Όλοι τα έχουμε δει στους δρόμους των μεγάλων πόλεων: Μικρά παιδιά, εμφανισιακά παραμελημένα, φαινομενικά μόνα τους, να σε πλησιάζουν την ώρα που το φανάρι γίνεται κόκκινο ή όταν πίνεις τον καφέ σου και να σου ζητάνε να αγοράσεις ένα πακέτο χαρτομάντιλα ή ένα μπουκέτο λουλούδια. Όλοι έχουμε ακούσει ότι αν δεν τα δώσουμε και γυρίσουν σπίτι και θα ξυλοκοπηθούν από τους γονείς τους. Είναι όμως αλήθεια;
Αρχικά ας ξεκινήσουμε δίνοντας ορισμένα χρήσιμα στοιχεία:
- Σύμφωνα με το άρθρο 407 του Π.Κ. για την Επαιτεία αναφέρεται ότι: Όποιος επαιτεί από φυγοπονία ή φιλοχρηματία ή κατά συνήθεια τιμωρείται με κράτηση έως έξι (6) μήνες ή με πρόστιμο έως τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ. Η χρηματική ποινή μπορεί να επιβληθεί και μαζί με την ποινή της κράτησης. Άρα σύμφωνα με τον Νόμο όποιος επαιτεί (ζητιανεύει) είναι παράνομος.
- Στην περίπτωση των ανηλίκων οι οποίοι επαιτούν σύμφωνα με το άρθρο 360 του Π.Κ. Παραμέληση της εποπτείας ανηλίκου (Όποιος, ενώ έχει υποχρέωση εποπτείας ανηλίκου νεότερου από δεκαοκτώ ετών παραλείπει να τον παρεμποδίσει από την τέλεση αξιόποινης πράξης ή από το να επιδίδεται στην πορνεία, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους, αν δεν συντρέχει περίπτωση να τιμωρηθεί αυστηρότερα με άλλη διάταξη.) αποκλειστική ευθύνη για την αξιόποινη πράξη έχουν οι κηδεμόνες του παιδιού.
- Βεβαία σύμφωνα με την παράγραφο 2 (Όποιος από αμέλεια γίνεται υπαίτιος της παράλειψης της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών μηνών) και την παράγραφο 4 (Αν η πράξη που τέλεσε ο ανήλικος είναι πταίσμα, το δικαστήριο μπορεί να απαλλάξει από κάθε ποινή τον υπαίτιο της παράλειψης) οι κηδεμόνες πέφτουν στα «μαλακά».
- Ο μέσος όρος των ανήλικων είναι από συνήθως μεταξύ 5 και 15 ετών και σε συντριπτική πλειοψηφία βρίσκονται στον δρόμο καθημερινά πολλές ώρες.
- Στην πλειοψηφία τους τα παιδιά είναι είτε Ρομά είτε παιδιά από χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης ( Αλβανία – Βουλγαρία – Ρουμανία).
Υπάρχουν 2 κατηγορίες εκμετάλλευσης παιδιών πάνω σε θέματα επαιτείας:
- Μικρά παιδιά να περιφέρονται στον δρόμο (με την πρώτη ματιά φαίνονται ότι είναι μόνα τους) και να ζητάνε χρήματα, είτε καθαρίζοντας τζάμια αυτοκινήτων είτε προσπαθώντας να πουλήσουν μικροαντικείμενα (χαρτομάντιλα, στυλό, λουλούδια κ.α.).
- Γονείς ή υποτιθέμενοι γονείς να κρατούν στην αγκαλιά ή από το χέρι το μικρό παιδί και προκειμένου να τους λυπηθεί ο κόσμος ζητάνε χρήματα.
Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για την πρώτη περίπτωση απαντώντας σε συχνές ερωτήσεις και δίνοντας κάποιες χρήσιμες συμβουλές.
