Θεόδωρος Κανδηλάπτης: Από τον Πόντο στην Αλεξανδρούπολη και στα βουνά της Β. Ηπείρου όπου έπεσε ηρωικά μαχόμενος

Το παρόν κείμενο κρίθηκε απαραίτητο να συνταχθεί μετά και την εύρεση επιπλέον στοιχείων (και από επίσημες πηγές) για τον Ανθυπολοχαγό Θεόδωρο Κανδηλάπτη που αφορούν μεταξύ άλλων και την ημερομηνία και τον τόπο θανάτου του, συμπληρώνοντας και διορθώνοντας έτσι προηγούμενα αφιερώματα… Ένα αφιέρωμα, με νέα επικαιροποιημένα και τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία, για το “ταξίδι” ενός ήρωα στην αιωνιότητα… Μια οφειλόμενη τιμή σε έναν δικό μας ήρωα που έπεσε μαχόμενος για την πατρίδα στα βουνά της Βορείου Ηπείρου…

της Ουρανίας Πανταζίδου

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης γεννήθηκε, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) / Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, την 1η Ιανουαρίου 1917 στην Αισύμη Έβρου. Ήταν γιος του μεγάλου Πόντιου δάσκαλου και λόγιου Γεωργίου Κανδηλάπτη – Κάνεως και της Αγγελικής το γένος Λουκά.

Εδώ θα πρέπει να κάνω μια επισήμανση σχετικά με την ημερομηνία και τον τόπο γεννήσεώς του. Ο Γεώργιος Κανδηλάπτης – Κάνις, αναφερόμενος στη γέννηση του γιου του γράφει στην αυτοβιογραφία του ότι ο Θεόδωρος γεννήθηκε στην Αργυρούπολη του Πόντου στις 1/1/1918: «Την 1ην Ιανουαρίου 1918 ο Ύψιστος μοι εχάρισεν το 4ον τέκνον μου, τον Θεόδωρον, ον εβαφτίσαμεν μετά τινας ημέρας εν τω μητροπολιτικώ ναώ εφημερίου όντος του εκ Σταυρίου ιερέως παππα Θεοδώρου Παπαδόπουλου. Ανάδοχος δε αυτού εγένετο η Ειρήνη Μελανίδου…» (Μαρία Βεργέτη “Η Ζωή μου, ήτοι αυτοβιογραφία του εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου – Κάνεως”, εκδόσεις Κυριακίδη).

Μετά τα συνταρακτικά γεγονότα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και την ανταλλαγή των πληθυσμών (Συνθήκη της Λωζάνης) που ακολούθησε, η πολυμελής οικογένεια του Θεόδωρου Κανδηλάπτη θα έρθει στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1924. Το πλοίο που θα τους μεταφέρει θα φθάσει στη Θεσσαλονίκη αλλά οι αρχές δε θα επιτρέψουν την αποβίβαση των προσφύγων. Μετά τον ανεφοδιασμό το πλοίο θα αναχωρήσει για το λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου, ένα μικρό νησάκι κοντά στη Σαλαμίνα, “προς υγειονομικήν κάθαρσιν”.

Ύστερα από 14 ακριβώς ημέρες σε καραντίνα τους παρέλαβε το πλοίο “Καβάλα” και τους μετέφερε στη Θεσσαλονίκη. Πρώτος σταθμός το Χαρμάνκιοϊ στα δυτικά της πόλης (περιοχή του σημερινού Δήμου Κορδελιού – Ευόσμου), όπου θα φθάσουν στις 10 Ιουλίου και θα εγκατασταθούν στις προσφυγικές παράγκες.

Στη συνέχεια η οικογένεια θα αναζητήσει τόπο με καλύτερες υγειονομικές συνθήκες διαβίωσης και έτσι μαζί με άλλους συμπατριώτες τους Αργυρουπολίτες θα εγκατασταθούν στη Νάουσα. Παρ΄ όλο που και εκεί θα εγκατασταθούν μέσα σε σκηνές το κλίμα της πόλης ήταν καλύτερο. Επειδή όμως ο πατέρας Κανδηλάπτης φοβόταν ότι η κατάσταση στις σκηνές θα συνεχίζονταν για μήνες, αποφάσισε να πάρει την οικογένειά του και να αναχωρήσουν για την Αλεξανδρούπολη.

