Ο μήνας Αύγουστος είναι ένας από τους αγαπητούς μήνες των Ελλήνων, γιατί περιέχει μέσα στις ημέρες του αξιόλογα θρησκευτικά και εθνικά γεγονότα. Ιδίως ο Δεκαπενταύγουστος είναι η καλοκαιρινή Πασχαλιά. Λαμπροί και πάνδημοι εορτασμοί σε όλη την επικράτεια δημιουργούν θερμή και υποβλητική ατμόσφαιρα για να εκφράσουν και να αποδώσουν την ευγνωμοσύνη, τη συγκίνηση και τις ευχαριστίες στη Βασίλισσα των Αγίων, των Αγγέλων, τη Μεγαλόχαρη, μεσίτρια όλων των αμαρτωλών των πονεμένων και των κατατρεγμένων.
Η Παναγία Παρθένα, Θεομάνα, είναι το ασάλευτο στήριγμα του Ελληνισμού σ’ όλες τις καταπτώσεις και τους πολλούς κλυδωνισμούς του, η ευλογία, η σκέπη, η εγκαρδίωση και ο οραματισμός, η πίστη και η ελπίδα για την ανάσταση και τη νίκη. Η μάνα της Ρωμιοσύνης συνοδοιπόρησε με το πολύπαθο γένος μας, στη διαδρομή των αιώνων.
Ο Χριστιανικός Ελληνισμός ύμνησε με θερμό πάθος τη Μητέρα του Λυτρωτή υψώνοντας την πολιούχο στη Βασιλίδα των πόλεων. Υπέρμαχο Στρατηγό και ψέλνοντας τα νικητήρια στην Αγιά Σοφία, στον Παρθενώνα της Ορθοδοξίας.
Αυτή τη μέρα του εορτασμού της, δε σεβάστηκαν οι Ιταλοί το 1940, που ύπουλα τορπίλισαν το Ελληνικό πλοίο «ΕΛΛΗ» στο λιμάνι της Τήνου. Το κτύπημα εκτός του πλοίου, ήταν και κτύπημα του ελληνικού πνεύματος που ενδυναμωμένο από την ευλογία της φώτισε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Οι Έλληνες πήραν την εκδίκηση με τη βοήθεια της Μεγαλόχαρης τον Οκτώβρη του 1940 όπου στις χιονισμένες κορυφές της Πίνδου, της Τρεμπεσίνας και του Μοράβα, όπου πέταξε η νίκη με τα ολόχρυσα φτερά της και έκαναν τους Ιταλούς να φεύγουν πανικόβλητοι. Οι ηρωικοί φαντάροι μας έβλεπαν να προπορεύεται συμπολεμίστρια στην επική προέλαση τους, τη Μεγάλη Μάνα, προστάτιδα και ασπίδα στην οποία όλοι μαζί, όπως τα δοξασμένα Βυζαντινά χρόνια ανέπεμπαν τον Ύμνο. «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Είναι ήχοι δοξαστικοί που διαλύουν τα σύννεφα της απιστίας της άρνησης και της αμφιβολίας των καταλυτικών καιρών μας και υπενθυμίζουν το χρέος όλων μας στη ζωοδότρα δύναμη της Παναγίας, που σφυρηλάτησε την πνευματική πανοπλία του Έθνους, την ηθική αρματωσιά, χάρις στην οποία έγραψε το Έπος του Σαράντα.
Θα αναφερθούμε εδώ ακόμη σε τρείς ημερομηνίες του Αυγούστου, που δεν γιορτάζονται, αλλά και δεν πρέπει να παρέρχονται απαρατήρητες από την Εθνική Μνήμη.
Η πρώτη είναι η 10η Αυγούστου 1920. Είναι η ημερομηνία κατά την οποία υπογράφτηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο η περίφημη Συνθήκη τω Σεβρών, η πιο λαμπρή συνθήκη την οποία υπέγραψαν οι Έλληνες από την εποχή της Επανάστασης του 1821. Με την συνθήκη αυτή ικανοποιούνταν τα οράματα του Ελληνισμού της Τουρκοκρατίας και της Εθνεγερσίας, αλλά και της εποχής των Βαλκανικών πολέμων εποχής ενδόξου και ηρωικής. Δυστυχώς όμως δυο χρόνια αργότερα ατυχείς χειρισμοί, λανθασμένες αποφάσεις, χάσαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε τη Μεγάλη Ελλάδα και οδηγηθήκαμε σε ταπεινωτική εθνική καταστροφή.
Η δεύτερη ήταν η 17 Αυγούστου 1922. Είναι η ημέρα κατά την οποία δόθηκε η τελευταία εκ παρατάξεως μάχη του Ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία στο Αλή βεράν την κοιλάδα του θανάτου. Είναι ίσως η μεγαλύτερη και πιο φονική μάχη που έδωσε ο Ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία. Είναι ένας αγώνας μέχρις εσχάτων, μια τιτανομαχία ολίγων εναντίον πολλών της οποίας καλύφθηκαν από την πλημμύρα της καταστροφής και έμειναν αφανείς.
Η Τρίτη ημερομηνία είναι η 27η Αυγούστου 1922, η οποία χαρακτηρίσθηκε αποφράδα ημέρα για τον Ελληνισμό, με την καταστροφή της Σμύρνης και το μαρτυρικό θάνατο του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου.
