Τα μέτρα στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων στις περιοχές αυξημένου κινδύνου-επίπεδο 4 ανακοινώθηκαν έγκαιρα από την κυβέρνηση είναι όμως ανεπαρκή, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην περίπτωση της Π.Ε. Κοζάνης.
Το master plan της απολιγνιτοποίησης, που πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε, καταγράφει με ακρίβεια την κατάσταση στον τόπο μας, παρέχοντας έγκυρα στοιχεία των σημαντικότερων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας εδώ και σε σύγκριση με την υπόλοιπη χώρα.
Τρία στοιχεία της έκθεσης αξίζουν την προσοχή όλων και κυρίως της κυβέρνησης:
- Το διαθέσιμο τοπικό εισόδημα ενώ διαχρονικά ακολουθούσε τις αυξομειώσεις του εθνικού ΑΕΠ, από το 2015 και μέχρι σήμερα μειώνεται ραγδαία, αντίθετα με την υπόλοιπη χώρα. Η εξέλιξη οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη μείωση της λιγνιτικής παραγωγής κατά 50% τα τελευταία πέντε χρόνια.
- Η θλιβερή πρωτιά στην ανεργία που χαρακτηρίζει εδώ και πολλά χρόνια την περιοχή, επιβαρύνεται υπέρμετρα από την έλλειψη προσφοράς εποχικής εργασίας. Έτσι, στους περίπου 19.000 εγγεγραμμένους στον ΟΑΕΔ οι 15.000 είναι μακροχρόνια άνεργοι, δηλ ποσοστό 80%! Παντού στη χώρα το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας κυμαίνεται από μονοψήφια νούμερα μέχρι 20%.
- Η πληθυσμιακή συρρίκνωση, η γήρανση της ηλικιακής πυραμίδας και η χειροτέρευση της αντίστοιχης μορφωτικής, είναι φυσικά επακόλουθα των πιο πάνω και καταγράφονται ανάγλυφα στην εισαγωγή του master plan.
Τα δεδομένα σήμερα είναι ακόμα πιο δυσμενή καθώς κάθε μήνα απολύονται εκατοντάδες εργαζόμενοι που δούλευαν είτε στην κατασκευή της μονάδας Πτολεμαΐδα V, είτε στους εργολάβους της ΔΕΗ, το αντικείμενο των οποίων συρρικνώθηκε δραματικά μετά την απόφαση της βίαιης απολιγνιτοποίησης. Στους πίνακες του ΟΑΕΔ θα έχουν προστεθεί κοντά 4.000 άνεργοι μέχρι τα τέλη του 2021 και κάποιες εκατοντάδες, οι πιο εξειδικευμένοι, αναζητούν ήδη εργασία σε άλλες περιοχές της χώρας ενισχύοντας τον φαύλο κύκλο ανεργίας-πληθυσμιακής αφαίμαξης.
Από την αρχή της κρίσης, το 2010, ο κόσμος της αγοράς ζει σιωπηλά το δικό του δράμα καθώς έμποροι, επαγγελματίες και επιστήμονες δίνουν τον προσωπικό τους αγώνα για να κρατήσουν όρθια την επιχείρηση ή τη δραστηριότητα τους με όρους που δε έχουν όμοιο τους πουθενά στη χώρα. Παλεύουν να σταθούν όρθιοι σε μια περιοχή όπου ουσιαστικά επιβλήθηκε ένα 4ο μνημόνιο το 2015 και ένα 5ο το 2019 και μαζί τους παλεύουν και αγωνιούν χιλιάδες εργαζόμενοι που δουλεύουν στις επιχειρήσεις τους. Το ενδεχόμενο να ξεκινήσει ένα ντόμινο λουκέτων στις τοπικές επιχειρήσεις είναι πολύ κοντά, όπως έδειξε η πρώτη φάση της πανδημίας και ισοδυναμεί με τον αργό θάνατο της περιοχής.