Στην πρωτεύουσα του Έβρου ζούσε ο πεθερός του και άλλοι συγγενείς καθώς και ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Γερβάσιος Σαρασίτης, με τον οποίον τον συνέδεαν ισχυροί δεσμοί από τον Πόντο. Έτσι θα επιβιβαστούν στο πλοίο “ΚΙΜΩΝ” και στις 15 Αυγούστου 1924 θα φθάσουν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.

Ο μικρός Θεόδωρος μαζί με την οικογένειά του στις 6 Οκτωβρίου του ιδίου έτους θα εγκατασταθεί στο χωριό Πάταρα του νομού Έβρου, όπου είχε διοριστεί δάσκαλος ο πατέρας του. Τα πρώτα σχολικά χρόνια τα πέρασε στα Πάταρα και την Αισύμη.

Τα χρόνια της αθωότητας

Στη συνέχεια ο πατέρας του θα τον στείλει στην Αλεξανδρούπολη, για να φοιτήσει στο Γυμνάσιο. Τον πρώτο καιρό θα φιλοξενηθεί στο σπίτι της παντρεμένης αδελφής του, ενώ αργότερα θα νοικιάσει ένα δωμάτιο μαζί με κάποιον συμμαθητή του.

Ο Θεόδωρος με την αδελφή του Παρέσσα-Σούλα Κιζιρίδου

Από το Γυμνάσιο Αλεξανδρουπόλεως στη Σχολή Ευελπίδων

Απόφοιτος του Γυμνασίου Αλεξανδρουπόλεως ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης θα δώσει εισαγωγικές εξετάσεις και θα εισαχθεί στη Σχολή Ευελπίδων το 1937. Από τη Θράκη είχαν εισαχθεί τότε μόνο δυο σπουδαστές.

Περιοδικό ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΦΥΛΛΑ, Ιουλ./Αυγ. 1937

Από τους 316 που είχαν αρχικά εισαχθεί στη σχολή, θα αποφοιτήσουν οι 289 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού τον Αύγουστο του 1940, σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα 7/8/40 «περί ονομασίας και κατατάξεως 289 Ανθυπολοχαγών αποφοίτων Σχολής Ευελπίδων», το οποίο δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως 154/9-8-1940 (τεύχος Γ΄).

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης στη Σχολή Ευελπίδων

Οι Ανθυπολοχαγοί αμέσως μετά την αποφοίτησή τους θα κατανεμηθούν στα όπλα, 170 στο Πεζικό, 76 στο Πυροβολικό, 23 στο Μηχανικό και 20 στο Ιππικό. Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης θα αποφοιτήσει από τη σχολή με πολύ καλή σειρά (19ος από τους 170 αποφοίτους του Πεζικού Σώματος).

Σύμφωνα με τον ατομικό του φάκελο αξιολογήσεως ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης χαρακτηρίζεται ευθύς, ειλικρινής και σταθερός ενώ και η αξιολόγηση για τις ικανότητές του ως αξιωματικός φέρει βαθμολογία “Λίαν Καλή“.

Από τον ατομικό φάκελο του Θεόδωρου Κανδηλάπτη

Από τη Σχολή Ευελπίδων Ανθυπολοχαγός στο Μέτωπο

Μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή Ευελπίδων ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης θα μετατεθεί, με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού, στη Χαλκίδα στο 3ο Σύνταγμα Πεζικού στις 26 Αυγούστου 1940.

Το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου αρχίζει αιφνιδιαστικά η οργάνωση και ο εξοπλισμός του 7ου Συντάγματος Πεζικού με έδρα το χωριό Χάλια Βοιωτίας (έναντι Χαλκίδας). Στις 10 Οκτωβρίου 1940 ο Κανδηλάπτης θα μετατεθεί στο ΙΙ Τάγμα 7ου Συντάγματος.

