, ότι ο λόγος και η γραφή τους έχει μια συγκεκριμένη μορφή, λιτή και όχι τόσο δημιουργική, και πως η λογοτεχνία είναι κάτι πιο λυρικό – ξένο για τους επιστήμονες. Ξεκίνησα να γράφω σιγά σιγά και δειλά τα πρώτα κείμενα και διηγήματα. Κατέληξα να έχουν εκδοθεί δύο αστυνομικά μυθιστορήματα «Τα τυχερά μονοπάτια» και «Ο χορός των κυμάτων» το 2012 και 2014 τα οποία εκδόθηκαν χωρίς να έχω κάνει το μεταπτυχιακό. Θεωρούσα ότι η γραφή μου είναι ακατέργαστη και είχα κατά νου να κάνω κάτι για τη δεύτερη μεγάλη αγάπη μου μετά τη χημεία, που είναι η λογοτεχνία και να προσπαθήσω να βελτιώσω τις τεχνικές γραφής μου. Προέκυψε το μεταπτυχιακό στη Φλώρινα, με ένα μοναδικό πρόγραμμα στην Ελλάδα. Ξεκίνησα να παρακολουθώ τα μαθήματα και τελικά συνδυάζεται το ένα με το άλλο. Δεν είχα κατά νου ότι θα βγει ένα απόσταγμα, συνδυάζοντας τις δύο σπουδές μου».
Η σελίδα στο facebook ήταν μόνο η αρχή!
Το 2020 εν μέσω σκληρού Lockdown με απαγόρευση κυκλοφορίας, με τον ίδιο να προσπαθεί να προσαρμοστεί, βρέθηκε σε μια συνθήκη όπου δεν μπορούσε να κάνει δια ζώσης μαθήματα, αντ’ αυτού ήταν καθημερινά 6-7 ώρες μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή. Όπως εξηγεί: «Τα μαθήματα τέλειωναν μετά τις 9.30 τις καθημερινές, δεν μπορούσα να βγω έστω μια μικρή βόλτα και σταδιακά ένιωθα να βαλτώνω. Πάντα είχα κατά νου ότι η επιστήμη μου είναι αδικημένη και ήθελα να κάνω μια μικρή εκστρατεία υπέρ της χημείας. Είχα πληροφορίες κατά νου, που θα ενδιέφεραν το ευρύ κοινό για τη χημεία».
Έτσι έγιναν τα πρώτα βήματα με τη σελίδα “Είναι ζήτημα χημ..ΙΟΥ”, στην οποία ο Βαγγέλης δημοσίευε μικρά διηγήματα με πληροφορίες που προκαλούν εντύπωση για τις εφαρμογές της χημείας στην καθημερινή μας ζωή, που αφορούν τον καθένα μας. Εξηγεί, δε, πως η πρώτη ιστορία έγινε …viral: «Η πρώτη ιστορία ήταν ότι το πολύ νερό μπορεί να σκοτώσει, είναι σιωπηλός δολοφόνος. Όλοι λένε: «Πιείτε νερό, η ενυδάτωση κάνει καλό» αλλά η αλήθεια είναι ότι 5-6 λίτρα σερί μπορεί να προκαλέσουν υπονατριαιμία, οπότε όσο μειώνεται η συγκέντρωση λόγω νατρίου, τα κύτταρα μπορεί να διαλυθούν, μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και τον θάνατο. Ξεσηκώθηκε θύελλα αντιδράσεων στα σχόλια και τους έφερα ένα παράδειγμα στην Αυστραλία, σε έναν αγώνα τριάθλου, όπου συστήνουν οι διοργανωτές να πιουν όσο πιο πολύ νερό γίνεται οι αθλητές την προηγούμενη ημέρα. Όταν ολοκληρώθηκε ο αγώνας μετρήθηκαν οι αθλητές και είδαν ότι ένα μεγάλο ποσοστό ήταν υπονατριαιμικό. Είχαν πιει 16-17 λίτρα νερό».
Αυτό το παράδειγμα το έδωσε με τη μορφή διηγήματος στον κόσμο όπως και τα υπόλοιπα που ακολούθησαν. Η σελίδα είχε τεράστια απήχηση και απέκτησε αρκετές χιλιάδες ακολούθους. Τόσο μεγάλη απήχηση από μεγάλη μερίδα κόσμου από όλη την Ελλάδα, που άρχισε να βλέπει τις ιδιαίτερες αναρτήσεις, που προκύπτουν από το επιστημονικό υπόβαθρο του Βαγγέλη, διανθισμένες με λογοτεχνικά στοιχεία.
