Στις 23 Οκτωβρίου του 1941 δυνάμεις των Γερμανών Ναζί και των δοσίλογων ελληνόφωνων συνεργατών τους, εισβάλλουν στο Μεσόβουνο Εορδαίας, ένα χωριό Ποντίων προσφύγων.
Το χωριό περικυκλώνεται από σαράντα αυτοκίνητα με στρατιώτες της Βέρμαχτ, που ήρθαν από τη Φλώρινα, την Έδεσσα και τη Θεσσαλονίκη. Οι κατοχικές δυνάμεις συγκεντρώνουν όλους τους κατοίκους, χωρίζουν τους άντρες ηλικίας 16 έως 69 χρόνων και δίνουν στα γυναικόπαιδα δίωρη διορία να συγκεντρώσουν «όσα κινητά πράγματα μπορούν». Ενώ μεταφέρονται στο γειτονικό χωριό των Κομνηνών, όλοι οι συλληφθέντες άνδρες εκτελούνται «ομαδικώς και δι’ αυτομάτων όπλων». Η αναφορά του νομάρχη Κοζάνης αναφέρεται σε 135 άτομα, της γερμανικής διοίκησης για 142, ενώ άλλες πηγές ανεβάζουν τους εκτελεσμένους σε 165.
«Μεταξύ των εκτελεσθέντων», αναφέρει ο νομάρχης, «ήσαν και οι τρεις δημοδιδάσκαλοι του χωρίου, εις ους καίτοι εζητήθη υπό των Αξιωματικών Χωροφυλακής όπως δοθή χάρις, εν τούτοις δεν εδόθη τοιαύτη».
Η τραγωδία έκλεισε με την καταστροφή του χωριού «δι’ εμπρηστικών βομβών, εκτός πέντε οικιών και της εκκλησίας».
Τα περίπου 900 γυναικόπαιδα που επέζησαν, μεταφέρθηκαν στην Πτολεμαΐδα και διασκορπίστηκαν, «κατόπιν διαταγών των Γερμανικών Αρχών», στα χωριά του νομού, αλλά και στους νομούς Ημαθίας και Φλωρίνης προς παραδειγματισμό…..
Το δεύτερο Ολοκαύτωμα έγινε στις 24 Απριλίου 1944.
Στο πλαίσιο των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων με την επωνυμία ” Μαγιάτικη καταιγίδα (Maigewitter)” που έλαβε μέρος σε όλη την έκταση του Βερμίου όρους, το Μεσόβουνο θα γνωρίσει εκ νέου την μανία των κατακτητών. Το χωριό περικυκλώθηκε, οι Ναζί διέταξαν τους κατοίκους να συγκεντρωθούν στην πλατεία, την ίδια ώρα όσους εντόπιζαν να κρύβονται σε σπίτια τους εκτελούσαν επί τόπου. Οι δολοφονημένοι στο δεύτερο Ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου ήταν 150 άμαχοι. Όπως περιγράφει η σχετική έκθεση της εποχής,
«κατεστράφη παν ό,τι είχεν υπολειφθή εκ της κατά το έτος 1941 καταστροφής και παν ό,τι ανοικοδομήθη έκτοτε, καταστραφέντων εξ ολοκλήρου και δι’ εμπρησμού όλων των οικιών, δημευθέντων των ζώων και χωρικών και φονευθέντων πολλών εκ των κατοίκων, οίτινες προσεπάθησαν να σωθώσι διά της φυγής. Περί τα 100 άτομα μεταφέρθησαν και ενεκλείσθησαν εις το Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως Πτολεμαΐδος».
Ο επικεφαλής των δολοφόνων, ο συνταγματάρχης Καρλ Σύμερς, υπεύθυνος και για τις σφαγές χιλίων Ελλήνων στο Δίστομο, στην Κλεισούρα Καστοριάς, στην Ερμακιά και στους Πύργους Εορδαίας, αφού παρασημοφορήθηκε, δεν τιμωρήθηκε ποτέ!
Οι δολοφονημένοι από το Ναζισμό στο Μεσόβουνο Εορδαίας ήταν οι διασωθέντες από τον Κεμαλισμό και τη Γενοκτονία στον Πόντο. Γλύτωσαν από το δάσκαλο Μουσταφά Κεμάλ, δυστυχώς όμως όχι και από το μαθητή του, τον Αδόλφο Χίτλερ.
Ο Ναζισμός και ο Κεμαλισμός αποτελούν φασιστικές και ρατσιστικές ιδεολογίες οι οποίες εκφρασμένες με την πιο ακραία διαστροφή, στέρησαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Ο Μουσταφά Κεμάλ και ο Αδόλφος Χίτλερ, συνιστούν την έκφραση του ολοκληρωτισμού, ο Κεμαλισμός και ο Ναζισμός, αποτελούν την ίδια έκφανση του Φασισμού, ο οποίος από τις Γενοκτονίες πέρασε στα Ολοκαυτώματα. Η ανάδειξη του ομοιοτήτων του Κεμαλισμού και του Ναζισμού, συνιστά ανθρώπινο, πολιτικό, ερευνητικό και κυρίως ηθικό καθήκον και χρέος, για να καταδικαστούν
και να αποκαθηλωθούν τα πιο ολοκληρωτικά καθεστώτα και ιδεολογίες που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, τα οποία χωρίς καμία αντίδραση, συνεχίζουν να δολοφονούν εκατό χρόνια συνεχώς!
Η ανάδειξη και η καταδίκη του διπλού Ολοκαυτώματος στο Μεσόβουνο, είναι μία συμβολική αλλά και ουσιαστική πράξη, καταδίκης του φασισμού και Νίκης της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, του Δικαίου και της Ιστορίας, είναι η Νίκη των λαών που δολοφονήθηκαν. Είναι η Νίκη της Ζωής έναντι των ιδεολογιών του Θανάτου.