Αμέσως μετά το 7ο ΣΠ θα αναχωρήσει για την Καλαμπάκα Τρικάλων και θα εγκατασταθεί στο χωριό Καστράκι, όπου, εν όψει του πολέμου, θα τεθεί σε επιφυλακή. Νωρίς το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 θ΄ ακούσουν το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν: «Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από τις 5.30 σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

Το Σύνταγμα του Κανδηλάπτη ήταν από τα πρώτα που αναχώρησε για την αντιμετώπιση των Ιταλικών δυνάμεων εισβολής. Έλαβε μέρος στις μάχες της Πίνδου (Σαμαρίνα, Δίστρατο, Σμόλικας), όπου ανέκοψε τους Αλπινιστές της Μεραρχίας Τζούλια (την καλύτερη ίσως μονάδα του ιταλικού στρατού, οι στρατιώτες της οποίας ήταν ειδικά εκπαιδευμένοι για ορεινό αγώνα).

Το 7ο Σύνταγμα Πεζικού συνέχισε τον αγώνα στην Πίνδο, απ΄ όπου οι ελληνικές δυνάμεις απώθησαν τον εισβολέα. Στις κρίσιμες μάχες που διεξήχθησαν το Τάγμα του Κανδηλάπτη (διμοιρίτης στον 7ο Λόχο) θα βρεθεί υπερασπιζόμενο στις 7/11/1940 τη γραμμή Ανάληψη, Υψ. 1202 – Σαραντάπορο, (αν και εστερείτο φυσίγγια, ατομικούς επιδέσμους και μέσων διαβιβάσεων και είχε συμπληρώσει τα κενά του με ανεκπαίδευτους πεζοναύτες).

Στις 9 Νοεμβρίου η μάχη των συνόρων συνεχίζεται. Στόχος είναι η απώθηση του εχθρού πέραν των συνόρων. Το ΙΙ Τάγμα του 7 ΣΠ με ουλαμό πυροβολικού καταλαμβάνει το Υψ. Στενό, 6 χιλ. δυτικά Πυρσογιάννης.

Στις 10 Νοεμβρίου το 7ο ΣΠ παίρνει διαταγή να μεταφερθεί στο Δίστρατο, απ΄ όπου συνεχίζει να δίνει καθημερινές μάχες.

Στις 20-23 Νοεμβρίου 1940 ο Ελληνικός Στρατός βρίσκεται πλέον στο έδαφος της Βορείου Ηπείρου απ΄ όπου συνεχίζει τη νικηφόρο πορεία του.

Στις 5 Ιανουαρίου 1941 ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης αναλαμβάνει Διοικητής του 7ου Λόχου, στο II Τάγμα του 7ου ΣΠ και τις επόμενες ημέρες συμμετέχει στις μάχες στην περιοχή Σπι Καμαράτε (Υψ. 731).

Η κρίσιμη μάχη στο Σπι Καμαράτε

Στις 12/1/1941 Διοικητής του ΙΙ/7 Τάγματος αναλαμβάνει ο Ταγματάρχης Τριανταφυλλόπουλος Χαράλαμπος, αντικαθιστώντας τον μέχρι τότε προσωρινό διοικητή Λοχαγό Νικ. Παπαγεωργίου.

Ο Διοικητής του Συντάγματος κατά την ενημέρωση του Χ. Τριανταφυλλόπουλου για το ηθικό των ανδρών του τάγματος το οποίο αναλάμβανε, θα του εκμυστηρευθεί ότι εμπιστοσύνη είχε μόνο σε δυο από τους τέσσερις μόνιμους αξιωματικούς, τον Θεόδωρο Κανδηλάπτη και τον Λέοντα Κωνσταντινίδη και σε 3-4 έφεδρους αξιωματικούς, οι οποίοι ήταν καθ΄ όλα άξιοι του βαθμού που έφεραν.

