Το έτος 2019 με συνοπτικές διαδικασίες, «Κύριος οίδε» ποιων οργάνων, ορίστηκε ως επετειακό έτος της Εκατονταετηρίδας από τη Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Το αν είναι όμως το 1919 το χρονικό ορόσημο – γιατί στις 19 Μαΐου του έτους εκείνου ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα και θεωρείται από πολλούς ως «η αρχή της τελικής φάσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου» – και όχι κάποιο προγενέστερο ή μεταγενέστερο έτος που θα σηματοδοτούν την απαρχή ή το τέλος των τραγικών εκείνων γεγονότων, αποτελεί ένα άλλο θέμα, το οποίο όμως δεν θα απασχολήσει το σημερινό μας σημείωμα.
Παρά τη σπουδή του ορισμού της Επετείου, παρά το γεγονός ότι ο οργανωμένος Ποντιακός Ελληνισμός κατελήφθη εξ απήνης και απαράσκευος, κατέβαλε, έστω και την τελευταία στιγμή, αξιέπαινες προσπάθειες και παρουσίασε σειρά αξιόλογων εκδηλώσεων, παρεμβάσεων, συζητήσεων και δράσεων, ενημερώνοντας τους συνέλληνες, και όχι μόνον, για τα τραγικά δεινοπαθήματα των προγόνων μας, τα οποία κατά το πνεύμα και το γράμμα του νόμου συνιστούν Γενοκτονία. Και θα είχαν συνέχεια και τον επόμενο χρόνο οι εκδηλώσεις αν εν τω μεταξύ δεν ενέσκηπτε με δριμύτητα αμέσως μετά και η πανδημία του Covid – 19 με τραγικά αποτελέσματα σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και με την απαγόρευση των κάθε είδους εκδηλώσεων. Ακόμα και επετειακός χρόνος των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση του 1821 δεν τιμήθηκε κατά πως έπρεπε.
Υπό εκείνες τις προϋποθέσεις ο Οργανωμένος Ποντιακός Ελληνισμός τίμησε την Επέτειο εκείνη, καλώς λίαν. Ωστόσο ο εχθρός του καλού πάντα παραμονεύει και μας προκαλεί κοροϊδευτικά και ιντριγκαδόρικα, βγάζοντάς μας τη γλώσσα. Και δεν είναι άλλος από το καλύτερο. Αυτό καλούμαστε και πρέπει να πράξουμε. Πρότασή μας η Επέτειος των Εκατό χρόνων από τη Γενοκτονία να είναι μια επέτειος διαρκείας. Ας είναι μια επέτειος διαρκείας, γιατί και τα γεγονότα του ξεριζωμού και της Γενοκτονίας εξελίχτηκαν σε βάθος χρόνων. Να απλωθεί χρονικά, να καλύψει τουλάχιστον μια πενταετία, φτάνοντας και το 2024, οπότε σημειώνεται και το τέλος του ξεριζωμού των προγόνων μας από τις πατρογονικές τους εστίες και η εγκατάστασή των στον ελλαδικό χώρο.
