ΚΑΪΛΑΡΙΑ –ΠΤΟΛΕΜΑΪΔΑ
1924 – 1929
Λ Ι Γ Ν Ι Τ Α Ι
“Στρώματα πλουσιώτατα καί έκτεταμένα Λυ(ι)γνίτου εύρίσκονται είς τά έξής χωρία: Κοζλού-κιοϊ (Καρυοχώρι), Καράμπουναρ (Μαυροπηγη), Δορουτλάρ (Προάστειο), Κόμανος, Ναλμπάν-κιοϊ (Περδίκκας) και Τσαλτζιλάρ (Φιλώτας).
‘Εκμετάλλευσις περιορισμένη διά τήν έπιτόπιον κατανάλωσιν ώς καύσιμο ύλη διά θέρμανσιν καί βιομηχανίαν.
“Ποιότης λιγνίτου. ’Αρίστη άνευ χώματος”.
“ΓΕΩΛΟΓΙΑ”.
‘ Η περιφέρεια ‘Εορδαίας γεωλογικός έξεταζόμενη άποτελεί κεκλεισμένην πεδιάδα περιβαλλομένην πανταχόθεν ύπό λοφοσειρών γυμνών και άδένδρων. Αί λοφοσειραί αύται συνίστανται ώς έπί τό πλείστον έξ άργιλλικών σχιστολίθων μετά τμημάτων έξ άσβεστολίθων καί έξ άλλων διαφόρων πετρωμάτων.
‘Εκ των προϊόντων τής άποσαθρώσεως τού έδάφους τών λοφοσειρών τούτων έσχηματίσθη βαθμιαίως καί τό γεωργικόν έδαφος τού λεκανοπεδίου της Έπαρχίας, τή έπενεργεία τών όμβρίων ύδάτων, τής κατακρημνίσεως καί συνεπεία ποικίλων άλλων γεωλογικών φαινομένων. Λόγω τού κεκλεισμένου πανταχόθεν έδάφους τού λεκανοπεδίου τά καταρρέοντα ύδατα μή δυνάμενα νά έξέλθουν έσχημάτιζον άλλοτε έντός αύτού λίμνας και έλη, έντός τών όποίων ή βλάστησις ύδροφίλων φυτών ήτο λίαν ευνοϊκή.
‘Εκ των υπολειμμάτων των γιγαντιαίων τούτων φυτών, έσχηματίσθησαν καί διεμορφώθησαν τά πλείστα μέρη τής πεδιάδος είς μαυρόγαια λίαν γόνιμα μέχρι και σήμερον άποδίδοντα άπό 150-200 όκάδας σίτου κατά δεκαδικόν στρέμμα, κριθήν δε και μέχρι 300 όκάδας, ύπό εύνοϊκάς άτμοσφαιρικάς συνθήκας.
Εις τας άπογεγυμνωμένας λοφοσειράς καί ύπό τό λεκανοπέδιον είς άρκετόν βάθος εύρίσκονται άπέραντα στρώματα λιγνίτου, προϊόντος της άπανθρακώσεως τών γιγαντιαίων πρωτογόνων φυτών (Κόμανον, Προάστειον, Μαυροπηγή, Περδίκκας, Καρυοχώρι), άρίστης ποιότητος, άνευ χώματος καί ξένων ούσιών, κατάλληλος ώς καύσιμος ύλη.
Το σύνολο των καλλιεργησίμων γαιών, άνέρχεται είς 250.000 στρέμματα, είς άνάλογον δέ περίπου έκτασιν ύπολογίζονται αί άνεπίδεκτοι καλλιεργείας γαίαι και αί βοσκήσιμοι όρειναί καί δασώδεις θέσεις. ‘Ελώδεις έκτάσεις δέν ύπάρχουσι, πλήν μιάς, τής λίμνης Σαρηγκιόλ (Βεγορίτιδος), κειμένης μεταξύ τών χωρίων ‘Αμυγδάλων (Χαραυγή), Κλείτου, Ποντοκώμης, Μαυροδενδρίου και Καρδιάς έκτάσεως 25.000 στρεμμάτων, τής όποίας ή άποξήρανσις άρχεται όσονούπω έγκριθείσης τής έκπονηθείσης σχετικής μελέτης”.