Το Τάγμα του Κανδηλάπτη θα αναχωρήσει τα ξημερώματα της 12/1/1941 για εκτέλεση της διαταγής που είχε λάβει, σχετικά με την κατάληψη του ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ.

Η Διοικητική διάρθρωση του Τάγματός του ήταν:

• Διοικητής, Τριανταφυλλόπουλος Χαράλαμπος
• Επιτελής Τάγματος, Τσιγκουράκος Παναγιώτης, έφεδρος Ανθυπολοχαγός
• Διοικητής 5ου Λόχου, Παπαντωνόπουλος Γεώργιος, έφεδρος Υπολοχαγός
• Διοικητής 6ου Λόχου, Πατσούρας Ιωάννης, Λοχαγός
• Διοικητής 7ου Λόχου, Κανδηλάπτης Θεόδωρος, Ανθυπολοχαγός
• Διοικητής Πυροβολαρχίας, Παπαγεωργίου Νικόλαος, Λοχαγός
• Ιατρός Τάγματος, Μανιάτης Ευστάθιος, Ανθυπίατρος.

Το ΙΙ/7 Τάγμα υπό τις διαταγές του Μικτού Αποσπάσματος Κετσέα για την κρίσιμη μάχη στο Σπι Καμαράτε

Στις 17/1/1941 απογευματινές ώρες ο Διοικητής του ΙΙ/7 Τάγματος θα δώσει εντολή στον Κανδηλάπτη να επιχειρήσει με τις δύο διμοιρίες του στο ύψωμα ΚΑΙΖΑΝ. Η επιδρομή ήταν επιτυχής καθώς συνέλαβαν πέντε αιχμαλώτους, εκ των οποίων ο ένας τραυματίας υπολοχαγός. Επίσης εξασφάλισαν «πλήθος κονσερβών και γαλέτες αρκετές».

Το ίδιο βράδυ το Τάγμα θα λάβει εντολή να κατέλθει στη θέση ΣΕΛΓΚΙΟΥ για να υπαχθεί υπό τις διαταγές του Μικτού Αποσπάσματος του Συνταγματάρχη Θεμιστοκλή Κετσέα.

Στις 20/1/1941 το ΙΙ/7 Τάγμα βρίσκεται απέναντι από την ιστορική ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ, απ΄ όπου διέρχεται ο ποταμός Αώος και ο παραπόταμος Ντέσνιτσε.

Η εντολή ήταν η άμεση διάβαση του ποταμού Ντέσνιτσε και η ταχύτατη προώθηση προς ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ και η κατάληψη αυτού. Ο Διοικητής του Τάγματος Χαράλαμπος Τριανταφυλλόπουλος κάλεσε τους Διοικητές των Λόχων του και τους διέταξε να κινηθούν ταχύτατα προς εκτέλεση των διαταγών.

Επικές υπήρξαν οι μάχες που δόθηκαν στις 21 και 22 Ιανουαρίου 1941. Το ΙΙ/7 Τάγμα στο οποίο ανήκε ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης έπρεπε να εκτελέσει τις διαταγές του Συνταγματάρχη Θεμιστοκλή Κετσέα, οι οποίες απέβλεπαν σε πρώτη φάση το πέρασμα του ποταμού Ντέσνιτσε και εν συνεχεία την κατάληψη του ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ (Υψωμα 731).

Το ΙΙ/7 Τάγμα σε εκείνη την τιτανομαχία είχε να αντιμετωπίσει, από τη μια τις άσχημες καιρικές συνθήκες, όπου το χιόνι και η βροχή μούλιαζαν τους στρατιώτες, και από την άλλη έναν πολυάριθμο και καλά εξοπλισμένο στρατό. Στην παρούσα φάση το ΙΙ/7 Τάγμα ενώ έπρεπε ταχύτατα να περάσει τον ποταμό δεν είχε υποστήριξη από το Πυροβολικό. Παρ΄ όλα αυτά χάρις στην αποφασιστικότητα και τη γενναιότητα που θα επιδείξουν οι άνδρες του, αξιωματικοί και οπλίτες, θα διεισδύσει 2.500 μ. ως σφήνα μέσα στο εχθρικό έδαφος.