Μόνο το πρώτο τρίμηνο λειτουργίας της η σελίδα είχε 12.000 ακολούθους. Εξηγεί: «Ξεκίνησε για να γεμίσω το χρόνο μου, ήταν δική μου ανάγκη να το κάνω και θα το έκανα όσο είχα τη διάθεση και τις αντοχές, με περιορισμένο χρόνο. Ο κόσμος άρχιζε να δίνει στη χημεία τη δεύτερη ευκαιρία που της άξιζε και αυτό μου έδινε έξτρα δύναμη και αυτό μου έδωσε το κίνητρο που χρειαζόμουν και άρχιζα να αναζητώ πληροφορίες , υπήρχε μια αναπτυσσόμενη δυναμική».
Η σελίδα στο facebook γίνεται βιβλίο!
Μια ημέρα χτύπησε το τηλέφωνό του και ήταν ο εκδότης των εκδόσεων BELL, Χάρης Νικολακάκης , εκφράζοντας ενδιαφέρον του για τα διηγήματα της σελίδας, και λόγω των κειμένων αλλά και λόγω της απήχησης που είχαν αυτά στο κοινό: «Ήξερα ότι το βασικό τους αντικείμενο ήταν η αστυνομική λογοτεχνία. Ο εκδότης μου εξήγησε ότι κάθε χρόνο εκδίδουν ένα διαφορετικό βιβλίο και μου είπαν ότι θα ήθελαν το ξεχωριστό αυτό βιβλίο για το 2022 να είναι το δικό μου. Μου είπε συγκεκριμένα να συγκεντρώσω το υλικό ώστε να μπορεί να σταθεί σαν αυτοτελές βιβλίο. Είπα θα προσπαθήσω, δεν ήξερα αν θα μπορούσα να σταθούν τα ανεξάρτητα αυτά διηγήματα και δύο εβδομάδες μετά, κατάφερα να δέσουν. Είναι ακόμη αυτοτελή διηγήματα, αλλά εκτυλίσσεται μια ιστορία ώστε να έχει ροή στα διηγήματα».
Το βιβλίο είναι η μεταφορά της σελίδας στο χαρτί, σχετικά με τη χημεία. Βασίζεται στα διηγήματα, που είναι μεγάλα, 1000-1500 λέξεις, παρόλα αυτά, η απήχηση της σελίδας ήταν ανεξήγητα μεγάλη, καθώς είναι δύσκολο στα social media να σταθεί και να διαβάσει κανείς μεγάλα διηγήματα:
Ραδιενεργές …μπανάνες και καφές από κόπρανα ελεφάντων
Ο κάθε αναγνώστης, προκύπτει ότι εστιάζει σε ένα διαφορετικό διήγημα, αφού μέσα στο βιβλίο υπάρχουν πράγματα που μπορούν να ενδιαφέρουν τον οποιονδήποτε: «Σκοπός είναι να βρούμε μια πληροφορία που αφορά τον κόσμο, προσθέτοντάς την σε ένα διήγημα. Η πρώτη μεγάλη ιστορία, που την αγαπώ λίγο παραπάνω από τις άλλες, είναι το ότι οι μπανάνες είναι ραδιενεργές. Έγινε πολύ μεγάλη συζήτηση για τη ραδιενέργεια της μπανάνας, μάλιστα έχει δημιουργηθεί μια άτυπη κλίμακα ραδιενέργειας που στο ανώτατο επίπεδο έχει τη ραδιενέργεια που εκλύεται από ένα πυρηνικό ατύχημα και στο κατώτερο τη ραδιενέργεια που υπάρχει αν φας μια μπανάνα. Οπότε έχουν δημιουργηθεί ισοδύναμα, όπως αν κάνεις μια ακτινογραφία παίρνεις τη ραδιενέργεια όσο αν φας 400 μπανάνες . Δεν θα πάθεις τίποτα, ακόμη και αν τρως καθημερινά μπανάνες, απλά η μπανάνα είναι σε μια άτυπη κλίμακα μέτρησης της ραδιενέργειας. Είναι όντως ραδιενεργή αλλά σε πολύ πολύ μικρά ποσοστά. Με την πληροφορία έγινε έκρηξη και η σελίδα απέκτησε δυναμική», εξηγεί.
Μια δεύτερη ιστορία που ξεχωρίζει, αναφέρει ότι ο ακριβότερος καφές που υπάρχει στον κόσμο, γίνεται από περιττώματα ελεφάντων, μπορεί μάλιστα, κανείς να βρει στο βιβλίο και τη διεύθυνση για να μπει να παραγγείλει. «Τα γεγονότα είναι απολύτως ακριβή που αναφέρονται στο βιβλίο αλλά η ιστορία είναι μυθοπλασία. Ταΐζουν τους ελέφαντες κόκκους καφέ με την τροφή τους και ο καφές αποκτάει μια πιο φρουτώδη γεύση και οι άνθρωποι επεξεργάζονται τα περιττώματα», σημειώνει.
