Ευαγγέλιο: Μάρκος 1:1-8
Σήμερα και λίγο πριν από την μεγάλη γιορτή των Θεοφανείων, έρχεται η Εκκλησία μας με το ευαγγελικό ανάγνωσμα να μας περιγράψει το πρόσωπο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που τέλεσε το Βάπτισμα του Χριστού. Στην αρχή του νέου χρόνου στέκεται ολόρθος ενώπιόν μας εδώ στον ναό του Θεού ως «προεξάρχων της πανηγύρεως» και μας δείχνει με την «χείραν του την αψαμένην της κεφαλής του Δεσπότου» τον δρόμο πώς να πορευθούμε και τούτο το έτος.
Ο ίδιος ο Κύριος μας ο Ιησούς Χριστός μοναδικά είπε για τον Ιωάννη πως άλλος πιο μεγάλος δεν γεννήθηκε πάνω στην γη από αυτόν. Μέσα στην Αγία Γραφή φαίνεται καθαρά ότι ήταν μέγας στο κάλεσμά του, μέγας στην ζωή του και μέγας στην αποστολή του και το κήρυγμά του.
Μέσα στο μεγάλο σχέδιο του Θεού για να λυτρώσει τον κόσμο μετά την πτώση των πρωτοπλάστων υπήρχε η ενανθρώπιση του Κυρίου μας, του ιδίου του Υιού του Θεού. Και μόνο στον Θεό με την μεγάλη του αγάπη θα μπορούσε να υπάρχει τέτοιο σχέδιο για τη σωτηρία των ανθρώπων. Για τον ερχομό όμως του Υιού του Θεού έπρεπε να προετοιμάσει πρώτα τον δρόμο. Αυτή η προετοιμασία ανατέθηκε στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Βλέπουμε ότι και στις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης περιλαμβάνεται το πρόσωπο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Έτσι ο προφήτης Ησαΐας ονομάζει το πρόσωπο αυτό «φωνή βοώντος εν τη ερήμω», και ο Μαλαχίας ο προφήτης λέγει, «ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελον μου προ προσώπου σου ως κατασκευάσει την οδόν σου έμπροσθέν σου». Είναι θαυμαστό πώς και οι γονείς του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ, δέχτηκαν αυτό το μήνυμα από τον άγγελο, ότι θα γίνει μέγας και άγιος του Θεού, θα είναι πλήρης Πνεύματος Αγίου και ότι θα φέρει πολλούς στον δρόμο του Θεού. Ακόμη και το όνομα του Τιμίου Προδρόμου όπως το είπε ο Άγγελος, Ιωάννης, σημαίνει στα ελληνικά δώρο θεού. Όντως δώρο θεού αποτελεί ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος σε όλη την ιστορία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Ήτανε μέγας, διότι για το πρόσωπό του μίλησαν και προανήγγειλαν οι προφήτες και ήταν από τον Θεό αφιερωμένος για την αποστολή αυτή.
Όμως ο Ιωάννης ο Πρόδρομος ήτανε μέγας και στη ζωή του. Όταν βγήκε στην έρημο ως ασκητής, έζησε με μεγάλη αυστηρότητα βίου και ταπεινοφροσύνη. Η κατοικία του ήταν η έρημος, ήταν ντυμένος με ρούχο φτιαγμένο από τρίχες καμήλας, φορούσε ζώνη δερματίνη στη μέση του και έτρωγε φτωχικά ακρίδες και μέλι άγριο. Αυτός ο τρόπος της ζωής του τον έκανε θαυμαστό στον λαό και συνέρρεαν πολλοί εκεί στον Ιορδάνη ποταμό, για να τον ακούσουν, να τον δουν και να δεχτούν τη φώτιση που τους πρόσφερε. Με την ασκητικότητα που ζούσε, το κήρυγμά του είχε μεγαλύτερη αξία στους Ιουδαίους. Πράγματι, με την ζωή του την αγία ενσάρκωνε όλο το κήρυγμά του στους ανθρώπους. Ο λόγος του Θεού, δεν μπορεί να είναι απρόσωπος. Στον διπλανό μας μιλούμε για τον Θεό όχι μόνο με τα λόγια, αλλά και με τη ζωή μας. Ο Απόστολος Παύλος λέγει ότι εμείς οι χριστιανοί είμαστε επιστολή Χριστού «γινωσκομένη και αναγινώσκομενη», δηλαδή «επιστολή η οποία γνωρίζεται ως γνησία και αληθινή και αναγινώσκεται από όλους τους ανθρώπους». Ο διπλανός μας μπορεί ποτέ του να μη διαβάσει το Ευαγγέλιο, αλλά όμως σίγουρα θα το διαβάσει στη ζωή μας και μπορεί να γίνει αιτία και για την δική του μετάνοια και αλλαγή. Λέγει δε και πάλι ο Απόστολος Παύλος ότι εμείς οι χριστιανοί οφείλουμε να είμαστε «ευωδία Χριστού» στους άλλους ανθρώπους και να μοσχοβολάμε με την αγιωσύνη μας και να διδάσκουμε με το άρωμα των δικών μας αρετών.
Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος ήτανε και μέγας στο κήρυγμά του και στην αποστολή του. Και ποιο ήταν το κήρυγμα του Αγίου Ιωάννου; Το κήρυγμά του ήτανε ελεγκτικό και ριζοσπαστικό στα αυτιά των ακροατών Ιουδαίων. Ήταν κήρυγμα της μετανοίας, με το οποίο τράνταζε τις ψυχές των ανθρώπων και τους οδηγούσε στην μετάνοια. Ο άγιος Ιωάννης σε κάθε μερίδα ανθρώπων μιλούσε ανάλογα για την μετάνοιά τους και τους ήλεγχε για τις δικές τους αμαρτίες. Ήτανε πολύ σκληρός ο λόγος του σαν πέλεκυς που συνέθλιβε τις καρδιές τους. Απαιτούσε την έμπρακτη μετάνοια και αλλαγή στην ζωή τους λέγοντας, «ποιήσατε καρπούς μετανοίας». Έτσι, στους Φαρισαίους και Γραμματείς που έρχονταν να τον ακούσουν έλεγε κατά πρόσωπο ελεγκτικά ότι είναι γεννήματα εχιδνών και δεν θα ξεφύγουν από την οργή του Θεού. Καυχώνται ότι έχουν πατέρα τον Αβραάμ, αλλά η ζωή τους είναι μακριά από τον Νόμο του Θεού και ότι το τσεκούρι είναι έτοιμο να κόψει το δέντρο της ζωής τους και να τους πετάξει στη φωτιά. Ερχόταν και ο λαός ο απλός για να ακούσει και αυτός λόγο ελεγκτικό και τον ρωτούσαν πώς να μετανοήσουν. Και τους απαντούσε, αυτός που έχει δύο χιτώνες να δίνει σε εκείνον που δεν έχει και να κάνουν έργα αγάπης στον διπλανό τους, ελέγχοντας έτσι την πλεονεξία και τον εγωισμό τους, που δεν είχαν σπλάχνα αγάπης και ελεημοσύνης στον φτωχό. Έρχονταν και οι τελώνες και τον ρωτούσαν, εμείς τι να κάνουμε, και τους μιλούσε ελεγκτικά λέγοντας να παίρνουν τους φόρους που αληθινά αναλογούν στους ανθρώπους και όχι παραπάνω. Και έρχονταν και οι στρατιωτικοί, η εξουσία εκείνης της εποχής, και τον ρωτούσαν και αυτοί τι να κάνουν έχοντας τη διάθεση να αλλάξουν τη ζωή τους. Και τους απαντούσε, κανέναν να μην τον κλέψουν και κανέναν να μην τον εκμεταλλευθούν και να αρκούνται στον μισθό τους και στα αγαθά που βγάζει η εργασία τους. Από το ελεγκτικό του κήρυγμα δεν ξέφυγε ούτε και ο βασιλεύς ο Ηρώδης, ο οποίος συζούσε με τη γυναίκα του αδελφού του και ήταν παραβάτης του Νόμου του Θεού. Αυτόν σκληρά τον ήλεγχε ενώπιον του λαού που συνέρρεε στην έρημο λέγοντας, «δεν σου επιτρέπεται να έχεις γυναίκα σου την γυναίκα του αδελφού σου». Και ο λόγος αυτός ο σκληρός έφθανε στα αυτιά του βασιλιά και ελεγχόταν στα βάθη της καρδιάς του, αλλά δεν είχε τη δύναμη της μετανοίας και της αλλαγής της ζωής του. Όλο του αυτό το ελεγκτικό κήρυγμα με την αγία του ζωή οδηγούσε τους ανθρώπους στην εσωτερική μετάνοια, στην ομολογία των αμαρτιών και στο βάπτισμά τους στον Ιορδάνη ποταμό.