Και η προέλαση συνεχίζονταν για την κατάληψη του ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. Ο σαλπιγκτής από τα Μέγαρα, Δεκανέας Μουστάκας Μελέτιος, με τη σάλπιγγά του έδινε το ρυθμό και τόνωνε το ηθικό των ανδρών «Προχωρείτε – προχωρείτε».

Και ύστερα από πολύωρες μάχες ο στόχος επετεύχθη με την κατάληψη του υψώματος ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. Πλήθος Ιταλών στρατιωτών και αξιωματικών συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι. Ανάμεσά τους και και ο Διοικητής του 31ου Συντάγματος της ΣΙΕΝΑ Ταγματάρχης Laboratore Fane (Francesco).

Ιταλοί αιχμάλωτοι (22/1/1941)

Ο Συνταγματάρχης Κετσέας θα τηλεγραφήσει στην 1η Μεραρχία στις 22/1/1941 και ώρα 18:30, αναφέροντας την εκτέλεση της διαταγής περί καταλήψεως του ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ από το ΙΙ/7 Τάγμα και τη σύλληψη των Ιταλών αιχμαλώτων.

Για τη μεγάλη αυτή νίκη του ελληνικού στρατού γράφει στο ημερολόγιό του ο συλληφθείς Ιταλός Ταγματάρχης του Συντάγματος ΣΙΕΝΑ, Laboratore Fane: «…Εξεπλάγην προ της θρασύτητος της επιθέσεως του Τάγματος τούτου, ως και της θρασύτητος του Ταγματάρχου του (Τριανταφυλλόπουλου). Πανταχού ήτο παρών και μας επρόδιδε πάντοτε την θέσιν του δια των σαλπισμάτων του».

Ο συγγραφέας Εμμ. Κασιμάτης χαρακτηρίζει άθλο του ΙΙ/7 Τάγματος τη διάβαση του ποταμού Ντέσνιτσε και την κατάληψη του ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. Το πόσο σημαντικό ήταν το ύψωμα αυτό για την περαιτέρω έκβαση του πολέμου φάνηκε και από το ότι οι Ιταλοί είχαν παρατάξει, για την υπεράσπισή του το 31ο Σύνταγμα της ΣΙΕΝΑ.

Το ύψωμα 731 (ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ) θα αποτελούσε εκ νέου πεδίο σκληρών μαχών κατά την Εαρινή Επίθεση των Ιταλών από τις 9 έως 15 Μαρτίου 1941, υπό την επίβλεψη του ίδιου του Μουσολίνι. Η Δόξα και αυτή τη φορά θα στεφανώσει τα Ελληνικά όπλα και ο Μουσολίνι θα επιστρέψει εξοργισμένος στην Ιταλία καθαιρώντας τους αξιωματικούς του.

Στις 24 Ιανουαρίου και ώρα 15:00 δίδεται εντολή στους Λόχους να θάψουν τους νεκρούς με τις απαιτούμενες τιμές (ρίψη πυροβολισμών).

Στις 25 Ιανουαρίου ο 7ος Λόχος του Κανδηλάπτη, σύμφωνα με διαταγή του ΙΙ Τάγματος, θα φθάσει στο Υψ. 633 προς ενίσχυση του ΙΙ Τάγματος του 5 ΣΠ. Την ίδια ημέρα σύμφωνα με διαταγή οι Λόχοι θα προβούν σε ανασυγκρότηση των Διμοιριών τους, εξ αιτίας της μειώσεως της δύναμής τους, πλην του 7ου Λόχου.

Προτάσεις Ηθικών Αμοιβών αμέσως μετά τη μάχη στο Σπι Καμαράτε

Στις 26 Ιανουαρίου 1941 με διαταγή του Διοικητού του Μικτού Αποσπάσματος Θεμιστοκλή Κετσέα λήγει η αποστολή του ΙΙ/7 Τάγματος. Ο Ταγματάρχης Χαράλαμπος Τριανταφυλλόπουλος διατάσσεται να αναχωρήσει για το χωριό ΨΑΡΙ για να αναλάβει τη διοίκηση άλλου Τάγματος ενώ και οι άνδρες του σε λίγες ημέρες θα μετακινηθούν σε άλλες μονάδες. Πριν αναχωρήσει ο Ταγματάρχης Τριανταφυλλόπουλος του ζητείται να υποβάλει τις προτάσεις του για την απονομή ηθικών αμοιβών στους άνδρες του τάγματός του.

