Δραματικά αργή η υποχώρηση της επιδημίας – 3.500 οι νοσηλευόμενοι σε απλές κλινικές, 600 οι διασωληνωμένοι – Δυσοίωνες εκτιμήσεις των ειδικών για άλλους τουλάχιστον 1.600 νέους ασθενείς μέχρι τα μέσα του μήνα – Γιατί δεν κόβεται η αλυσίδα μετάδοσης
Σε έναν πολύ κρίσιμο μήνα για την επιδημία κορωνοϊού στη χώρα μας εξελίσσεται ο Δεκέμβριος, με το κλασικό, χριστουγγενιάτικο, εορταστικό χρώμα του να έχει ατονήσει εφέτος υπό το βάρος των μελανών επιδημιολογικών δεδομένων και να ζωντανεύει λίγο με τον σχεδιασμό του εμβολιαστικού προγράμματος για τον πληθυσμό εν αναμονή του εμβολίου για τον κορωνοιό SARS-Cov-2 και την ελπίδα για αποκλιμάκωση των συνθηκών “πολέμου” στο ΕΣΥ.
Το “φορτίο” των 66.020 θετικών κρουσμάτων και των 1.780 νεκρών με το οποίο κλείδωσε ο Νοέμβριος, το “κουβαλά” πλέον ο Δεκέμβριος, μαζί με εκείνο των 3.500 νοσηλευομένων σε απλές κλινικές και των 600 διασωληνωμένων, αλλά και τις δυσοίωνες εκτιμήσεις των ειδικών για άλλους τουλάχιστον 1.600 νέους ασθενείς μέχρι τα μέσα του μήνα.
Το περασμένο 48ωρο καταγράφηκαν συνολικά 2.287 κρούσματα, αριθμός προφανώς μειωμένος σε σχέση με τον αριθμό των ημερήσιων δελτίων για τα κρούσματα κατά τις περασμένες ημέρες. Ωστόσο, η αποκλιμάκωση της επιδημίας κορωνοιού παραμένει δραματικά αργή, με τους επιστήμονες να υπογραμμίζουν ότι οι τέσσερις εβδομάδες καθολικού “απαγορευτικού” στη χώρα (lockdown) δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των κρουσμάτων και της ευρείας διασποράς της νόσου, και να αναζητούν το “γιατί” ως εργαλείο για το πιθανότατο επόμενο επιδημικό κύμα και τη διαχείρισή του.
Την ίδια ώρα, αυξάνεται συνέχεια ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη μάχη με τη λοίμωξη Covid-19 στα νοσοκομεία. Το Σαββατοκύριακο κατέληξαν 199 ασθενείς, με τους νεκρούς να ανέρχονται πλέον στους 3.003.
Το σύστημα υγείας βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των αρμοδίων κατά τις συσκέψεις για την επιστροφή στη μερική κανονικότητα, καθώς από την αντοχή του κρίνονται οι εισηγήσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και οι αποφάσεις της κυβέρνησης. Οι δομές του ΕΣΥ θα υφίσταται μεγάλη πίεση, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, για τουλάχιστον τέσσερις με πέντε εβδομάδες ακόμη, υποδεχόμενες εκατοντάδες ασθενείς με λοίμωξη Covid-19 που αφήνει στο πέρασμά του ο κορωνοϊός. Παράλληλα, είναι όμως οι δομές και οι επαγγελματίες υγείας του ΕΣΥ που θα βρεθούν από τις αρχές του επόμενου μήνα στην πρώτη γραμμή της μάχης και πάλι, όχι μόνο για νοσηλεύουν και να περιθάλπουν ασθενείς, όπως έκαναν όλους τους προηγούμενους δέκα μήνες, αλλά για να εμβολιάσουν, να θωρακίσουν τους ευάλωτους και τους ηλικιωμένους έναντι των χτυπημάτων που τούς καταφέρνει ο κορωνοιός.
