Ο Διαφωτισμός αποτελεί το κυρίαρχο διανοητικό ρεύμα στην Ευρώπη του 18ου αιώνα. Ο ορθολογισμός, η υπεράσπιση της ελευθερίας και του δικαιώματος του ανθρώπου να εκφράζει δημόσια τη γνώμη του χωρίς λογοκρισία, φόβο και καταπίεση αποτελούν τις βασικές αξίες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε η φιλοσοφία του Διαφωτισμού. Η φράση του Γάλλου συγγραφέα και φιλόσοφου Βολταίρου: «Διαφωνώ με ό,τι λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες» συνοψίζει εύστοχα το πνεύμα του στοχασμού της εποχής.
Ο Βολταίρος γεννιέται στο Παρίσι στις 21 Νοεμβρίου 1694. Η οικογένειά του δεν είναι αριστοκρατικής καταγωγής εντούτοις μεγαλώνει περιστοιχισμένος από ανθρώπους της υψηλής κοινωνίας, πλούσιους και ισχυρούς λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του που είναι συμβολαιογράφος. Στο σχολείο αποκτά κλασική μόρφωση και παρά την επιθυμία του πατέρα του να ακολουθήσει τη νομική επιστήμη αφοσιώνεται στη συγγραφή. Στην αρχή αναγνωρίστηκε ως ποιητής και θεατρικός συγγραφέας και αργότερα ως φιλόσοφος. Οι απόψεις του και ο καυστικός τρόπος με τον οποίο τις διατυπώνει είναι οι αιτίες που φυλακίζεται στη Βαστίλη για ένα χρόνο και εξορίζεται αρκετές άλλες φορές. Το έργο του είναι μια διαρκής αμφισβήτηση του θρησκευτικού και πολιτικού κατεστημένου της εποχής.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του εργάζεται αδιάκοπα γράφοντας θεατρικά έργα, ποιήματα, νουβέλες, ιστορικά βιβλία, φιλοσοφικά κείμενα, εγκυκλοπαιδικά άρθρα, μονογραφίες και γράμματα. Μέσω του έργου του αναγνωρίζεται ως εκπρόσωπος του Διαφωτισμού. Αν και δεν είναι ο πρώτος που διακηρύσσει τις ιδέες του Διαφωτισμού ωστόσο είναι αυτός που τις κάνει δημοφιλείς στο ευρύ κοινό.
t
Κατά την παραμονή του στην Αγγλία (1726 – 1729) έρχεται σε επαφή με το έργο του Τζον Λοκ και του Νεύτωνα. Επηρεασμένος από την φιλοσοφία του Λοκ προσεγγίζει τη μελέτη της ιστορίας υπό το πρίσμα του Διαφωτισμού στοχεύοντας στην εξάλειψη της άγνοιας και των δεισιδαιμονιών της εποχής. Οι νόμοι της θεωρίας του Νεύτωνα για τη βαρύτητα του προκαλούν τέτοιο δέος ώστε να πιστέψει στην ύπαρξη μιας υπέρτατης διάνοιας, στον Θεό ως δημιουργό του κόσμου. Πιστεύει στην ύπαρξή του τόσο ώστε να πει πως: «αν δεν υπήρχε Θεός θα έπρεπε να τον εφεύρουμε». Ωστόσο ο Θεός στον οποίο αναφέρεται δεν έχει καμία σχέση με αυτόν της ιουδαϊκής – χριστιανικής παράδοσης.
Ο Βολταίρος ως γνήσιος εκφραστής των ιδεών – αξιών του Διαφωτισμού αγωνίστηκε για την ελευθερία του ανθρώπου απέναντι στην εξουσία της εκκλησίας και του κράτους. Αν και υπερασπίστηκε την πολιτική ελευθερία και τα πολιτικά δικαιώματα αμφισβήτησε τη δημοκρατία ως ένα σύστημα που το διαχειρίζεται ο ανίδεος όχλος προτιμώντας την πεφωτισμένη μοναρχία.
Το πιο διάσημο και πολυδιαβασμένο έργο του είναι ο «Candide» (1758). Το έγραψε κατά την εξορία του στη Γενεύη και δημοσιεύτηκε ανώνυμα ένα χρόνο αργότερα. Στο μυθιστόρημα αυτό αναπτύσσει και διακηρύσσει μια φιλοσοφία της αισιοδοξίας που πρεσβεύει την ιδέα πως ό,τι δυσάρεστο και να συμβαίνει είναι για καλό σκοπό. Ο Βολταίρος προτείνει τη συνεργασία ως λύση στα προβλήματα της ανθρωπότητας. Οι ιδέες του επηρέασαν τη σκέψη σημαντικών στοχαστών της Αμερικανικής και Γαλλικής Επανάστασης.
Το 1778 μετά από τις πολλές εξορίες που έχει υποστεί επιστρέφει στη γενέτειρά του όπου τον υποδέχονται με τιμές. Πριν πεθάνει τον ίδιο χρόνο, έχει ήδη προλάβει την Αμερικανική Επανάσταση ως αποτέλεσμα του Διαφωτισμού. Την ώρα του θανάτου του έγραψε: «Πεθαίνω, λατρεύοντας το Θεό, αγαπώντας τους φίλους μου, χωρίς να μισώ τους εχθρούς μου και απεχθανόμενος την δεισιδαιμονία».