Σημείωση συντάκτη:
Φίλες και φίλοι αναγνώστες, όπως, σας γνωρίσαμε, με την έναρξη των δημοσιευμάτων μας “ ΚΑΪΛΑΡΙΑ – ΠΤΟΛΕΜΑΪΣ , 1924-1929” η αναγραφή των σχετικών κειμένων θα ήταν, όπως γράφτηκαν και διατυπώθηκαν την εποχή τους, παρά τις όποιες κακογραφίες που παρουσιάστηκαν κατά την δημοσίευσή μας, λόγο της κατάστασης των κειμένων και φωτογραφιών από την τεχνολογία της εποχής και κυρίως από την φθορά του …χρόνου!!
Η δική μας παρέμβαση περιορίστηκε σε λίγες διευκρινιστικές, ή πληροφοριακές σημειώσεις καθώς και ή έρευνα και αναγραφή των ονομάτων στις δημοσιευόμενες, σχετικές φωτογραφίες μας.
Για το σημερινό μας θέμα θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ολίγα τινά, δεδομένου ότι, το θέμα της συστηματικής εκμετάλλευσης του υπόγειου “Θησαυρού” είναι γνωστό μας από το …. 1940 και .. -.
Για να φτάσει, όμως, στο σημείο αυτό πέρασε πολλά στάδια και μάλιστα πολύ δύσκολα και επικίνδυνα για τη ζωή των επίδοξων, κατ’ ανάγκη, για την επιβίωση, “εκμεταλλευτών” του.
Το σύνολο, περίπου, της λιγνιτοφόρου περιοχής είχε δηλωθεί από τους αείμνηστους συμπατριώτες μας, Γιώργο Παυλίδη και Κώστα. Αδαμόπουλο (φώτο Νο 1) και ως εκ τούτου ήταν και οι μόνοι, που είχαν το νόμιμο δικαίωμα της εκμετάλλευσής της.
Η πρώτη εκμετάλλευσής του, από τους προαναφερόμενους, άρχισε με την δημιουργία κάθετων οπών (πηγάδια), όπου, οι εργαζόμενοι με χειρονακτικά εργαλεία (κασμάδες, φτυάρια και διάφορα άλλα “βοηθήματα”) και σε βάθος από 3 ,περίπου, μέτρα και πάνω, συγκέντρωναν τον προς πώληση “θησαυρό” τους,, το λιγνίτη και στη συνέχεια τον ανέβαζαν στην επιφάνεια με κοφίνια (μεγάλα ξύλινα καλάθια), Φώτο Νο2 και ζεμπίλια (μικρότερα λαστιχένια δοχεία αντοχής), όπου, τον περίμεναν, σε τεράστιες ουρές, οι αγοραστές της περιοχής με τα αλογόκαρρα και τα βουβαλόβοδια καρά τους (κάτοικοι της περιοχής μας συνήθως) για να τον μεταφέρουν στα σπίτια τους, εξασφαλίζοντας έτσι, όχι μόνο τη ζεστασιά, κατά τους χειμερινούς μήνες, αλλά και τις διάφορες άλλες ανάγκες της οικογένειάς (φαγητό, ζεστό νερό, κ.λ.π.).
Όπως είναι γνωστόν, η περιοχή μας ήταν, σχεδόν, στο σύνολό της, γεωργοκτηνοτροφική και ως εκ τούτου η απασχόλησή τους στους αγρούς, κατά τους θερινούς μήνες, εμπόδιζε την άνετη και έγκαιρη προμήθεια του υγρού λιγνίτη με συνέπεια αυτή να γίνεται κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, γι ‘ αυτό και παρατηρήτο ο μεγάλος συνωστισμός που πολλές φορές, για την προμήθεια ενός τόνου (ένα κάρο), χρειάζονταν να περιμένει κανείς και δύο ημέρες.
Σ’ αυτό συντελούσε και η μικρή παραγωγή που, οι ήρωες λιγνιτωρύχοι, με τα πενιχρά μέσα που διέθεταν και με κίνδυνο της ζωής κατόρθωναν να εξασφαλίσουν, στην περιοχή μας, την ..θερμική ενέργεια της επερχόμενης βαρυχειμωνιάς.