Η δραματικά αργή υποχώρηση της επιδημίας
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε την περασμένη Παρασκευή, η καθηγήτρια Παιδιατρικής, Βάνα Παπαευαγγέλου, καταγράφονται περίπου 1.750 κρούσματα ημερησίως κατά μέσο όρο τις τελευταίες επτά ημέρες και περί τις 360 νέες εισαγωγές ασθενών στα νοσοκομεία. Η πληρότητα των ΜΕΘ πανελλαδικά διαμορφώνεται στο 84% – υπενθυμίζεται πως ειδικοί της Επιτροπής έχουν θέσει ως όριο για την “ανάσα” στο ΕΣΥ την πληρότητα στο 65-70%.
Η βραδεία μεταβολή της επιδημιολογικής καμπύλης, την οποία επισήμανε για δεύτερη εβδομάδα, την περασμένη Παρασκευή στην καθιερωμένη ενημέρωση για την επιδημία, στο υπουργείο Υγείας, ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης, επιτρέπει μεν αμυδρή αισιοδοξία αλλά επιβάλλει προσεκτική παρακολούθηση της πορείας των κρουσμάτων. Μιας πορείας που οι ειδικοί της Επιτροπής την χαρακτηρίζουν “εύθραυστη” και “οριακή” λόγω δύο παραμέτρων: από τη μια, καταγράφεται μείωση του ρυθμού αναπαραγωγής της λοίμωξης, όπως αποτυπώνεται στον δείκτη Rt, που κυμαίνεται κάτω από 1, από την άλλη, όμως το επιδημιολογικό φορτίο παραμένει υψηλό, με περίπου 17.000 επιβεβαιωμένα ενεργά κρούσματα -μειωμένα κατά 8.000 σε σύγκριση με την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Επιδημιολογίας, Δημήτρη Παρασκευή, η σύγκριση των στοιχείων τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Νοεμβρίου έδειξε πως καταγράφεται σταθεροποίηση των κρουσμάτων με μικρή διαφαινόμενη τάση μείωσης. “Τα δεδομένα των κρουσμάτων έδειξαν μείωση κατά 30% , πανελλαδικά και κατά τόπους, σε επιβαρυμένες περιοχές, την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη. Ωστόσο, την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου η μείωση δεν ήταν σαφής, υπήρξαν διακυμάνσεις που δεν μας επιτρέπουν να έχουμε καθαρή την εικόνα. Πιθανόν να δηλώθηκαν με καθυστέρηση κάποια αποτελέσματα, που να αλλάζουν τον ημερήσιο αριθμό. Ωστόσο, καταγράφεται μια σταθεροποίηση στις νοσηλείες και στις εισαγωγές ασθενών σε ΜΕΘ. Παρότι είναι υψηλός ο αριθμός των διαςωληνωμένων φαίνεται πως έχει σταθεροποιηθεί γύρω στους 600. Κι αυτό είναι θετικό, μας επιτρέπει να περιμένουμε την αποκλιμάκωση της επιδημίας στα νοσοκομεία. Ενδεχομένως το επόμενο δεκαήμερο να αποτυπωθεί αυτή η εικόνα στα στοιχεία των νοσηλειών” λέει ο κ. Παρασκευής.
Σταθεροποίηση αλλά όχι κάμψη της επιδημιολογικής καμπύλης στην Ελλάδα βλέπει ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο London School of Economics, Ηλίας Μόσιαλος. “Οι πραγματικοί δείκτες της επιδημίας είναι εκείνοι που αφορούν τις νοσηλείες. Ο αριθμός των κρουσμάτων αντιπροσωπεύει οσους έχουν νοσήσει ή/και όσους έχουν συμπτώματα, δεν δίδει πλήρη στοιχεία για την επιδημιολογική εικόνα στον πληθυσμό. Δεν είναι δεδομένα που προέκυψαν πχ από έναν τυφλό τυχαιοποιημένο μοριακό έλεγχο στον πληθυσμό, που θα έδινε μια συνολική εικόνα. Οπότε οι νοσηλείες και ιδίως οι διασωληνωμένοι αποτελούν ένα σκληρό και αδιαμσβήτητο δεδομένο. Θα χρειαστούν δυο με τρεις εβδομάδες για να μειωθεί ο αριθμός των ασθενών στις ΜΕΘ και άλλες τρεις εβδομάδες για να μειωθεί ο ρυθμός των θανάτων, αφότου όμως μειωθεί ο ρυθμός εισαγωγής στις ΜΕΘ” εκτιμά ο κ. Μόσιαλος.
