Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών και πριν την κύρωση λεγόμενης <Συμφωνίας> των Πρεσπών, επιτροπή επιστημόνων θα συζητήσει με αντίστοιχη των Σκοπίων ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά θέματα.
Δηλαδή τα Σκόπια θα απαιτήσουν μεταξύ των άλλων να αφαιρεθούν από τα ελληνικά σχολικά βιβλία οι αναφορές για τον
Μακεδονικό Αγώνα, ο οποίος έτσι και αλλιώς είναι υποβαθμισμένος .
Ειδικότερα όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Νίκου Μέρτζου «Εμείς οι Μακεδόνες» Γ΄έκδοση 1992 (η πρώτη ήταν το 1986 και η δεύτερη το 1987). Σελίδες 54-55, <μέχρι την δεκαετία του 1960, ο Μακεδονικός Αγώνας απουσίαζε τελείως από τα σχολικά εγχειρίδια της Ελληνικής Ιστορίας, εκτός από το όνομα του Παύλου Μελά – και αυτό σπανίως.
Μέσα στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας, την Θεσσαλονίκη, ο αείμνηστος Μακεδόνας δάσκαλος Γεώργιος Μούτσιανος χρειάστηκε να υποπέσει σε πειθαρχικό παράπτωμα για να διδάξει «εκτός διδακτέας ύλης» τον Μακεδονικό Αγώνα στις δύο τελευταίες τάξεις του τότε 1ου Δημοτικού Σχολείου Γ’ Περιφέρειας, κατά την περίοδο 1946-52. Μέχρι την δεκαετία του 1970 παρέμενε τελείως άγνωστη όχι μόνο στα ελληνικά σχολεία, αλλά και στην εν γένει ελληνική ιστοριογραφία η Επανάσταση του 1878 στην Μακεδονία. Χρειάστηκαν να εργασθούν σκληρά προς τούτο ο αείμνηστος Κλεόβουλος Τσούρκας, ο εκπαιδευτικός Γ. Νοτάρης και ο ερευνητής Ευάγγελος Κωφός, ο οποίος φώτισε πλήρως τα γεγονότα, δημοσιεύοντας το 1969 τα αρχεία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στο βιβλίο του «Η Επανάστασις της Μακεδονίας κατά ο 1878».
Μέσα στις χιλιάδες σελίδες στα Ελληνικά σχολικά βιβλία ιστορίας, από την πρώτη Δημοτικού μέχρι την τρίτη Λυκείου, ο Μακεδονικός Αγώνας έχει θέση μόνο σε τρεις (!). Επιπλέον Επιτροπή που ήδη έχει συγκροτηθεί για τα εκπαιδευτικά θέματα, πριν ακόμη κυρωθεί η λεγόμενη <Συμφωνία>, να διαπραγματευθεί με την αντίστοιχη των Σκοπίων, για το εάν θα επιτρέπονται οι ελάχιστες αυτές αναφορές, ακόμη και οι φωτογραφίες του Παύλου Μελά και των άλλων Μακεδονονομάχων !
Στα σημερινά σχολικά βιβλία ιστορίας υπάρχουν τρεις αναφορές στον Μακεδονικό Αγώνα:
1. Στο βιβλίο της ΣΤ δημοτικού στο κεφάλαιο με τίτλο <Από τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897 στον Μακεδονικό Αγώνα> (σύνολο, 2 σελίδες με γενικές αναφορές )
2. Στο βιβλίο της Γ΄ Γυμνασίου στο κεφάλαιο <Τα Βαλκάνια των αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών επιδιώξεων> (μισή σελίδα)
3.Στο βιβλίο της Γ’ Λυκείου στο κεφάλαιο ΕΘΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ (μισή σελίδα)
Και συνεχίζει ο Μέρτζος : <<Μέχρι την δεκαετία του 1980, ο Μακεδονικός Αγώνας δεν κάλυψε καμιά αξιόλογη ειδική έκδοση στην ελληνική πρωτεύουσα, αν και πολυάριθμα έργα, Μακεδόνων κυρίως ή άλλων Ελλήνων αγωνιστών της περιόδου 1904-1908, είχαν κυκλοφορήσει με κέντρο την Θεσσαλονίκη, ιδίως την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών και, μετά, το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου.
