Δύο από τα τέσσερα δομικά στοιχεία του σύμπαντος, το νερό και η φωτιά, κυριαρχούν στα ήθη και τα έθιμα των Ποντίων για την πρώτη ημέρα κάθε νέου έτους.
Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Ποντιακή Εστία για τα καλαντόφωτα στην Τραπεζούντα, αναφέρεται ότι την αυγή της Πρωτοχρονιάς, με το σύθαμπο, η οικογένεια μαζευόταν στο παράθυρο του σπιτιού που έβλεπε στη θάλασσα και κάνοντας το σημείο του σταυρού ζητούσε να της χαριστεί «τύχην φαρδύν άμον το πλάτος ατς» και «υ’είαν καθαρόν άμον το νερόν αες».
Το πρωινό πλύσιμο έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει με το καλαντόνερο, το νερό που έπαιρναν νωρίς από τη βρύση αφήνοντας «κεράσματα», όπως φουντούκια, καρύδια, σύκα, σταφίδες. Από το ίδιο νερό η οικοδέσποινα πότιζε τα ζώα.
Το βράδυ στο τζάκι έκαιγαν το καλαντοκούρ’.
Σύμφωνα με τις ποντιακές λαϊκές δοξασίες, την Πρωτοχρονιά τα δαιμόνια κατέβαιναν από την καπνοδόχο και φωτιά είναι αυτή που τα κρατούσε μακριά από το σπίτι.
Επειδή ήταν πολλά και έρχονταν σταδιακά, το κούτσουρο έπρεπε να ήταν μεγάλο, συνήθως από βελανιδιά, για να διαρκέσει ολόκληρη τη νύχτα (σε μερικές μάλιστα περιοχές ολόκληρο το Δωδεκαήμερο), αμετακίνητο στη θέση του ώσπου να καεί ολότελα. Αν η φλόγα έσβηνε από κάποια αιτία, αυτό θεωρούνταν κακοσημαδιά.
