Είναι η Ολυμπιάδα ή κάποια αρχαιότερη; – Τι μπορεί να μαρτυρά για το μνημείο η ταφή μιας γυναίκας; – Άραγε, όλα τα οστά ανήκουν μόνο στη νεκρή;
Σε ηλικιωμένη γυναίκα ανήκει πιθανότατα ο σκελετός που βρέθηκε στον τελευταίο θάλαμο του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης.
Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, είναι η πρώτη -και σχεδόν αυτονόητη- υποψήφια ιστορική προσωπικότητα η οποία θα μπορούσε να προταθεί για την ταυτοποίηση του σκελετού. Το φύλο και η ηλικία ταιριάζουν απόλυτα, ενώ η ταφή μιας τόσο σημαντικής γυναίκας θα μπορούσε να δικαιολογήσει το μέγεθος, τη μεγαλοπρέπεια και την ιδιαιτερότητα του μνημείου της Αμφίπολης. Ώστε λοιπόν τελικά δικαιώνεται ο συγγραφέας και ερευνητής Άντριου Τσανγκ, ο οποίος εδώ και πολύ καιρό επέμενε ότι στον Τύμβο Καστά ετάφη η Ολυμπιάδα;
«Ας μην προτρέχουμε» προειδοποιεί βετεράνος αρχαιολόγος και ανασκαφέας μιλώντας στο protothema.gr. «Κατ’ αρχήν πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι ο σκελετός είναι γένους θηλυκού. Έστω όμως ότι, όντως, η νεκρή ήταν γυναίκα. Εάν δεν γίνει ανάλυση DNA, ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 ή οποιαδήποτε άλλη εξέταση απαιτείται, πώς μπορεί κανείς να αποφανθεί μετά βεβαιότητος πως η γυναίκα αυτή έζησε στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα και άρα θα μπορούσε να είναι η Ολυμπιάδα; Για την οποία, άλλωστε, γνωρίζουμε ότι έχει ταφεί μακριά από την Αμφίπολη, στην Πύδνα.
Μέχρι στιγμής υπάρχουν μόνο υποθέσεις για τη χρονολόγηση του μνημείου. Ποιος όμως μάς λέει ότι ο σκελετός που βρέθηκε δεν είναι λ.χ. προγενέστερος της κατασκευής του Τύμβου;»
» Στην παρουσίαση της ανασκαφής που έγινε στο ΥΠΠΟ στο τέλος του περασμένου Νοεμβρίου, ακούσαμε από τους τεχνικούς επιστήμονες της ερευνητικής ομάδας ότι το όρυγμα του τέταρτου χώρου δεν θα μπορούσε παρά να έχει δημιουργηθεί πριν από το υπόλοιπο μνημείο, αυτό μαρτυρούν οι μετακινήσεις του κτίσματος. Ναι, αλλά πόσο πριν; Ο σκελετός δεν μπορεί να μας δώσει ακριβή χρονολόγηση του ταφικού μνημείου, όπως δεν μπορεί και το μνημείο να μας υποδείξει ακριβώς την περίοδο που έζησε και απεβίωσε το ενταφιασμένο πρόσωπο».
Υπενθυμίζεται ότι ο σκελετός βρέθηκε έντονα «διαταραγμένος», δηλαδή με τα μέλη του σκορπισμένα και τη λεκάνη διαλυμένη, πιθανώς εξαιτίας της πτώσης λίθων. Ο καθαυτό ταφικός χώρος είναι κιβωτιόσχημος και αταίριαστα λιτός σε σύγκριση με το υπερδιακοσμημένο υπόλοιπο του μνημείου. Οι κιβωτιόσχημοι τάφοι άρχισαν να εμφανίζονται ήδη από την εποχή του Χαλκού, δηλαδή δεκάδες αιώνες πριν από την ακμή των Μακεδόνων. Θεωρητικά, η νεκρή της Αμφίπολης θα μπορούσε να ανήκει σε έναν αρχικό τάφο, πάνω και γύρω από τον οποίον ανεγέρθηκε αργότερα το επιβλητικό μνημείο με το ψηφιδωτό, τις Καρυάτιδες, τις Σφίγγες, τον μαρμάρινο περίβολο και τον υπερκείμενο τύμβο. Και εάν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε δεν αποκλείεται η ανευρεθείσα νεκρή να μην σχετίζεται άμεσα με το μνημείο. Σαν δύο φορές θαμμένη, ίσως να βρισκόταν απλώς κάτω από έναν άλλο νεκρό, ο οποίος είχε αποτεθεί σε δεύτερο χρόνο στο λίθινο δάπεδο που σκέπαζε τον ταφικό χώρο.
Οι αρχαιολόγοι θεωρούσαν εξ αρχής ως πολύ πιθανό το να υπήρξαν περισσότερες τις μίας ταφές, ασχέτως εάν τελικά βρέθηκε μόνο ένας σκελετός. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ακόμη και εάν επιβεβαιωθεί ότι εν προκειμένω τα οστά ανήκουν σε ηλικιωμένη γυναίκα, δεν καταρρίπτεται αυτομάτως η θεωρία της επικεφαλής αρχαιολόγου, κας Κατερίνας Περιστέρη, η οποία πιστεύει ότι το μνημείο χτίστηκε για επιφανή Μακεδόνα άνδρα, μάλλον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ούτε ότι ο Τύμβος δημιουργήθηκε με τη λογική του «αφηρωισμού», δηλαδή της λατρείας του νεκρού σαν ημίθεου, γεγονός που θα δικαιολογούσε αφ’ ενός την εξεζητημένη διακόσμηση αλλά και τον Λέοντα στην κορυφή του τεχνητού γηλόφου. Ενδεχομένως όλα αυτά να ισχύουν -όχι όμως για την αρχική νεκρή, αλλά για κάποια μεταγενέστερη ταφή που εξαφανίστηκε από τους τυμβωρύχους.
Εξάλλου, παραμένει ασαφές το εάν η μάζα χώματος και οστών που δόθηκε προς μελέτη στις/τους ειδικούς, περιείχε τα μέλη ενός και μόνο ατόμου. Στο πόρισμα που παρέλαβαν οι εκπρόσωποι του ΥΠΠΟ την Κυριακή σχετικά με την ανάλυση του σκελετού, το σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινίζεται επαρκώς. Εάν, όμως, κάποια από τα κόκκαλα δεν ανήκουν στη νεκρή, τότε άλλο ένα μυστήριο θα προστεθεί στα ήδη πολλά και κρίσιμα αινίγματα που σχετίζονται με την ανασκαφή της Αμφίπολης.