Στο βιβλίο συναντάει κανείς κι άλλες ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως τι θα πρέπει να βάζουμε αν μας τσιμπήσει σφίγγα ή μέλισσα, φίδι, τι και γιατί νιώθουμε όταν ερωτευόμαστε λόγω των χημικών αντιδράσεων εντός των εγκεφαλικών μας κυττάρων, αλλά και ότι πλέον ξέρουμε ποιος ορμόνες εμφανίζονται με τα χρόνια όταν μειώνεται ο έρωτας.
Ακόμη, συναντάει κανείς περίεργες πληροφορίες, όπως ότι το γυαλί είναι υγρό, το βραστό νερό μπορεί να παγώσει πιο εύκολα από το κρύο νερό κ.α. Για κάθε μια από αυτές τις ιστορίες που περιέχουν τις παραπάνω εντυπωσιακές πληροφορίες, δημιουργήθηκαν δύο χαρακτήρες, ένα αγόρι που είναι χημικός και μια κοπέλα, με την οποία υπάρχει αλληλεπίδραση και τελικά ερωτεύονται, ενώ στην ιστορία μπαίνει και ένας ανιψιός και αποκτά πλοκή και δομή.
Χημεία, μια αδικημένη επιστήμη
«Η χημεία είναι μια αδικημένη επιστήμη και οφείλεται στο πως τη διδαχθήκαμε στο σχολείο», λέει χαρακτηριστικά, εξηγώντας πως αυτό οφείλεται και στο πως τα βιβλία δεν ήταν ιδιαίτερα καλογραμμένα, οι ώρες που της αφιερώναμε στο σχολείο ήταν λίγες, και τα εργαστήρια ήταν παρατημένα.
«Προσπαθούσαν τα παιδιά να μάθουν έναν χαμό από έννοιες, ενώσεις, αντιδράσεις, χωρίς στην ουσία να έχουν την πληροφορία για το πώς μπορούν να εφαρμόσουν τις ενώσεις που μαθαίνουν στην καθημερινή ζωή. Όταν δεν καταλαβαίνεις κάτι και λες ότι αυτό δεν μου αρέσει, δύσκολα αντιστρέφεται», προσθέτει και λέει επίσης αναφορικά με το βιβλίο:
«Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, να δείξουμε ότι η χημεία είναι παντού. Αυτό είναι και το επιμύθιο του βιβλίου, ότι η χημεία δεν είναι ένα μέρος της ζωής, είναι η ίδια η ζωή. Αυτός είναι και ο λόγος για τον τίτλο του βιβλίου, ήθελα να δώσω εξαρχής από το εξώφυλλο στον αναγνώστη να καταλάβει τους δύο άξονες που θέλω να κινηθώ. Ότι τα πάντα είναι ζήτημα χημείας, ενσωμάτωσα τα τρία γράμματα το ΙΟΥ που δηλώνει την ξεκάθαρη απέχθεια που συναντάω όταν κάποιος με ρωτάει με τι ασχολείσαι και απαντώ “χημεία”. Είναι παρεξηγημένη επιστήμη, αλλά αν δουν μέσω του βιβλίου ότι μπορούν να βρουν κάτι θετικό στην επιστήμη, διαβάζοντας το βιβλίο, για μια επιστήμη που τη θεωρείς ΙΟΥ, αν βρεις κάτι θετικό, μπορεί να αλλάξει όλη η κοσμοθεωρία σου και να ψάχνεις και να βρεις όμορφα και θετικά πράγματα σε οτιδήποτε υπάρχει στον κόσμο», καταλήγει.
Η δουλειά του Βαγγέλη δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα ανάδειξης μιας επιστήμης με έναν αντίστοιχο τρόπο. Ένα άλλο παράδειγμα (μάλιστα το πιο επιτυχημένο στην Ελλάδα) είναι η facebook σελίδα «Η Γεωγραφία είναι πολύ κουλ», στην οποία αναρτώνται με έναν πολύ έξυπνο τρόπο, πληροφορίες που εντυπωσιάζουν, σχετικά με τη γεωγραφία περιοχών του πλανήτη.
Το βιβλίο του Βαγγέλη Νάστου “Eίναι ζήτημα χημ..ΙΟΥ”, το οποίο το χαρακτηρίσαμε “μια μίξη χημείας και λογοτεχνίας”, μπορεί κανείς να το βρει, τόσο στα τοπικά βιβλιοπωλεία όσο και σε όλες τις μεγάλες αλυσίδες.
Κείμενο: Βάσω Σάφη
Ακούστε όλα τα podcasts του E-PTOLEMEOS.GR στην πλατφόρμα του Spotify, ΕΔΩ
Δείτε όλες τις αναρτήσεις-θέματα με τα ενσωματωμένα podcasts στο E-PTOLEMEOS.GR, ΕΔΩ
