Γράφει η Γιώτα Ιωακειμίδου
Η ελληνιστική περίοδος ήταν μια περίοδος θρησκευτικού συγκρητισμού. Ο Μίθρας ήταν ο θεός μιας συγκριτικής ελληνιστικής και ρωμαϊκής μυστηριακής λατρείας που αναπτύχθηκε στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τον 2ο και 1ο αιώνα π.χ.
Στον Πόντο βέβαια λατρεύονται και άλλοι θεοί, ο Ερμής, ο Διόνυσος, η Τύχη, η Νέμεσις, ο Σάραπις. Αλλά ο περισσότερο εικονιζόμενος θεός στα νομίσματα, ιδιαίτερα της Τραπεζούντας, είναι ο Μίθρας. Είναι ο θεός ήλιος, θεός της οσιότητας και της δικαιοσύνης, της γονιμότητας και της ζωής. Ταυτίζεται με τον ήλιο και υπάρχουν οι επιγραφές «Ηλίω Μίθρα ανικήτω». Οι ναοί του Μίθρα ήταν άντρα και σπήλαια όπου υπήρχε το άγαλμα του θεού και ο βωμός με το άσβεστο πυρ που το φύλαγαν οι μάγοι.
Προς τιμήν του θεού ετελούντο τα Μιθράκανα και οι τελετάρχες έπρεπε να περάσουν ογδόντα δοκιμασίες μέσα από τις οποίες αναδεικνυόταν η απάθεια και η οσιότητα τους. Μερικές από τις δοκιμασίες ήταν η πείνα, η δίψα, η οδοιπορία.
Οι τελετές προς τιμήν του Μίθρα έχουν κάποιες εξωτερικές ομοιότητες με μυστήρια του χριστιανισμού. Υπήρχε ένα είδος βάπτισης και ιερού δείπνου από το οποίο μεταλάμβαναν οι μύστες «άρτον και ύδωρ».
Στην Τραπεζούντα αυτές οι τελετουργίες γίνονταν στο ονομαζόμενο βουνό του Μίθρα, ανατολικά της Τραπεζούντας. Εκεί υπήρχε ναός και άγαλμα του θεού. Κάτω από την οκτάγωνη βάση του ναού υπήρχε άντρο ή σπήλαιο όπου ανέβλυζε νερό. Οι τελετές σε αυτό το ναό ήταν πολύ δημοφιλείς και ο Μίθρας ήταν ο προστάτης θεός τους. Οι βασιλείς του πόντου Μιθριδάτες ανάγουν το όνομα τους στον θεό Μίθρα.
Οι θρησκευτικές τελετές στον πόντο δεν είχαν τις υπερβολές της Ανατολής, το ελληνικό πνεύμα του μέτρου είχε μεταφυτευτεί και εδώ. Τα αγάλματα του Μίθρα ήταν φτιαγμένα σύμφωνα με το ελληνικό πνεύμα και τύπο. Οι παραστάσεις του ταυροκτόνου Μίθρα είναι πιστές απεικονίσεις της Αθηνάς Νίκης της ακρόπολης. Δεξιά και αριστερά παραστέκονται δυο νέοι με δάδες, ο έσπερος και ο Φωσφόρος, αναπαραστάσεις και αυτοί από αντίστοιχες παραστάσεις των φτερωτών ελληνικών ερώτων.
Οι βωμοί στον πόντο ήταν επίσης ελληνικής τέχνης, όπως μαρτυρεί ο Αρριανός, πράγμα που καταδεικνύει ότι υπήρχε εκεί προηγμένη ελληνική τέχνη.
Άλλη περσική θεά η Αναΐτης ή Μα. Ήταν η θεά του θανάτου και της αναγέννησης της φύσης. Ταυτίζεται με την Ρέα ή την Κυβέλη και την Άρτεμη. Οι γιορτές προς τιμήν της θεάς ετελούντο δυο φορές τον χρόνο, χειμώνα και άνοιξη. Οι τελετές του χειμώνα ήταν σκυθρωπές και αγέλαστες,πένθιμες. Οι συμμετέχοντες στο πένθος της φύσης έφταναν στο σημείο να αυτοακρωτηριαστούν. Αντίθετα στις γιορτές της άνοιξης κυριαρχούσε η χαρά και έφταναν σε σημείο να τελούν ακολασίες και όργια. Στο Ερζιγκιάν της Αρμενίας όπου η περσική επιρροή ήταν εντονότερη, η ακολασία ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Ο Στράβων αναφέρει τα εξής: «ανατιθέασι δε ενταύθα οι Αρμένιοι τη θεω δούλους και δούλας και ου μόνον τούτο, αλλά και θυγατέρας οι επιφανέστεροι του έθνους ανιερούσι (αφιερώνουν) παρθένους, αις νόμος εστί καταπορνευθείσαις πολύν χρόνον παρά τη θεω μετά ταύτα δίδοσθαι προς γάμον, ουκ απαξιούντος τη τοιαύτη συνοικείν ουδενός».
πηγή: http://www.schooltime.gr