Το αυτοκίνητο, ας το ξεχάσουμε, φίλες και φίλοι, γιατί τα 2-3 που υπήρχαν, σε αρκετά καλή κατάσταση, τα χρησιμοποιούσαν οι έμποροι για την προμήθεια αγαθών από την Θεσσαλονίκη.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε, αγαπητοί αναγνώστες, πως, πολλοί κάτοικοι του Καρυοχωρίου άνοιξαν, παράνομα, πηγάδια στις αυλές τους εξασφαλίζοντας έτσι, όχι μόνο το λιγνίτη για τις οικογενειακές τους ανάγκες, αλλά και για πώληση. Επικίνδυνη η επιχείρηση, αρκετά τα θύματα του χωριού, αλλά και οι ανάγκες για επιβίωση μεγάλες….
Με την πάροδο του χρόνου οι συνθήκες εργασίας “βελτιώνονταν”, τα πηγάδια και τα κοφίνια αντικαταστάθηκαν με τις στοές και τα βαγόνια χωρίς αυτό να σημαίνει τη βελτίωση της επικίνδυνης εργασίας στα έγκατα της γης ……
Φώτο Νο 3, τα κάρα άρχισαν να τα αντικαθιστούν τα αυτοκίνητα, χωρίς ως τόσο να εκλείψει και η επικινδυνότητα της εργασίας με τα θύματά της.
Επιγραμματικά αναφέρουμε, πως, η χρήση εκμετάλλευσης του λιγνίτη, της δηλωμένης περιοχής, μεταβιβάστηκε, με κάποιες συμφωνίες, από τους αείμνηστους, Παυλίδη-Αδαμόπουλο, αρχικά, στην Ελληνοαμερικάνικη εταιρεία Γενικών Προϊόντων Λιγνίτου Α.Ε. των Γ. Φίλη & Κ. Γκέρτσου, στη συνέχεια δόθηκε η εκμετάλλευση στον Συνεταιρισμό των Εργαζόμενων, για να καταλήξει πολύ σύντομα στην, Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρεία Ορυκτών Καυσίμων ( ΑΒΕΟΚ),για να καταλήξει τελικά στην Εταιρεία Μποδοσάκη – Αθανασιάδη και τελικά στην ΛΙΠΤΟΛ Α.Ε.(Λιγνιτωρυχεία Πτολεμαϊδος), με κύριο μέτοχο τη ΔΕΗ (97% 😉 – Εθνική Τράπεζα (3% 😉 που με τη σειρά της συγχωνεύθηκε το 1975 με τον κορμό της ΔΕΗ.
Η συνέχεια είναι γνωστή, τη βλέπουμε και την αισθανόμαστε καθημερινά τα καλά της, αλλά και τα άσχημά της.
Ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί, φίλες και φίλοι, να περιορίσουμε στο ελάχιστο τα άσχημά της, μπορούμε!!!
Προσπαθήσαμε, φίλες και φίλοι, να σας περιγράψουμε, με πολύ συντομία, τον αρχικό τρόπο εκμετάλλευσης του υπόγειου πλούτου της περιοχής μας, που η Θεία Πρόνοια τόσο γενναιόδωρα μας παραχώρησε.
“Λέγεται”, φίλες και φίλοι, πως, όταν ο Απόστολος Παύλος, σε Αποστολική του διακονία, έφτασε μέχρι την κορυφή του Βερμίου γύρισε προς Ανατολάς και ευλόγησε, (Νάουσα, Έδεσσα, Βέροια κ.λ.π) ότι είδε πάνω στη γη ( Ανθρώπους, δέντρα, φυτά κ.λ.π), στη συνέχεια γύρισε προς τη Δύση (Πτολεμαϊδα, Αμύνταιο, Φλώρινα κ.λ.π.) και ευλόγησε τη Μητέρα ΓΗ (Υπέδαφος και …γόνιμο έδαφος….
Ας προβληματιστούμε τις… λίγες λέξεις που περιέχουν όμως, πολύ μεγάλο ΝΟΗΜΑ ή αν θέλετε, περιεχόμενο….
Την τεράστια αυτή ευλογία πόσο την χρησιμοποιήσαμε εμείς σαν πόλης, ή σαν περιοχή;;;
Το όραμά μας, για τη δημιουργία της πόλης του “Μ Ε Λ Λ Ο Ν Τ Ο Σ ”, πότε θα το…. πραγματοποιήσουμε;