Γιατί δεν κόβεται η αλυσίδα μετάδοσης του κορωνοϊού
Τα φτωχά αποτελέσματα του lockdown και η ανθεκτικότητα στην αλυσίδα της μετάδοσης του κορονοϊού έχουν απασχολήσει όλους τους επιστήμονες, εντός κι εκτός της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, όπως και τις υγειονομικές και τις ελεγκτικές αρχές. “Είναι σαφές ότι δεν φαίνεται να σπάει η αλυσίδα της μετάδοσης. Καταγράφεται ένα συνεχές πινγκ πονγκ κρουσμάτων μεταξύ εργασιακών χώρων και νοικοκυριών” ανέφερε η κυρία Παπαευαγγέλου, την περασμένη Παρασκευή, επισημαίνοντας τις δύο μείζονες εστίες μετάδοσης κορωνοιού και “ανταλλαγής” κρουσμάτων.
Σε ό,τι αφορά τις ενδοοικογενειακές μολύνσεις, μέλη της Επιτροπής έχουν παραδεχθεί πως ήταν καταλυτικές για την εξάπλωση και την αύξηση του φορτίου. “Όταν ξεκίνησε το lockdown, φαίνεται πως οι Έλληνες περιορίστηκαν λιγότερο ή περισσότερο στα σπίτια τους αλλά μαζί με τον κορωνοιό, οπότε η διασπορά έγινε εντός οικογενειών. Και όσο γίνονταν επαφές με άλλες οικογένειες, έστω μια ή δύο, η μετάδοση συνεχιζόταν” εξηγεί ο καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας Λοιμώξεων, Νικόλαος Σύψας. Ενώ ο κ. Μόσιαλος προσθέτει την κρίσιμη πλην άγνωςτη ακόμη παράμετρο των ασυμπτωματικών, δηλαδή των θετικών ατόμων στον κορωνοιό που δεν έχουν όμως συμπτώματα της λοίμωξης. “Δεν έχουμε καμία εικόνα και καμία εκτίμηση για τους ασυμπτωματικούς, κι αυτό περιπλέκει την κατάσταση. Είναι πολύ πιθανό η μετάδοση να ξεκίνησε και να συνεχίζεται με άτομα θετικά στον ιό που δεν έχουν συμπτώματα. Η τήρηση των μέτρων είναι σημαντική, αλλά όταν ξεκίνησε το lockdown υπήρχε ήδη μεγαλο φορτίο στην κοινότητα που περιορίστηκε μέσα στις οικογένειες” καταλήγει ο ειδικός.
Νοσοκομειακοί γιατροί που έχουν διαχειριστεί δεκάδες περιστατικά ενδοοικογενειακών μεταδόσεων – έχουμε νοσηλεύσει επανειλλημένως ολόκληρες οικογένειες, λέει χαρακτηριστικά η επίκουρη καθηγήτρια Παθολογίας στο Σωτηρία, κυρία Γαρυφαλλιά Πουλάκου– αναφέρουν πως η ενδοοικογενειακή μετάδοση διευκολύνεται και από τις πρακτικές δυσκολίες που ανακύπτουν στα νοικοκυριά στη διαχειριση της απομόνωσης του θετικού ή του ύποπτου κρούσματος, όπως πχ η απομόνωςη θετικού ατόμου στον κορωνοιό σε ένα διαμέριςμα. Μάλιστα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία εξέδωσε σχετικές οδηγίες για το σημαντικό αυτό θέμα.
