Δεν υπάρχει Μάρτης, χωρίς Σαρακοστή και Καθαρά Δευτέρα, χωρίς λαγάνα! Η νόστιμη και λαχταριστή για όλους μας λαγάνα είναι ένα προϊόν άξιο σεβασμού. Μέσα της κλείνει τον μόχθο και το μεράκι των αρτοποιών. Οι αρτοποιοί της γειτονιάς πιστοί στην παράδοση, μαζί με τις οικογένειες τους την Καθαρά Δευτέρα παρασκευάζουν τη λαγάνα συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση του εθίμου. Γεμίζουν τις γειτονιές Σαρακοστιανές μυρωδιές.
Η λαγάνα είναι ο άζυμος άρτος (ψωμί), ο οποίος φτιάχνεται με παραδοσιακό τρόπο στην Ελλάδα μόνο μια μέρα του χρόνου, την Καθαρή Δευτέρα, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “λάγανον”, μια πλακωτή ζύμη που παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής. Η λαγάνα αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της Αρχαιότητας. Ένα από αυτά είναι οι Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου αναφέρεται η φράση λαγάνα πέττετται δηλαδή λαγάνες γίνονται. Μια θεωρία θέλει η λαγάνα να παρομοιάζεται με τον άρτο που κατανάλωσαν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο. (Βικιπαίδεια).
Ένας μύθος λέει πως η λαγάνα έχει το σχήμα της «κυρά – Σαρακοστής». Επίπεδο άζυμο ψωμί και λειψανάβατο. Σαν έθιμο παρασκευάζουμε μια λαγάνα για να μετράμε τον χρόνο κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής. Μια λαγάνα, που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι όλο νηστεία. Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας. Κάθε Σάββατο κόβουμε ένα-ένα πόδι και το τελευταίο το Μ. Σάββατο. Το τελευταίο το κρύβουμε σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το βρει είναι ο τυχερός της υπόλοιπης χρονιάς. Η Λαγάνα ως πρωταγωνιστής στο τραπέζι της Καθαρής Δευτέρας εύχομαι να μην λείψει από πουθενά.
Κική Τσιμπλίδου