Μεταξύ των προτάσεών του υπάρχει η εξής αναφορά για τον Θεόδωρο Κανδηλάπτη:

«Εξαίρω την ανδρείαν, την ψυχραιμίαν και την τακτικήν αντίληψιν ην επεδείξαντο οι: Μόνιμος Ανθυπολοχαγός Κανδηλαύτης Θεόδωρος, διοικητής 7ου λόχου και έφεδρος Ανθυπολοχαγός Τσιγκουράκος Παν. επιτελής του Τάγματος, δι ων αμφότεροι δια προσωπικής των επεμβάσεως, κατόπιν δοθείσης προς αυτούς σχετικής διαταγής του Δ/τού του Τάγματος, προς τους Διοικητάς των Λόχων του 1ου Κλιμακίου, συνετέλεσαν αποφασιστικώς εις την περαιτέρω προχώρησιν τούτων δυτικώς των υψωμάτων 513 και 502 προς το ύψωμα 668. Άπαντες οι ανωτέρω προτείνονται δια το Αριστείον Ανδρείας».

Μετά τις 28 Ιανουαρίου, λόγω αναδιοργάνωσης των ελληνικών στρατευμάτων, το 7ο Σύνταγμα Πεζικού καταργείται και οι αξιωματικοί και στρατιώτες του θα πάρουν μετάθεση σε άλλες μονάδες.

Τις πρώτες ημέρες του Φεβρουαρίου 1941, ο ελληνικός στρατός είχε καταλάβει την κορυφογραμμή της Τρεμπεσίνας, το Μάλι Σπαντάριτ, το χωριό Μπούμπεσι και τα υψώματα Κιαφέ, Λουζίτ, Ψάρι.

Ο Κανδηλάπτης στο 28ο Σύνταγμα Πεζικού

Μετά τις 15 Φεβρουαρίου 1941 ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης θα μετατεθεί στο 28ο Σύνταγμα Πεζικού το οποίο είχε αναλάβει επιχειρήσεις στην περιοχή Μπούμπεσι, όπου οι μάχες εξακολουθούν αμείωτες. Στις αγωνίες της μητέρας του να μην εκτίθεται πολύ στους κινδύνους, ο Θεόδωρος θα της γράψει από το μέτωπο: «Ανήκω κατά τα τρία τέταρτα εις την Πατρίδα και κατά το υπόλοιπον εις την σεβαστή μου οικογένειαν. Αντιμετωπίζομεν τους αναιδείς επιδρομείς με θάρρος και αποφασιστικότητα. Μη κλάψετε αν κατά τύχη χαθώ».

Η παρουσία του στο 28ο ΣΠ θα είναι σύντομη. Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης έπεσε μαχόμενος στο ύψωμα Μπούμπεσι (ΒΔ Κλεισούρας) στις 28 Φεβρουαρίου 1941 (σχετικό αρχείο που μου απεστάλη από τη ΔΙΣ φαίνεται στο τέλος του άρθρου).

Σύμφωνα με το ημερολόγιο του Διοικητή του 28ου ΣΠ, Αντισυνταγματάρχη Νικολάου Παπαδόπουλου, ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια σφοδρού βομβαρδισμού από το ιταλικό πυροβολικό τα ξημερώματα της 26ης Φεβρουαρίου 1941.

Από το ημερολόγιο του Διοικητή του 28 ΣΠ Πηγή: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

Μόλις λίγες ημέρες από το θάνατο του Θεόδωρου Κανδηλάπτη, στις 3 Μαρτίου 1941, το 28ο Σύνταγμα Πεζικού στο οποίο υπηρέτησε για πολύ μικρό διάστημα, αντικαταστάθηκε από το 21 ΣΠ.