Μέχρι τις αρχές του 1986 η γενική εντύπωση που επικρατεί στην εκτός Μακεδονίας Ελλάδα είναι ότι ο Μακεδονικός Αγώνας διεξήχθη μόνον μεταξύ 1904-08. Η εντύπωση μάλιστα που δίνεται από την Αθήνα με πρόσφατες εκδόσεις, ομιλίες, αναφορές άρθρα κλπ, είναι ότι έστω και σ’ αυτήν την περιορισμένη φάση του 1904-1908, ο Μακεδονικός Αγώνας διεξήχθη βασικά από Ελλαδικούς κυρίως αξιωματικούς και δημοσίους υπαλλήλους, και από άλλους Έλληνες των υποδούλων μερών, κυρίως της Κρήτης, που ήλθαν, πολέμησαν και κράτησαν αυτοί την Μακεδονία ελληνική.
Η ιστορική αλήθεια είναι ότι ο Μακεδονικός Αγώνας, δηλαδή ο Αγώνας του ελληνισμού για να διατηρηθεί η εθνική τατότητα της Μακεδονίας άρχισε το 1878, Φεβρουάριο μήνα, εναντίον των Βουλγάρων επιδρομέων και κράτησε με διάφορες διακυμάνσεις τριάντα ολόκληρα χρόνια. Τον αγώνα έδωσε ο μακεδονικός ελληνισμός με εκπληκτικές θυσίες και ανεκτίμητες προσφορές>>
Το άρθρο 8, παρ. 5 προβλέπει ότι:
“Εντός ενός μηνός από τη θέση σε ισχύ της παρούσης Συμφωνίας, τα Μέρη θα συγκροτήσουν με ανταλλαγή διπλωματικών διακοινώσεων, στη βάση της ισότητας, μια Κοινή Διεπιστημονική Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων σε ιστορικά, αρχαιολογικά και εκπαιδευτικά θέματα, για να εξετάσει την αντικειμενική επιστημονική ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων βασισμένη σε αυθεντικές, στοιχειοθετημένες και επιστημονικά στέρεες ιστορικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα.
Οι εργασίες της Επιτροπής θα τελούν υπό την επίβλεψη των Υπουργείων Εξωτερικών των Μερών σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες εθνικές αρχές. Η Επιτροπή θα εξετάσει και, εφόσον θεωρήσει κατάλληλο, θα αναθεωρήσει οιαδήποτε σχολικά εγχειρίδια και βοηθητικό σχολικό υλικό, όπως χάρτες, ιστορικούς άτλαντες, οδηγούς διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται σε έκαστο από τα Μέρη, σύμφωνα με τις αρχές και τους σκοπούς της ΟΥΝΕΣΚΟ και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα θέσει συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, ώστε να διασφαλισθεί ότι σε έκαστο από τα Μέρη κανένα σχολικό εγχειρίδιο ή βοηθητικό σχολικό υλικό σε χρήση τη χρονιά μετά την υπογραφή της παρούσης Συμφωνίας δεν περιέχει αλυτρωτικές/αναθεωρητικές αναφορές. Η Επιτροπή επίσης θα εξετάσει οιασδήποτε νέες εκδόσεις σχολικών εγχειριδίων και βοηθητικού σχολικού υλικού όπως προβλέπεται σε αυτό το άρθρο. Η Επιτροπή θα συνεδριάζει τακτικά, τουλάχιστον δύο φορές ετησίως, και θα υποβάλει μια Ετήσια Έκθεση για τις δραστηριότητες και τις συστάσεις της προκειμένου να εγκριθούν από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, όπως αυτό θα συσταθεί κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 12″.