Ε: Από πού έρχονται όλα αυτά τα παιδιά που βλέπω στον δρόμο; Είναι ορφανά;
Α: Συνήθως είναι από χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης (Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία) ή Ρομά. Τα παιδιά αυτά έχουν μάθει από μικρά και είναι έτσι μεγαλωμένα, ώστε να πιστεύουν πως αυτό που κάνουν είναι δουλειά. Συχνά όταν τα ρωτάς τι κάνεις σου απαντούν, «δουλεύω». Χαρακτηριστικό είναι ότι οι γονείς τους, πριν μεγαλώσουν αρκετά και να μπορούν μόνα τους να ξεκινήσουν να «δουλεύουν», τα έχουν αγκαλιά και επαιτούν οι ίδιοι. Φαινομενικά, φαίνονται ότι είναι μόνα τους, αν παρατηρήσουμε όμως καλύτερα θα δούμε ότι κάπου τριγύρω θα υπάρχουν είτε μεγαλύτερα αδέρφια είτε οι γονείς τους. Τα αφήνουν μόνα τους και επίτηδες να φαίνονται βρώμικα και παραμελημένα προκειμένου να προκαλούν την θλίψη.
Ε: Έρχεται ένα παιδί να μου πουλήσει χαρτομάντιλα. Να του δώσω κάποια χρήματα;
Α: ΌΧΙ. Το μόνο που θα γίνει είναι να διαιωνίζουμε αυτήν την κατάσταση χωρίς να δίνουμε κάποια λύση. Ίσα-ίσα όσο βλέπουν οι γονείς-προαγωγοί ότι τα παιδιά μαζεύουν χρήματα τα εξαναγκάζουν να «δουλεύουν» παραπάνω αφού το κύριο μέλημα τους είναι πως θα βγάλουν παραπάνω χρήματα.
Ε: Τα βλέπω και τα λυπάμαι. Δεν είναι κρίμα να τους δώσω 1 ευρώ; Τι αξία έχει;
Α: Είναι όντως λυπηρό να βλέπεις ένα παιδάκι που αντί να πηγαίνει σχολείο ή να παίζει σε κάποια παιδική χαρά, να τριγυρνάει στους δρόμους με μοναδικό σκοπό να μαζέψει χρήματα. Ίσως είναι σκληρό, αλλά είναι προτιμότερο να μην δώσουμε αυτό το 1 ευρώ, που για μας δεν έχει τόση αξία, προκειμένου μακροπρόθεσμα να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό αυτό το φαινόμενο παρά να δώσουμε μια επιδερμική λύση στο πρόβλημα. Αν πάλι θέλουμε να βοηθήσουμε τόσο πολύ είναι προτιμότερο αντί για χρήματα να τους αγοράσουμε ένα κουλούρι ή έναν χυμό.
Ε: Τι πρέπει να κάνω δηλαδή αν δω κάποιο παιδί μόνο του να επαιτεί;
Α: Συνήθως τα παιδιά αυτά βρίσκονται σε κεντρικά σημεία ή σε πολυσύχναστες περιοχές (πλατείες με καφετέριες, εμπορικούς δρόμους, σταθμούς μετρό κ.α.). Εκεί δίπλα συνήθως υπάρχει και αστυνομική παρουσία (κάποια ομάδα ΔΙ.ΑΣ., πεζοί αστυνομικοί). Το πιο σωστό είναι να πλησιάσουμε το παιδί και αν μπορέσουμε να το παραδώσουμε στους αστυνομικούς, αν αυτό είναι δύσκολο τότε μπορούμε να ενημερώσουμε τους αστυνομικούς ότι ένα παιδί βρίσκεται μόνο του και ζητιανεύει. Ακόμα και αν στο σημείο δεν υπάρχει αστυνομική παρουσία μπορούμε να καταγγείλουμε το περιστατικό. Μπορούμε αν δεν θέλουμε, να μην δώσουμε τα στοιχεία μας. Στην περίπτωση αυτή η καταγγελία θα γίνει ανώνυμα, θα έχει πάλι ισχύ με την διαφορά ότι δεν θα μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε την πορεία της (σε αντίθεση με μια επώνυμη καταγγελία όπου μπορούμε να ενημερωθούμε για το τι έχει γίνει).
Ε: Αν φωνάξω την αστυνομία θα συλληφθεί το παιδί;
Α: Όχι! Δεν υπάρχει λόγος να μην αναφέρουμε το περιστατικό μόνο και μόνο επειδή φοβόμαστε μην κάνουμε κακό στο παιδί. Σε καμία περίπτωση ο ανήλικος δεν συλλαμβάνεται. Ο ανήλικος μεταφέρεται σε ασφαλές ειδικά διαμορφωμένο χώρο στην Γ.Α.Δ.Α. όπου τίθεται σε προστατευτική φύλαξη έως ότου έρθει και το παραλάβει ένας από τους δύο γονιούς.