Η διασπορά σε εργασιακούς χώρους έχει αναφερθεί από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού. Εκτός από τις κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, τα κρούσματα που εντοπίζονταν σε βιομηχανίες, ανέδειξαν την ευκολία μετάδοσης του κορωνοιού σε αυτα τα περιβάλλοντα. Πλέον, όμως, και σύμφωνα με νοσοκομειακές πηγές η κατάσταση είναι επιβαρυμένη στους χώρους εργασίας. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με την εικόνα που έχουν, υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι που ενώ διαγιγνώσκονται θετικοί, δεν παραμένουν σε καραντίνα. Πρόκειται για εργαζόμενους που δεν μπορούν να εργαστούν εξ αποστάσεως με τηλεργασία και οι οποίοι φοβούμενοι τις συνέπειες που θα έχει το κοινωνικό και επαγγελματικό στίγμα του κορωνοιού, επιστρέφουν στους χώρους εργασίας με αποτελεσμα να ανοίγουν συνεχώς κύκλοι μετάδοσης.
Σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα της μετάδοσης αποτελεί, σύμφωνα με κλινικούς γιατρούς, και η πρακτική που ακολουθείται σε νοσοκομεία που σηκώνουν επί μήνες το βάρος των ασθενών με λοίμωξη Covid-19 να δίνουν πρώιμα τα εξιτήρια στους ασθενείς με οδηγίες για τη νοσηλεία κατ οίκον ώστε να απελευθερώνουν κλίνες.
Τέλος, η κόπωση των πολιτών από την κατάσταση αβεβαιότητας για την επιδημία αλλά και της πίεςης για τήρηση των μέτρων και των κανόνων που έχει διαμορφωθεί, σε συνδυασμό
με το έλλειμμα ή την ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών αποτελούν παράγοντες που διευκολύνουν την μετάδοςης της επιδημίας.
Η επιβάρυνση της βόρειας Ελλάδας και οι έξι “κόκκινες” περιοχές
Προαναγγέλοντας αυστηρότερα μέτρα από την εργαλειοθήκη της πολιτείας για την ανάσχεση της επιδημίας, παρουσίασε κατά την τελευταια ενημέρωςη της εβδομάδας για τον κορωνοιό, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, την εξαιρετικά επιβαρυμένη κατασταση της βόρειας Ελλάδας και της Θεσσαλίας.
Από τα σχεδόν 17.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα στη χώρα, τα 9.200 εντοπίζονται στη Μακεδονία και τη Θράκη ενώ άλλα 1.800 καταγράφονται στη Θεσσαλία. Στην Αττική, που συγκεντρώνει το 40% του πληθυσμού της χώρας, καταγράφεται το 19% των ενεργών κρουσμάτων.
Έξι δε περιφερειακές ενότητες έχουν μπει στο μικροσκόπιο των επιστημονικών, υγειονομικών και ελεγκτικών αρχών, καθώς σε αυτές δεν φαίνεται καμία υποχώρηση της επιδημίας. Ξάνθη, Δράμα, Πέλλα, Ημαθία, Πιερία και Φλώρινα διατηρούν υψηλό επιδημιολογικό φορτίο, αλλά δεν τηρούν το πλέγμα των κανόνων που ισχύουν για την ανάσχεση του κορονοϊού. Ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας ανέφερε ενδεικτικά πως παρατηρείται συνεχής μετακίνηση από τα αστικά κέντρα προς τα χωριά αυτών των περιοχών. “Τα επόμενα 24ωρα είναι καθοριστικά για την πορεία της επιδημίας σε αυτες τις περιοχές” είπε ο κ. Χαρδαλιας, προειδοποιώντας για λήψη αυστηρότερων μέτρων αν δεν μειωθει το επιδημιολογικό φορτίο.
