Από δύο ιστορικά μοναστήρια ήχησε και φέτος ‘’ ὥσπερ κιθάρα μουσουργική’’ ο ίδιος ήχος της Πεντηκοστής, ο οποίος ‘’εις ενότητα πάντας εκάλεσε’’- Tου παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Με το ‘’Κοινωνικό ΕΚΑΒ’’ ο Αντώνης Ρήγας από το Βελβεντό ταξίδεψαν μέχρι την Οδησσσό παρέδωσαν ιατρικό υλικό και επισκέφτηκαν τον ιστορικό Ναό της Αγίας Τριάδος της Ελληνικής παροικίας Οδησσού. Μέσα στον οποίο ψάλλεται, όπως και στους δικούς μας στην Ελλάδα Ναούς, αυτήν την περίοδο, το Απολυτίκιο της Πεντηκοστής: ‘’Ευλογητός ει Χριστέ ο Θεός ημών, ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας, καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το Άγιον. Και δι’ αυτών την οικουμένη σαγηνεύσας, Φιλάνθρωπε, δόξα σοι’’.

Μου γράφει ο Αντώνης Ρήγας: ‘’Είμαστε με το κοινωνικό εκαβ και δώσαμε ιατρικά μηχανήματα στο Περιφερειακό Νοσοκομείο της Οδησσού. Οι περίφημες σκάλες του θωρηκτού Ποτέμκιν ηταν κλειστά λόγω στρατιωτικών οδοφραγμάτων. Αλλά τι πόλη!!! Όλοι περιμένανε να δουν την αντίδραση των Ρώσων μετά την 9η Μαΐου. Είχαμε σειρήνες κάθε 2 με 3 ώρες αλλά τελικά βομβάρδισαν μόνο στο αεροδρόμιο. Έχει κινητοποιηθεί όμως όλη η κοινωνία και είδαμε πολλές αυθόρμητες κινήσεις πολιτών που μοιράζουν τα πάντα στους πρόσφυγες από Ανατολικά. Έρχονται με τα τραίνα και τους περιμένει και η Εκκλησία στο σταθμό. Θέλαμε να τους δούμε μιας και θα ασχοληθούμε με ασυνόδευτους ανήλικους’’.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλος με Εγκύκλιό του (198/10-3-2022) απευθύνεται ‘’στο ευσεβές πλήρωμα της καθ’ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως’’ για τη συγκέντρωση στους Ι. Ναούς των Ενοριών ανθρωπιστικής βοήθειας για την Ουκρανία. ‘’Οι αδελφοί μας, οι πληγέντες (στην Ουκρανία) από τις εκεί καταστρεπτικές πολεμικές συγκρούσεις, χτυπούν με απόγνωση την πόρτα της καρδιάς μας και ζητούν την εκδήλωση της αγάπης μας. Η Εκκλησία μας ανοίγει την φιλόστοργη αγκαλιά Της στους εμπερίστατους αδελφούς μας, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκείας. Θεωρούμε αναγκαίο και χρέος επιβεβλημένο την συγκέντρωση αγαθών σ’ όλους τους Ναούς της καθ’ ημάς θεοσώστου Επαρχίας’’.

Η Ιερά Σύνοδος για τον πόλεμο στην Ουκρανία: ‘’Η Ιερά Σύνοδος αισθάνεται έντονο το χρέος να καταδικάσει την βίαιη εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων και τον πόλεμο στην Ουκρανία και να υψώσει φωνή διαμαρτυρίας για τα, ως μη ώφειλε, θύματα του πολέμου και όλους τους διωκόμενους. Θρηνεί για όσους θανατώθηκαν, αλλά και για όσους ακόμη δοκιμάζονται και διώκονται. (Εγκύκλιος 3057/15-3-2022),

Ανέβηκα στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος Βελβεντού, άναψα ένα κερί, ατένισα από μακριά το άλλο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος Λαριούς, και τα δύο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης και έψαλα το ακόλουθο κάθισμα του Όρθρου της μεγάλης εορτής της Πεντηκοστής:
‘’Μετὰ τὴν Ἔγερσιν Χριστέ, τὴν ἐκ τοῦ τάφου, καὶ τὴν πρὸς ὕψος οὐρανοῦ, θείαν Ἀνάληψιν, τοῖς θεόπταις τὴν δόξαν σου κατέπεμψας οἰκτίρμον· Πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαινίσας τοῖς Μαθηταῖς· ὅθεν, ὥσπερ κιθάρα μουσουργική, πᾶσιν ἐτρανολόγησαν, τῷ θείῳ πλήκτρῳ μυστικῶς, Σῶτερ, τὰ ἀπηχήματα, καὶ τὴν οἰκονομίαν σου’’.

