Στην μακρινή μας αμερικάνικη Αλάσκα το 1976 ξεκίνησε η εξόρυξη πετρελαίου. Λίγο μετά την ολοκλήρωση του έργου εξόρυξης και μεταφοράς πετρελαίου και προκειμένου οι κάτοικοι να προστατέψουν τα συμφέροντα των μελλοντικών γενεών, ζήτησαν και πέτυχαν τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου: το μόνιμο ταμείο της Αλάσκας.
Το συγκεκριμένο Ταμείο σχεδιάστηκε για να εισπράττει το 25% των εσόδων που προέκυπτε από την πώληση του πετρελαίου και τα κεφάλαια αυτά χρησιμοποιήθηκαν μόνο για επενδύσεις που αποδίδουν εισόδημα. Τα χρήματα αυτά δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη τρεχουσών δαπανών γι’αυτό και ονομάζεται και ταμείο των επόμενων γενεών. 44 χρόνια μετά το Ταμείο αυτό έχει συγκεντρώσει 66,9 δισεκατομμύρια δολάρια μέρος των οποίων αξιοποιείται μόνο για την ανάπτυξη της περιοχής (περισσότερα στοιχεία και επιτεύγματα μπορείτε να δείτε στο https://apfc.org/).
Στην δική μας περίπτωση, όπου εκτός από την εξόρυξη πραγματοποιούνταν ταυτόχρονα και η μεταποίηση του λιγνίτη, που είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος κανείς δεν νοιάστηκε για την δημιουργία ταμείων.
Μήπως περιμένατε κάτι καλύτερο από έναν λαό που εδώ και 40 χρόνια «αναπτύχθηκε» με δανεικά στο όνομα των παιδιών του;
Και φτάσαμε στο 2020 όπου η κυβέρνηση κατόπιν υποδείξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάζει λουκέτο (δικαίως ή αδίκως) στην ενεργειακή καρδιά της Ελλάδος.
Όμως το χρέος απέναντι στην γενιά μας που καλείται να διαχειριστεί μια υποβαθμισμένη περιοχή και οικονομία παραμένει εδώ και πρέπει να πληρωθεί.
Και δεν θα πληρωθεί μονάχα με μερικά κονδύλια όπως το ταμείο δίκαιης μετάβασης.
Και αγαπητέ μου συμπολίτη, αγαπητέ μου βουλευτή, τα ψίχουλα που θα ρίχνουν προκειμένου να διαγράψουν το χρέος δεν πρέπει να τα δεχθούμε έτσι απλά.
Θα πρέπει να απαιτήσουμε, έστω και αργά, συνταγματικές και νομοθετικές αλλαγές και οικονομικές παρεμβάσεις προκειμένου να διασφαλίσουμε μέρος αυτών που μας χρωστούν.
Με πρώτη και καλύτερη την συνταγματική αλλαγή που θα διασφαλίζει ότι το εθνικό απόθεμα του λιγνίτη καθώς και η εκμετάλλευση του δε θα πωληθεί ή παραχωρηθεί ποτέ σε κανέναν ιδιώτη. Και η οποιαδήποτε μελλοντική εμπορική αξιοποίηση του λιγνίτη θα ενισχύει ένα δικό μας μόνιμο ταμείο.
Η δεύτερη νομοθετική παρέμβαση θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η ελληνική οικονομία που αναπτύχθηκε πάνω στην υποβάθμιση της περιοχής μας θα πρέπει να αποκαταστήσει πλήρως τα εδάφη της περιοχής και να τα αποδώσει στους κατοίκους της.
Η τρίτη νομοθετική παρέμβαση θα εξασφαλίζει μειωμένο ΦΠΑ και άλλα φορολογικά κίνητρα στους νομούς της Δυτικής Μακεδονίας (όπως έγινε και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου που πλήττονται από το μεταναστευτικό). Είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει ως επιτόκιο στο χρέος που έχουν διαχρονικά οι πολιτικές ηγεσίες απέναντι στην γενιά που θα μείνει σε αυτό τον τόπο.
Η τέταρτη παρέμβαση θα πρέπει να διασφαλίσει έναν αξιοπρεπές κεφάλαιο υπέρ της ΔΕΗ με μόνο σκοπό την άμεση υιοθέτηση και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αλλά και εξωηλεκτρικής εκμετάλλευσης του λιγνίτη. Ήδη η επιστημονική κοινότητα έχει προτείνει καινοτόμες λύσεις όπου οι ρύποι της καύσης ορυκτών καυσίμων μπορούν όχι μόνο να περιοριστούν σημαντικά αλλά μετά από κατάλληλες διεργασίες να δώσουν προϊόντα προστιθέμενης αξίας… και άρα να μην συντρέχουν λόγοι για την τόσο βίαιη και πρόχειρη διακοπή της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων…
Τα 60 εκατομμύρια του ταμείου δίκαιης μετάβασης είναι μια σταγόνα στον ωκεανό του χρέους που άφησαν οι πολιτικές ηγεσίες και οι προηγούμενες γενιές σε εμάς που καλούμαστε να κρατήσουμε ζωντανό αυτόν τον τόπο…
*Ο Βασίλης Γκανάτσιος είναι Διδάκτωρ Χημείας με εξειδίκευση στην Βιοτεχνολογία Τροφίμων