Στο πλαίσιο αυτό δεν θα έπρεπε να αδράξουμε την ευκαιρία του εορτασμού της επετείου των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση του 1821, γνωστοποιώντας στους συνέλληνες την συμβολή του Ποντιακού Ελληνισμού στον αγώνα εκείνον της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας στο πρόσωπο του εθνεγέρτη των Ελλήνων, του ποντιακής καταγωγής Αλέξανδρου Υψηλάντη, του αδελφού του Δημήτριου – ο οποίος έδωσε την τελευταία μάχη του Αγώνα, την Μάχη της Πέτρας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 – των ποντιακής καταγωγής ιερολοχιτών αλλά και άλλων αγωνιστών ποντιακής καταγωγής οι οποίοι συμμετείχαν τόσο στη Φιλική Εταιρεία αλλά και προσέτρεξαν για βοήθεια στον ελλαδικό χώρο; Μήπως έπρεπε το 2021 ως Οργανωμένος Ποντιακός Ελληνισμός να το αφιερώσουμε στα εκατό χρόνια από την καταστροφή της Σάντας και αξιοποιώντας τη συγκυρία να γνωστοποιήσουμε στους συνέλληνες πως Σούλι δεν υπήρξε μόνον στην Ήπειρο αλλά και στον εύανδρο Πόντο;
Πρωτοπόροι οι Πόντιοι της Πτολεμαΐδας
Γεγονός αναμφισβήτητο, εντούτοις γνωστό σε ολίγους, αποτελεί το ότι η Εύξεινος Λέσχη Πτολεμαΐδας αποτέλεσε την ιδεολογική μήτρα μέσα στην οποία κυοφορήθηκε η ιδέα της πολιτικής διάστασης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού και διεκδίκησης του αιτήματος για την αναγνώρισή της από αυτούς που τη διέπραξαν και από τη διεθνή κοινότητα. Το γεγονός αυτό καθαυτό περιποιεί ύψιστη τιμή για την πόλη και τον Δήμο της και πρέπει να το αναδείξει. Μιας πόλης που αθρόα ενοφθαλμίστηκε πληθυσμιακά με ξεριζωμένους Έλληνες από τον Πόντο αλλά και πνευματικά με σημαντικές προσωπικότητες.
Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τον Ανανία Νικολαΐδη και τον Παντελή Μελανοφρύδη, στον οποίο άλλωστε οφείλει και το όνομά της. Μιας πόλης η ποντιακής καταγωγής κάτοικοι της οποίας διατηρούν με σεβασμό την πλούσια παράδοση των προγόνων της στη μουσική, τον χορό τα ήθη και τα έθιμα αλλά και την γλώσσα της ψυχής και της καρδιάς των, την ποντιακή διάλεκτο, η οποία συνεχίζει, σαν τραγούδι μελωδικό, να μιλιέται και να ακούγεται στην πόλη και στα γύρω χωριά. Μιας γλώσσας που διακονείται από ανθρώπους της πόλης μας, δίνοντάς μας δείγματα υψηλής λογοτεχνικής γραφής όπως του Κώστα Διαμαντίδη, του Γιάννη Τερζίδη αλλά και του Παναγιώτη Μωυσιάδη.
Μιας πόλης της οποίας πολλοί από τους ποντιακής καταγωγής κατοίκους της έλκουν την καταγωγή τους από τα Σούρμενα του Πόντου. Μιας πόλης η οποία, εκτός από τον Ποντιακό της Σύλλογο, διαθέτει και Σύλλογο Σουρμενιτών, τον οποίο στελεχώνουν εκλεκτοί συμπολίτες μας. Και στις 30 Ιανουαρίου του 2023 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον βίαιο εκπατρισμό των Σουρμενιτών από την αλησμόνητη πατρίδα τους. Να πως ο εκλεκτός δικηγόρος της πόλης και σουρμενίτης την καταγωγή Ιωάννης Κούσης περιγράφει με γλαφυρότατο τρόπο το τραγικό εκείνο γεγονός.
Η Λειτουργία που δεν έγινε
Στις 30 Ιανουαρίου του 2023 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον βίαιο εκπατρισμό των Σουρμενιτών από την πατρώα γη του Πόντου. Η εορτή των Τριών Ιεραρχών ήταν για τους Σουρμενίτες, στον Πόντο, ύψιστη γιορτή. Την ημέρα αυτήν, το 1888, θεμελιώθηκε η Κεντρική Σχολή που αποτέλεσε τον πνευματικό φάρο της περιοχής για δεκαετίες. Την ημέρα αυτήν, κάθε χρόνο, τελούνταν πανηγυρική Θεία Λειτουργία, στην εκκλησία του διπλανού χωριού (Μεξεζή), και από εκεί, σύμπας ο λαός, με τους ιερείς, τα λάβαρα και τα εξαπτέρυγα όδευε στην Κεντρική Σχολή όπου ακολουθούσε εορταστική εκδήλωση με έκδηλο πατριωτικό περιεχόμενο.
