Επιμέλεια: Θεόδωρος Κ. Πασσαλίδης
Το έτος 1952 τα πρώην Καϊλάρια ήταν μια κωμόπολη οι κάτοικοι της οποίας ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η περιοχή ήταν ακόμα σχετικά φτωχή και καθημαγμένη από τις πολεμικές συγκρούσεις της προηγούμενης δεκαετίας. Απόδειξη της οικονομικής δυσχέρειας του τόπου ήταν η απουσία ύπαρξης τραπεζικού καταστήματος. Το κενό αυτό καλύφτηκε εκείνη τη χρονιά με την ανέγερση του κτιρίου της Αγροτικής Τράπεζας σε οικόπεδο που βρίσκεται απέναντι από το παλαιό πάρκο και δίπλα από την Αγροτική Ένωση της πόλης.
Το γεγονός ότι το πρώτο τραπεζικό κατάστημα που λειτούργησε στην πόλη ήταν αυτό της Αγροτικής Τράπεζας αποτελεί μια ακόμη απόδειξη του αγροτικού χαρακτήρα της οικονομίας της περιοχής. Το οικόπεδο αγοράστηκε από την Αγροτική το 1951 (ανήκε στον Δήμο της Πτολεμαΐδας) και το κτίριο κατασκευάστηκε ένα χρόνο αγρότερα. Υπάρχει μια φωτογραφία εποχής στο εσωτερικό της Τράπεζας που δείχνει πως ήταν το κτίριο κατά τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του. Η κεντρική είσοδος βρισκόταν περίπου τρία με τέσσερα μέτρα ανατολικότερα από την σημερινή και περιστοιχιζόταν από τοξοειδείς καμάρες. Ήταν βαμμένο λευκό και σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική του έδινε την εντύπωση νησιώτικης αύρας. Σήμερα η κεντρική είσοδος βρίσκεται πάνω στο πεζοδρόμιο, οι καμάρες έχουν χτιστεί δημιουργώντας τον προθάλαμο του κτιρίου και ένα γραφείο, ενώ και τα παράθυρα έχουν αλλάξει (τοποθετήθηκαν κατασκευές αλουμινίου και έξω από αυτές σιδερένια κάγκελα). Τον Ιούλιο του 2012 η Αγροτική Τράπεζα πέρασε στην ιδιοκτησία της Τραπέζας Πειραιώς και ως εκ τούτου άλλαξε και η ονομασία του τοποικού υποκαταστήματος.
Πίσω από αυτό το κτίριο κρύβεται μια ιστορία η οποία αν μη τι άλλο είναι διδακτική για την πόλη μας αλλά και για τις μάχες οι οποίες δόθηκαν και πρέπει να δοθούν στο μέλλον για τη διατήρηση της αστικής της μνήμης. Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας η Αγροτική Τράπεζα αποφάσισε να παραχωρήσει το κτίριο για αντιπαροχή. Βρέθηκε ντόπιος εργολάβος ο οποίος σχεδίαζε να γκρεμίσει το κτίριο και στη θέση του να υψώσει ακαλαίσθητο πολυόροφο δημιούργημα το οποίο θα περιελάμβανε πέρα από το υποκατάστημα της Τράπεζας και άλλα εμπορικά καταστήματα καθώς και υπόγειο χώρο στάθμευσης. Ευτυχώς ο Δήμος κινήθηκε γρήγορα και το 2005 το Υπουργείο Πολιτισμού κήρυξε το κτίριο διατηρητέο.
Είναι μόλις το δεύτερο κτίριο της Πτολεμαΐδας που χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο (το πρώτο είναι ο Σταθμός Γεωργικής Έρευνας στην είσοδο της πόλης το 1986). Παραθέτω την σχετική υπουργική απόφαση που είναι αναρτημέσνη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου:
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/91446/2376/1-12-2005 – ΦΕΚ 1769/Β/15-11-2005
Χαρακτηρίζουμε ως μνημείο το κτίριο της Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος (ΑΤΕ) που βρίσκεται μεταξύ των οδών Φιλίππου και Πέρδικα στο Ο. Γ. Ί74, στην πόλη της Πτολεμαΐδας στο Ν. Κοζάνης, φερόμενης ιδιοκτησίας Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος, διότι πρόκειται για κτίριο το οποίο έχει ιδιαίτερη πολεοδομική, κοινωνική και ιστορική σημασία για την περίοδο της ανάπτυξης της πόλης της Πτολεμαΐδας, είναι από τα ελάχιστα κτίρια των αρχών της μεταπολεμικής περιόδου τα οποία διασώζονται στην πόλη, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των κτιρίων της Αγροτικής Τράπεζας της εποχής εκείνης και, επομένως, πληροί τις τασσόμενες από το άρθρο 6 παρ. 1γ του ν. 3028/2002 προϋποθέσεις.α
Η παραπάνω απόφαση κατά τη γνώμη μου πρέπει να αποτελεί φάρο και για λοιπά αρχιτεκντονικά μνημεία της Πτολεμαΐδας τα οποία αναμένουν την προστατευτική παρέμβαση της Πολιτείας όπως το 1ο και το 2ο Δημοτικό Σχολείο, η οικία Ευαγγελίδη, η οικία Καραμάνη κοκ.