Σκεφτόμουν και μελετούσα: Στο τροπάριο αυτό οι Απόστολοι, φωτισθέντες από το Άγιο Πνεύμα, γίνονται σαν μια ‘’κιθάρα μουσουργική’’ – όλοι τους χορδές μιας δωδεκάρχοδης κιθάρας – η οποία τρανολόγησε τα απηχήματα και την θεία οικονομία ‘’τω θείω πλήκτρω μυστικώς’’!

Δηλαδή: Οι Απόστολοι κήρυξαν ‘’πάση τη κτίσει’’, ετράνωσαν την αλήθεια του Χριστού, αλλά με ένα παράδοξο τρόπο, όπως ‘’παράδοξα είδον τα έθνη πάντα εν πόλει Δαβίδ’’ την ημέρα της Πεντηκοστής. Τότε ‘’ήχος καθάπερ φερομένης πνοής βιαίας’’ και μετά το κήρυγμα τρανό ‘’τω θείω πλήκτρω μυστικώς’’.

Ο ιερός υμνωδός θέλει τους Αποστόλους ‘’ώσπερ κιθάρα μουσουργική’’, αλλά στη συνέχεια δεν μιλάει για χορδή, αλλά για πλήκτρο, το οποίο είναι κρουστό! Κι ένα κρουστό πώς γίνεται να υπάρχει ‘’μυστικώς’’!

Κατά μία εκδοχή – σπάνια, βέβαια – πλήκτρο μπορεί να θεωρηθεί και η πένα με την οποία ο ερμηνευτής χτυπά τις χορδές της κιθάρας ή άλλου παρόμοιου εγχόρδου. Σε κάθε περίπτωση το ‘’μυστικώς’’ είναι πρόβλημα…

Αλλά στη θεολογία μόνο το ‘’μυστικώς’’ υφίσταται. Παντού είναι μπροστά μας, αλλά το προσπερνάμε γιατί δεν μας συμφέρει. Η λογική μας είναι λογική κρουστού. Να ακουστούμε πάση θυσία. Να κάνουμε θορυβώδη ‘’ομολογία’’ και ‘’πύρινο’’ κήρυγμα, κι όχι να ζήσουμε μυστικώς, σαν τους αγγέλους, που τους εικονίζουμε στη Θεία Λειτουργία: ‘’Οι τα χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες…’’.

Έψαλα και το Απόστιχο του Εσπερινού της Γονυκλισίας: “Νῦν περιβάλλονται κράτος, οἱ Χριστοῦ ἀφ’ ὕψους, Ἀπόστολοι, ἐγκαινίζει γὰρ αὐτοὺς ὁ Παράκλητος ἐν αὐτοῖς καινιζόμενος, μυστικῇ καινότητι γνώσεως, ἣν ταῖς ξέναις φωναῖς, καὶ ὑψηγόροις κηρύττοντες, τὴν ἀΐδιον φύσιν τε καὶ ἁπλῆν, τρισυπόστατον σέβειν τοῦ εὐεργέτου τῶν ὅλων Θεοῦ, ἡμᾶς ἐκδιδάσκουσι…”. Ψάλλουμε, λοιπόν, τι ομορφιά, “μυστικῇ καινότητι γνώσεως…”!

Στο Μοναστήρι αυτό διακονούσε η αγέρωχη γιαγιά Μαριγώ Χαρσούλα. Σ’ αυτό λειτουργούσαν – ανασύρω από τις παιδικές μου μνήμες – ο παπα-Γιώργης Κακούλης και ο παπα-Νικόλας Τράντας ‘’ώσπερ κιθάρα μουσουργική’’.

Αυτός ο ήχος που αναδύεται αδιάκοπα από τα δύο ιστορικά Μοναστήρια της Αγίας Τριάδος (Βελβεντού και Λαριούς) της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης και από τον ιστορικό Ναό της Αγίας Τριάδος Οδησσού περνάει πάνω από τους λαούς των Βαλκανίων, τους προσκαλεί διαρκώς στην ενότητα εν Αγίω Πνεύματι, γλυκαίνει τις ψυχές όλων μας. Ας τον ακούσουμε.

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάκαλος
18-9-2022