Από το ημερολόγιο του Διοικητή του 28 ΣΠ Πηγή: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης τιμήθηκε με το Μετάλλιο εξαίρετων πράξεων, τον Πολεμικό Σταυρό Γ΄ τάξεως και το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας.

Μετά θάνατον προήχθη στο βαθμό του Υπολοχαγού.

Πηγή: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών

Το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας απονεμήθηκε στην οικογένεια του Θεόδωρου Κανδηλάπτη και συγκεκριμένα στον πατέρα του, Γεώργιο Κανδηλάπτη, μετά την Κατοχή, το 1945.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1977, η Πατρίδα τιμώντας τη μνήμη του, μετονόμασε το Στρατόπεδο «ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΖΗ» στην Αλεξανδρούπολη, σε Στρατόπεδο «ΑΝΘΛΓΟΥ (ΠΖ) ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΝΔΗΛΑΠΤΗ», ενώ και ο Δήμος Αλεξανδρούπολης έδωσε το όνομά του σε οδό της πόλης, στην περιοχή της Εξώπολης.

Φωτογραφία του Θ. Κανδηλάπτη με σύντομο βιογραφικό στο Στρατιωτικό Μουσείο Διδυμοτείχου

Η εύρεση των νέων στοιχείων

Το παρόν κείμενο κρίθηκε απαραίτητο να συνταχθεί μετά και την εύρεση επιπλέον στοιχείων για τον Θεόδωρο Κανδηλάπτη που αφορούν μεταξύ άλλων και την ημερομηνία και τον τόπο θανάτου του, συμπληρώνοντας και διορθώνοντας έτσι προηγούμενα αφιερώματα τα οποία δημοσιεύθηκαν παλαιότερα από εμένα στο www.alexpolisonline.com/2018/01/blog-post_89.html και τα οποία είχαν στηριχθεί:

1ον. Στο βιβλίο της κ. Μαρίας Βεργέτη “Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΗΤΟΙ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ Του εξ Αργυρουπόλεως του Πόντου Γεωργίου Κανδηλάπτη – Κάνεως”, το οποίο στηρίζεται σε αυτοβιογραφικές σημειώσεις του Γεωργίου Κανδηλάπτη.

2ον. Στο περιοδικό “ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ” έτους 1945, το οποίο αναγράφει ως ημερομηνία θανάτου του την 21/1/1941 στη θέση ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. (το παρόν αφιέρωμα κατατέθηκε από εμένα στην αρμόδια Διεύθυνση του Στρατού, η οποία και μου απέστειλε τα παρακάτω έγγραφα που αφορούν το θάνατό του).

Για τη σύνταξη του παρόντος ερευνήθηκαν διάφορες πηγές. Οι κυριότερες είναι:

– Το βιβλίο του Εμμ. Κασιμάτη «ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ ΥΨ. 731)” – ΤΟ ΟΧΥΡΟ ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΔΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΠΙΓΓΟΣ – Η ΜΑΧΗ “ΘΡΥΛΟΣ”».

Το βιβλίο περιέχει αποσπάσματα από τις διαταγές και την έκθεση του Διοικητού Συνταγματάρχη Θεμιστοκλή Κετσέα καθώς και του Ταγματάρχη Χαρ. Τριανταφυλλόπουλου.

Ο ίδιος ο συγγραφέας συμμετείχε στις επικές εκείνες μάχες και κρατούσε σημειώσεις στο ημερολόγιό του. Αργότερα, μετά και από έρευνα σε επίσημες πηγές θα δημοσιεύσει το παρόν βιβλίο.