«Σμύρνη αγαπημένη
της όλβιας δωδεκάπολης μαγνάδι
τη φλόγα της καρδιάς σου καιώ κανδήλι»
Ενενήντα τρία ολόκληρα χρόνια πέρασαν από τότε, τη δεύτερη ζοφερή, ολέθρια και αποφράδα ημέρα στην Ελληνική Ιστορία, από την ώρα του πόνου και του σπαραγμού, της οδύνης, των δακρύων και των αιμάτων στη μαρτυρική Σμύρνη. Ένας κόμπος σφίγγει κάθε Ελληνική ψυχή. Η γαλανόλευκη κυμάτιζε για τρία χρόνια στη Σμύρνη κι η Ελευθερία είχε σκορπίσει αστραφτερές λάμψεις και αντήχησαν στην Ιωνία ύμνοι, αναστάσιμοι και πανηγυρισμοί. Η Σμύρνη υπήρξε ιστορία και σταθμός, έπος και θρύλος, μύθος και σύμβολο στην πρωτοπορία, στη διδασκαλία του Ναζωραίου και την πνευματική ακτινοβολία της και έζησε ευτυχισμένες και λαμπρές ημέρες. Όλοι έλαμπαν στη θρυλική και ηλιόλουστη Ιωνία. Και ξαφνικά άρχισε η Μεγάλη Εβδομάδα του γένους και καθώς βάδιζε κανείς εκείνη την εποχή στην προκυμαία, έβλεπε απέναντι στο όμορφο Κορδελιό αίμα ζωντανό, «πλήθος αίμα Ελληνικό».
Ο Σμυρναίος λογοτέχνης και λαμπρός ιστοριοδίφης της αξέχαστης Ιωνίας Χρ. Σολομωνίδης ανάμεσα στα άλλα έγραφε:
«Ο Χρυσόστομος υπέστη το μαρτύριο μέχρι τέλους με καρτερικότητα που έκαμε κι αυτόν ακόμη τον τουρκικό συρφετό να φοβηθεί, παρέδωσε το πνεύμα του, σαν Χριστιανός και έλληνας. Το σκήνωμα του ήταν μοιραίο να μην το καλύψει η γη που χρόνια διακόνησε. Εξαφανίσθηκε και χάθηκε, θάφτηκε όμως στις καρδιές των Ελλήνων κι αποτελεί η μνήμη του αιώνια στην ψυχή του Γένους».
Ο μεγάλος ποιητής μας Κωστής Παλαμάς ύμνησε τ’ όνομα του
«όπου καρδιά, όπου φρόνημα
το γένος η εκκλησία
και των Ελλήνων οι χοροί
και των πιστών τα πλήθη
μνήμα που Σου υψώνει και στο χαμό
και πάντα ορθή αξέχαστη Πατρίδα
Πίστη και Αγάπη, Ελλάδα και Θεός.
Και τρίσβαθο το χιόνι βλάστησης και καρπερότερης
μας φέρνει η ελπίδα»
Πέρασαν 93 χρόνια από τότε και πλήθος αναμνήσεων, στοχασμού και ανατάσεων πλημμυρίζει τις ψυχές των νεοελλήνων και πικραμένος θυμάται.
Η πορεία του Ελληνισμού στην Ανατολή ήταν θριαμβευτική, όχι μόνο στην αρχαία εποχή αλλά και στην εποχή του Βυζαντίου, όπου για χίλια χρόνια καταύγαζε με το ανέσπερο φως τους λαούς της Ανατολής.
Ο αλησμόνητος Θεμ. Αθανασιάδης Νόβας έγραψε σχετικά «Κάθομαι και στοχάζομαι και ξαναζώ τα εθνικά περασμένα. Γίνομαι αργίτης πολιορκητής, μέσα στα φουσάτα του Αγαμέμνονα, ειρηνικός έποικος στα ομηρικά ακρογιάλια της Ιωνίας, οπλίτης Μακεδόνας πίσω από το Μέγα Αλέξανδρο, βυζαντινός βασσάλος των αυτοκρατόρων. Γίνομαι σκλάβος αλύτρωτος αλλά και σκλάβος λευτερωμένος. Στρατιώτης ξαναγίνομαι και πολιορκώ την Άγκυρα, νικώ και με νικούν. Είμαι ένας ανώνυμος νοικοκυράκος που έζησα εδώ, πάππου προς πάππου και ήρθε μια μέρα η θύελλα και με ξερίζωσε. Τι ζωή, τι δράμα».
Η θύμηση τέτοιων ιστορικών στιγμών πρέπει να γίνεται αφορμή τόνωσης της Εθνικής μνήμης, της οποίας οι προβολείς πρέπει να στρέφονται τόσο προς τις κορυφαίες στιγμές, όσο και προς τις δραματικές καμπές της ιστορίας μας, τόσο προς τους Πινδομάχους ήρωες, όσο και προς τους ισάξιους του Αλή Βεράν.
Και εκείνοι και οι άλλοι δικαιούνται ένα φύλλο δάφνης και έχουν πολλά να μας πουν, καθώς υπομνηματίζουν με έργα και αίμα το δίδαγμα του Ομήρου «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί Πάτρης».
ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