Και αναρωτιόταν ο λαός και του έλεγε, μήπως είσαι ο Μεσσίας ο Χριστός και τους απαντούσε ταπεινά ότι «εγώ βαπτίζω στο νερό, εκείνος θα σας βαφτίσει στο Πνεύμα το Άγιο». Αρνούνταν τον λόγο ότι αυτός είναι ο Μεσσίας. Αντιθέτως έλεγε ότι «εγώ δεν είμαι άξιος ούτε να λύσω τα κορδόνια από τα υποδήματά του Χριστού που έρχεται». Αυτή η συναίσθηση της ταπεινής καρδιάς του με το παράδειγμα αυτό έδειχνε το μεγαλείο της καρδιάς του. Έλεγε επίσης στους Ιουδαίους ότι το έργο του είναι να καθαρίσει με το φτυάρι του το αλώνι, να μαζέψει το σιτάρι και να κάψει το άχυρο, καθώς και να καθαρίσει το δρόμο για να περάσει ο Μεσσίας.
Και μια μέρα μέσα στο πλήθος εμφανίστηκε ο Χριστός και ζήτησε και αυτός να βαπτιστεί. Τον γνώριζε σαν εξάδελφό του, αλλά τώρα του αποκαλύπτεται το ποιος είναι αληθινά. Στο βάπτισμα του Χριστού είδε ανεωγμένους τους ουρανούς και το Πνεύμα το Άγιον εν είδει περιστεράς να έρχεται στην κεφαλή του Κυρίου και να ακούει τα λόγια του Θεού Πατέρα, «συ ει ο υιός μου ο αγαπητός εν σοι ευδόκησα» και ομολογεί ότι αυτός είναι ο Χριστός που περιμένουν.
Μετά από 40 ημέρες από τη βάπτιση του Χριστού βρισκόταν ο άγιος Ιωάννης μαζί με δύο μαθητές του, τον Ανδρέα και τον Ιωάννη, και συνομιλούσαν και τότε πέρασε από μπροστά τους ο Χριστός και λέγει ο Ιωάννης δείχνοντας με το χέρι του: «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτία του κόσμου», δηλαδή «Να ο αμνός του Θεού, ο οποίος θα θυσιαστεί για να πάρει επάνω την αμαρτίαν του κόσμου». Με τον λόγο του αυτόν οδηγούσε τελειωτικά τους μαθητές του να γίνουν μαθητές πλέον του Χριστού. Σαν τον αυγερινό που βγαίνει πρωί στο στερέωμα του ουρανού και αναγγέλλει προδρομικά την ανατολή του ηλίου, έτσι κι αυτός ως Πρόδρομος προετοίμασε τον ερχομό του Θεανθρώπου. Και αποσυρόταν πολύ ταπεινά από την ζωή και την αγάπη των ανθρώπων, για να δώσει τον χώρο στον Κύριο και έφευγε από την ζωή ο μεγαλύτερος άγιος πολύ ταπεινά με την σφαγή του και τον αποκεφαλισμό του.
Και σήμερα Κυριακή στέκεται μπροστά μας ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και με το χέρι του μας δείχνει την μεγάλη γιορτή των Θεοφανείων. Παράλληλα, μας δείχνει δύο δρόμους, πώς να διαβούμε και να ζήσουμε την χρονιά που ανέτειλε. Ο ένας δρόμος είναι η έμπρακτη μετάνοια, η αλλαγή της ζωής μας. Ο δεύτερος δρόμος είναι η συχνή Θεία Κοινωνία του σώματος και του Αίματος του Χριστού. Σε μια εικόνα παλαιά ενός μοναστηριού παρουσιάζει ο ανώνυμος και ευλαβής αγιογράφος τον Τίμιο Πρόδρομο να κρατάει στο χέρι του ένα αγιοπότηρο και μέσα σε αυτό να ανακλίνεται το βρέφος Χριστός. Και υπάρχει μια γραφή, ο λόγος του Ιωάννου, «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτία του κόσμου». Πόσο όμορφα και πόσο πρακτικά και οντολογικά μας δείχνει ο Τίμιος Πρόδρομος πού βρίσκεται η σωτηρία μας και από πού έρχεται η λύτρωση των αμαρτιών μας. Κέντρο της πνευματικής μας ζωής είναι η συνεχής Θεία Κοινωνία. Στο Ιερό αυτό Μυστήριο, σε κάθε Θεία Λειτουργία, συντελείται το μεγάλο θαύμα, μας δίδεται να κοινωνούμε αυτό το θεανθρώπινο Σώμα και Αίμα του Λυτρωτή μας Χριστού. Η χείρα του Αγίου Ιωάννου σε κάθε Θεία Λειτουργία δείχνει στον καθένα πού είναι η λύτρωσή μας και πού είναι ο Λυτρωτής μας. Είναι μέσα σ’ αυτό το αγιοπότηρο, που μας καλεί ο ίδιος ο Κύριος για να μεταλάβουμε. Αμήν.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
