«Αναζητώντας μια βελόνα στον κοσμικό αχυρώνα…» – Γράφει ο Σταύρος Καρατζίκος

 

Ανέκαθεν οι άνθρωποι γοητεύονταν από την ιδέα της ύπαρξης νοήμονος ζωής πέρα από τον πλανήτη μας, διεξάγοντας έτσι συστηματικές έρευνες για την ανακάλυψή της.

Tον Οκτώβριο του 1992 η υπηρεσία διαστήματος των ΗΠΑ(NASA) ανακοίνωσε ένα σημαντικότατο πρόγραμμα για την ανίχνευση ραδιοσημάτων τεχνητής προέλευσης (SETI),κάνοντας χρήση ραδιοτηλεσκοπίων που ήταν τοποθετημένα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ένα ανάλογο πρόγραμμα(Breakthrough Listen) ανακοινώθηκε πέρυσι  με τη συμμετοχή του    διάσημου αστροφυσικού, Στίβεν Χόκινγκ και τη χρηματοδότηση του Ρώσου επιχειρηματία, Γιούρι Μίλνερ. Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού θα χρησιμοποιηθούν μερικά από τα μεγαλύτερα ραδιοτηλεσκόπια του κόσμου, για να αναζητήσουν χαρακτηριστικά ραδιοσήματα που θα μπορούσαν να σημαίνουν την ύπαρξη «ευφυούς ζωής» στο σύμπαν.

Πέρα από την προσπάθεια καταγραφής σημάτων έξω από τον πλανήτη Γη, προσπαθήσαμε και εμείς από την μεριά μας να δηλώσουμε την παρουσία μας.

Αρχικά, το διαστημόπλοιο Pioneer 10,που εκτοξεύτηκε το 1972, μεταφέρει μια πλάκα¹ στην οποία περιέχονται βασικές πληροφορίες για το ανθρώπινο είδος (ηλιακό σύστημα, εικόνα ενός άνδρα και μιας γυναίκας κ.ά.).Η πλάκα είναι στην ουσία ένα είδος «διαστρικού μηνύματος σε μπουκάλι».

Ένα πιο επεξεργασμένο μήνυμα εκπέμφθηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο το 1974.Ένα πολύ ισχυρό ραδιοσήμα με προορισμό το αστρικό σμήνος Μ13 στον αστερισμό του Ηρακλή¹.

Από όλα τα παραπάνω εγχειρήματα ανακύπτουν μερικά  θεμελιώδη ερωτήματα…

Είμαστε όντως σίγουροι ότι θέλουμε να φτάσουν σε κάποιον παραλήπτη αυτά τα μηνύματα;

Ο Χόκινγκ²είχε προτείνει στο παρελθόν πως αντί να προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε καλό θα ήταν να αποφύγουμε κάθε επαφή. Σύμφωνα με δήλωσή του²:

«Εάν οι εξωγήινοι μας επισκεφθούν, το αποτέλεσμα θα είναι όπως όταν ο Κολόμβος έφτασε στην Αμερική…Οι ιθαγενείς δεν είχαν καλό τέλος…»

Από την άλλη ο επικεφαλής αστρονόμος του  SETI ,Σεθ Σόστακ, θεωρεί υπερβολικούς τους παραπάνω φόβους και δεν αντιλαμβάνεται γιατί οι εξωγήινοι θα είχαν οποιοδήποτε κίνητρο  να εξαφανίσουν τον πλανήτη³ Γη.

Τυχόν ανακάλυψη ενός εξωγήινου σήματος θα οδηγήσει αμέσως σε ένα διαπολιτισμικό διάλογο;

Η πιθανότητα ύπαρξης ενός πολιτισμού σε απόσταση μέχρι 100 έτη φωτός από τη Γη είναι ελάχιστη¹.Ένα μήνυμα από έναν πομπό που απέχει 100 έτη φωτός θα χρειαζόταν 100 χρόνια να φτάσει σε εμάς και προφανώς αλλά 100 χρόνια να επιστρέψει σε αυτόν η απάντησή μας. Η οποιαδήποτε μορφή συζήτησης  με έναν άλλο πολιτισμό, θεωρητικά, θα απαιτούσε αιώνες.

Πόσες άραγε είναι οι πιθανότητες να είμαστε μόνοι;

Πριν πολλά χρόνια ο μεγάλος Ιταλός Φυσικός, Ενρίκο Φέρμι¹, είχε υποστηρίξει πως αν η νοήμων ζωή είναι διαδεδομένη τότε η Γη θα είχε ήδη αποικιστεί από εξωγήινους: «Αν υπήρχαν, θα ήταν εδώ».

Αντίθετα, ο  Xώκινγκ κατατάσσεται στους αισιόδοξους και θεωρεί πως είναι πολύ λογικό να υποθέσουμε ότι μπορεί να υπάρχει και κάπου αλλού «ευφυής ζωή». Tην ίδια άποψη ασπάζεται και ο Σόστακ: «Υπάρχουν 150 δισεκατομμύρια γαλαξίες πέρα από τον δικό μας και ο καθένας από αυτούς έχει μερικές δεκάδες δισεκατομμυρίων πλανητών που μοιάζουν πολύ με τη Γη. Αν η Γη είναι το μόνο μέρος στο σύμπαν που συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον, τότε πρόκειται περί θαύματος».

Τέλος, ο Αμερικανός αστρονόμος και κοσμολόγος Καρλ Σάγκαν έγραφε⁴ το 1980:«Αν είμαστε μόνο εμείς, τόσος χώρος μοιάζει να πήγε στράφι».

Βέβαια, μετά από τόσα χρόνια, ακόμη δεν έχει ανακαλυφθεί τίποτα. Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο. O αμερικανός αστρονόμος και πρωτοπόρος της έρευνας για την ύπαρξη εξωγήινης νοημοσύνης, Φρανκ Ντρέικ, παραδέχεται⁵:«Ακόμη και αν ήμασταν στραμμένοι στη σωστή κατεύθυνση και ακούγαμε στη σωστή συχνότητα, η πιθανότητα να μας αποστέλλεται ένα μήνυμα ενώ κοιτάμε ασφαλώς δεν είναι πολύ μεγάλη. Παίζαμε λοταρία με ελάχιστους μόνο λαχνούς».

Ωστόσο, τα τηλεσκόπια είναι στραμμένα στον ουρανό και οι προσπάθειες συνεχίζονται!

1.Paul Davies, Είμαστε μόνοι,(Εκδόσεις Κάτοπτρο)

2.ΒBC News

3.The Guardian

4.Christophe Galfard,Το σύμπαν στα χέρια σας,(Εκδόσεις Καλέντης)

5.Lee Billings,Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια μοναξιά,(Εκδόσεις Ροπή)

*Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην ελληνική έκδοση της “The Huggington Post”.

 

Καρατζίκος Σταύρος

Διδάκτωρ Θεωρητικής Φυσικής Α.Π.Θ