Ο Αντιστράτηγος Β. Βραχνός, ο οποίος ηγείτο της πρώτης Μεραρχίας στην οποίαν ανήκαν οι πρωταγωνιστές της θρυλικής μάχης, θα επαινέσει το συγγραφέα γιατί αντικειμενικά και αμερόληπτα κατέγραψε τη μάχη στο ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. Ο δε πρωταγωνιστής του ΙΙ/7 ΣΠ Ταγματάρχης Χαρ. Τριανταφυλλόπουλος, όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει την επική μάχη θα του πει τη φράση του Ξενοφώντα από την “Κύρου Ανάβαση”, δηλ. δεν είναι το πλήθος που θα δώσει τις νίκες αλλά η δύναμη της ψυχής.

– Το βιβλίο «Ο Ομφαλός της Ιλλυρικής Εποποιίας 1940-41» του Χαράλαμπου Τριανταφυλλόπουλου, Διοικητού του ΙΙ/7 Τάγματος, υπό τις διαταγές του οποίου υπηρέτησε ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης στην κρίσιμη μάχη στο ΣΠΙ ΚΑΜΑΡΑΤΕ. Ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερέστατα τη μάχη θρύλο.

– Το Στρατιωτικό Ημερολόγιο του Διοικητού 28 Σ.Π. Συνταγματάρχη Νικολάου Παπαδόπουλου (Παππού) από την έκδοση «Η Φλώρινα στο Έπος του Σαράντα – Ιστορία των Σιδηρών Συνταγμάτων της» της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ems.gr/010-i-florina-sto-epos-tou-saranta).

– Το βιβλίο «Η ηρωική πορεία ενός μαχητή», Ιστορική έρευνα με μαρτυρίες και κείμενα του Χρίστου Απ. Λαδιά (www.ladias-chra.gr).

– Η έρευνα «Πίνδος 1940. Μια άλλη εποποιία» του Γεωργίου Α. Αγιαμαρνιώτη, όπου περιγράφονται οι σκληρές μάχες στις οποίες συμμετείχε και το 7ο ΣΠ στο οποίο ανήκε ο Θ. Κανδηλάπτης (www.academia.edu).

– «Ελληνική Γνώμη» (www.elliniki-gnomi.eu).

– Τα έγγραφα της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) που μου απεστάλησαν και δημοσιεύω κάποια από αυτά στο παρόν αφιέρωμα.

– Τα έγγραφα της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Αρχείων που με βοήθησαν ώστε να έχω μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το χαρακτήρα του Θεόδωρου Κανδηλάπτη καθώς και για τις ικανότητές του ως Ανθυπολοχαγός.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Γιώργο Κιζιρίδη, Αντιδήμαρχο Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου Αλεξανδρούπολης για τις οικογενειακές φωτογραφίες που είχε την καλοσύνη να μου αποστείλει.

Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω το Alexandroupoli Online (www.alexpolisonline.com) για την ευαισθησία που επέδειξε καθ΄ όλη τη διάρκεια της έρευνάς μου, καθώς και για τη δημοσίευση του νέου αφιερώματος στον ήρωα Θεόδωρο Κανδηλάπτη.

Θα κλείσω το παρόν αφιέρωμα με τα λόγια του συγγραφέα Κόμπτον Μακένζι που έγραψε στο βιβλίο του «Άνεμος ελευθερίας»:

«…Σε μια κορυφή της Πίνδου ας υψωθεί τεράστιος ναός δωρικού ρυθμού, του οποίου η στέγη να καλύψει τα οστά του Έλληνα άγνωστου στρατιώτη, που άφησε την τελευταία του πνοή στα χιόνια της Αλβανίας, μαχόμενος για την ελευθερία και την ακεραιότητα της Πατρίδος του. Η αύρα των γειτονικών ορέων ας συγκεντρώνει πάντοτε σε ατελείωτη παρέλαση, όλη την σωρεία των απανταχού ηρώων, Άγγλων, Αμερικανών, Πολωνών, Ρώσων, ελεύθερων Γάλλων, Ολλανδών, Βέλγων, Νορβηγών και στην κεφαλή της παράταξης, ας τεθεί Έλληνας πολεμιστής, το γνησιότερο τέκνο της ελευθερίας, του οποίου η κραυγή «ΑΕΡΑ» αντηχεί πάντοτε υπεράνω των θαλασσών και των ορέων».

Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)