Την ημέρα αυτήν, το 1923, δεν έγινε Λειτουργία. Δεν έγινε καμιά γιορτή. Ο πιστός λαός, με δάκρυα στα μάτια και με το όνομα της Παναγίας στα χείλη του, προσπερνούσε την Σχολή, την αποχαιρετούσε ψέλνοντας ύμνους της νεκρώσιμης και έφευγε για την νέα πατρίδα.
Στις 29 Μαΐου του 1453 έπεσε η Πόλη. Ατέλειωτη έμεινε η τελευταία Λειτουργία. Έκλαψε ο Λαός. Δάκρυσε μαζί του και η Παναγία, η προστάτιδα της Πόλης. Κι αμέσως, μες στον πόνο γεννήθηκε η ελπίδα.
Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις
Πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δική μας θα ’ναι
Τραγούδησε η λαϊκή μούσα.
Πέντε ολόκληροι αιώνες πέρασαν από την αποφράδα εκείνη ημέρα. Πέντε αιώνες ο Ελληνισμός του Πόντου αγωνίστηκε, πάλεψε, έμεινε όρθιος, πιστός στις παραδόσεις του, την παιδεία του και την θρησκεία του.
Πέντε αιώνες μέσα στην φριχτή σκλαβιά ζούσε λεύτερος, κρατώντας το λάβαρο της ιστορικής μνήμης, διακηρύσσοντας την ελληνικότητα των πάτριων εδαφών. Και το κακό ξαναχτύπησε.
Τριάντα του Καλανταρί’ σα 1923 εχάθαν τα άγια χώματα. Σα Σούρμενα έρθε το καραχαπέρ.
Οι Σουρμενίτ’ εφήκαν ση μέσ’ την εορτή των τριών Ιεραρχών, την εορτή των τριών Μεγίστων φωστήρων της τρισηλίου Θεότητος.
Εχάθε ο Πόντο, ο αήττητο Πόντο. Εχάθε ο Πόντο σα διασκέψεις των τρανών του κόσμου.
…………………………………………………………………………………………..
Το Μνημόσυνο των Σουρμενιτών
Από όσα είμαι σε θέση να γνωρίζω ο Σύλλογος Σουρμενιτών κατ’ έτος στις 30 Ιανουαρίου, των Τριών Ιεραρχών τελούσε το μνημόσυνο των τεθνεώτων προγόνων. Εφέτος, στη συμπλήρωση των εκατό χρόνων από το θλιβερό γεγονός δεν πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός; Ας κινητοποιηθεί ο Σύλλογος Σουρμενιτών όσο είναι καιρός.
Από κοντά και ο Ποντιακός Σύλλογος της πόλης. Μπροστάρης και αρωγός ας μπει ο Δήμος. Ας οργανωθεί τουλάχιστον ένα διήμερο αφιερωμένο στα Σούρμενα. Στην Ιστορία και τον Πολιτισμό των Σουρμενιτών. Στη διασπορά των κατοίκων τους στον Ελλαδικό χώρο. Ας κληθούν και οι Σουρμενίτες της Αττικής αλλά και άλλοι. Ο δήμος Αργυρούπολης – Ελληνικού. Το Ίδρυμα Λάτση, το οποίο ανέλαβε την πρωτοβουλία της ανέγερσης του Μεγάρου Παγκόσμιου Ποντιακού Ελληνισμού Σουρμένων στον χώρο του αεροδρομίου του Ελληνικού, στο Χασάνι, εκεί όπου είχαν πρωτοεγκατασταθεί οι Σουρμενίτες στην Αττική.
Ας τιμήσουμε με τρόπο λαμπρό την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας. Με απόλυτο σεβασμό στα ιερά και στα όσια, στα τιμαλφή της μνήμης και της ύπαρξής μας, στην ταυτότητά μας. Προσεγγίζοντας με συναίσθημα το παρελθόν, ας κινηθούμε με επιστημοσύνη, ορθολογισμό και εξωστρέφεια σε ενεστώτα χρόνο με κοσμοπολίτικη μελλοντική προοπτική.