Σε αυτή την πραγματικότητα επιβλήθηκε στην Π.Ε. Κοζάνης το δεύτερο lockdown και γι αυτό ανάλογης σοβαρότητας πρέπει να είναι τα μέτρα οικονομικής στήριξης με στοχευμένες και όχι οριζόντιες παρεμβάσεις. Απαιτείται ένα σφιχτό πρόγραμμα με ιεραρχημένες προτεραιότητες
- τη διατήρηση των θέσεων εργασίας
- την ενίσχυση των ανέργων
- την ανακούφιση των επιχειρήσεων και
- την επανεκκίνηση της τοπικής οικονομίας
Με γνώμονα τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, τα υφιστάμενα εργαλεία και τους διαθέσιμους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους προτείνονται τα πιο κάτω μέτρα.
1.Το κράτος με απλό και διαφανή τρόπο, καλύπτει το 40 % του μισθού των εργαζομένων για 12 μήνες σε επιχειρήσεις που επλήγησαν. Ο υπολογισμός της κάλυψης γίνεται με βάση τον μέσο μισθό στον ιδιωτικό τομέα. Ο αριθμός των ενισχύσεων ανά επιχείρηση αντιστοιχεί στον αριθμό των εργαζομένων που αυτή έθεσε σε αναστολή εργασίας, με βάση τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, που είναι διαθέσιμα. Στο μέτρο περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις που παρότι δεν έκλεισαν, παρουσιάζουν μείωση τζίρου. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι καμία απόλυση για 12 μήνες και καμία δυσμενής μετατροπή των συμβάσεων εργασίας στο ίδιο διάστημα. (Κόστος 40 εκ ευρώ – πρόγραμμα SURE).
2.Εκτακτο επίδομα 500 ευρώ σε όλους ανεξαίρετα τους μακροχρόνια ανέργους πριν τα Χριστούγεννα για την τόνωση της αγοράς (κόστος 7,5 εκ ευρώ-εθνικοί πόροι)
3.Επίδομα στην ίδια κατηγορία το 2021 με εισοδηματικά κριτήρια από 500-1500 ευρώ (κόστος 15,0 εκ ευρώ-εθνικοί πόροι).
4. Αύξηση στα 50 εκ ευρώ του προγράμματος ενίσχυσης επιχειρήσεων της Περιφέρειας με διεύρυνση των κριτηρίων, ώστε να επιχορηγηθούν και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (ΕΣΠΑ).
5. Διεύρυνση των κριτηρίων επιστρεπτέας προκαταβολής έτσι ώστε στην 4η φάση όπου προβλέπεται μη επιστροφή του 50% της προκαταβολής να συμμετάσχει ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός τοπικών επιχειρήσεων. Επιχειρήσεις που δεν συμπεριλαμβάνονται στους ΚΑΔ Απριλίου αλλά παρουσιάζουν μείωση τζίρου, που είναι και το βασικό κριτήριο της επιστρεπτέας, πρέπει να συμπεριληφθούν (Κρατικός προϋπολογισμός-αποθεματικό).
6. Αύξηση προϋπολογισμού στο πρόγραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ-ΑΥΤΟΝΟΜΩ από τα 90 στα 300 εκ ευρώ για τη Δυτική Μακεδονία. Είναι το πλέον αποτελεσματικό μέτρο ενίσχυσης της απασχόλησης και επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας και το μοναδικό που μέχρι σήμερα έχει προταθεί συγκεκριμένα (ΕΣΠΑ).
Ο χαρακτήρας της κρίσης στον τόπο μας δεν αντιμετωπίζεται με αποσπασματικές λογικές ούτε με οριζόντια μέτρα. Χρειαζόμαστε τόλμη στη διατύπωση προτάσεων και ευαισθησία στους πιο αδύναμους, κυρίως όμως απόφαση πως τον αγώνα για να μείνει ο τόπος όρθιος και να έχει προοπτική, θα τον δώσουμε όλοι μαζί. Προτεραιότητα σήμερα έχει η τοπική μας αγορά και οι άνθρωποι της. Η αγωνία και ο αγώνας τους μας αφορά όλους.
