Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης ενημερώνει το ενδιαφερόμενο κοινό ότι την Κυριακή 28 Αυγούστου και κατά τις ώρες 14:30-16:30, θα είναι ανοιχτός και επισκέψιμος ο Μακεδονικός Τάφος της Σπηλιάς. Η είσοδος στο κοινό είναι ελεύθερη.
Το άνοιγμα του μνημείου γίνεται στο πλαίσιο του 3ου λογοτεχνικού οδοιπορικού στον τόπο με τίτλο «Κυριακάτικες ιστορίες στο χωριό», που συνδιοργανώνουν ο Σύλλογος «Φίλοι του Βιβλίου», η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Αγίου Χριστοφόρου, Καρυοχωρίου, Σπηλιάς και Ερμακιάς, και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης. Το προσωπικό της Εφορείας και «οι συνοδοιπόροι του ταξιδιού», όπως και σχετικό πληροφοριακό υλικό, θα ενημερώνουν τους επισκέπτες σχετικά με την ιστορία του μνημείου.
Ο Μακεδονικός Τάφος της Σπηλιάς Εορδαίας ανασκάφηκε το 1987, από την Δρ Αρχαιολόγο, επίτιμη Προϊσταμένη του ΥΠΠΟΑ, Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη. Είναι διθάλαμος, με μνημειακή πρόσοψη δωρικού ρυθμού και ελεύθερο αέτωμα. Δεν καλύπτεται με τύμβο. Οι νεκροί που θάφτηκαν σ’ αυτόν αριθμούν τους επτά ή οκτώ. Συνοδεύονταν από κτερίσματα, τα οποία τοποθετούν τη χρήση του στον 2ο-1ο αι. π.Χ. Το εν λόγω μνημείο όπως και ο πρωιμότερος διαφορετικού τύπου μακεδονικός τάφος των Πύργων, που ανασκάφηκε αργότερα, επιβεβαιώνει την κοινή ταυτότητα ταφικών εθίμων και πρακτικών μεταξύ Κάτω και Άνω Μακεδονίας. Επιπλέον, προσθέτει δύο ακόμη δείγματα στην ποικιλία της αρχιτεκτονικής μορφής, που παρουσιάζει το είδος των μνημείων αυτών.
Το 2005 και 2008, στο πλαίσιο αποκατάστασης και κάλυψης του μνημείου από μόνιμο στέγαστρο, έργο που υλοποίησε η Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και την Εφορεία, στο Γ΄ ΚΠΣ, οι εργασίες έφεραν στο φως άλλους πέντε τάφους διαφορετικού τύπου, βεβαιώνοντας ότι πρόκειται για ευρεία νεκρόπολη των ελληνιστικών χρόνων. Συγκεκριμένα, πέριξ του μακεδονικού τάφου εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν δύο λαξευτοί θαλαμωτοί τάφοι. Ο ένας από αυτούς, που ήταν ασύλητος, περιείχε τα καμένα οστά τεσσάρων νεκρών, ενώ πάνω σε κτισμένη με πλιθιά τράπεζα προσφορών βρέθηκαν 53 πήλινα αγγεία, 6 πήλινα ειδώλια και άλλα κτερίσματα. Οι άλλοι τρεις τάφοι ήταν λακκοειδείς και βρέθηκαν ασύλητοι. Περιείχαν μία καύση νεκρού και δύο ενταφιασμούς.
Ο οικισμός στον οποίο ανήκει η νεκρόπολη εντοπίζεται στην ευρύτερη περιοχή έως και στην κορυφή του λόφου «Εκκλησάκι».
Σχετικά με τον Μακεδονικό Τάφο Σπηλιάς, υπενθυμίζουμε ότι η επίσκεψη στο μνημείο γίνεται καθημερινά, κατόπιν συνεννοήσεως με τους φύλακες της Υπηρεσίας (ωράριο 8:30-15:30, τηλ. 24610/39667). Δεν ισχύουν εισιτήρια.