Ε: Και τι γίνεται μετά; Υπάρχει περίπτωση να κάνω τα πράγματα χειρότερα;
Α: Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία στον νόμιμο κηδεμόνα που θα έρθει να παραλάβει τον ανήλικο θα σχηματισθεί δικογραφία για παράβαση του άρθρου 360 Π.Κ. «Παραμέληση της εποπτείας ανηλίκου». Σε περίπτωση που είναι μέσα στον χρόνο του αυτοφώρου, θα οδηγηθεί στο αυτόφωρο. Το παιδί, μετά από εντολή της Εισαγγελίας Ανηλίκων, θα παραληφθεί από έτερο κηδεμόνα. Σε καμία περίπτωση δεν συλλαμβάνεται ο ανήλικος.
Ε: Τι τα γίνονται τα χρήματα που μαζεύουν τα παιδιά που επαιτούν;
Α: Τα χρήματα, αφού καταμετρηθούν, σφραγίζονται και με Έκθεση Κατάσχεσης δεσμεύονται και αποστέλλονται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Ουσιαστικά δηλαδή τα χρήματα με νόμιμη διαδικασία καταλήγουν στο Κράτος.
Ε: Μα καλά τι κάνει το Κράτος;
Α: Το Κράτος έχει τους μηχανισμούς να καταπολεμήσει σε έναν βαθμό το φαινόμενο της επαιτείας, να τιμωρήσει τον κατ’ επάγγελμα επαίτη και το άτομο που ωθεί σε επαιτεία έναν ανήλικο. Υπάρχει το Τμήμα Ειδικής Μεταχείρισης Ανηλίκων της Υποδιεύθυνσης Ανηλίκων, με ειδικευμένο προσωπικό και ειδικούς χώρους για να παραμείνει ο ανήλικος υπό προστατευτική φύλαξη έως ότου παραληφθεί από τον νόμιμο κηδεμόνα του. Η Εισαγγελία Ανηλίκων έχει την «δύναμη» αν δει ότι ο κηδεμόνας δεν είναι κατάλληλος για να μεγαλώσει το παιδί και αυτό κινδυνεύει να του αφαιρέσει την κηδεμονία.
Όμως το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η συνεργασία του Κράτους με τον πολίτη. Αν ο καθένας από εμάς δεν δραστηριοποιηθεί προκειμένου να βοηθήσει να σταματήσουμε να βλέπουμε παιδιά στον δρόμο που αντί να παίζουν να ζητάνε λεφτά, όσοι Νόμοι και αν υπάρχουν δεν γίνεται τίποτα. Σίγουρα δεν θα γίνει από την μια στιγμή στην άλλη, όμως θα περάσει το μήνυμα στους ανθρώπους που αναγκάζουν παιδιά να ζητιανεύουν να καταλάβουν ότι αυτό θα σταματήσει, είτε σταματώντας να δίνουμε χρήματα είτε καταγγέλλοντας τα περιστατικά. Μην ξεχνάμε ότι στο τέλος, το Κράτος είμαστε όλοι εμείς.
Που μπορούμε να απευθυνθούμε:
Αρχικά προσπαθούμε να λύσουμε το θέμα επιτόπου. Ενημερώνοντας κάποιον αστυνομικό που βρίσκεται γύρω μας. Σε δεύτερο βαθμό μπορούμε να καταγγείλουμε το περιστατικό τηλεφωνικά στο «Χαμόγελο του Παιδιού» στο 10-56, είτε μέσω του 100 είτε μπορούμε να απευθυνθούμε στο ειδικευμένο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής, (Λ. Αλεξάνδρας 173, Αθήνα. Τηλ: 210 647 6270 – 210 647 6271).
Ο Λόφτσαλης Γιώργος είναι Αρχιφύλακας, υπηρετεί στην Γ.Α.Δ.Α./ Υποδιεύθυνση Ανηλίκων, Αντιπρόσωπος της Ε.ΑΣ.Υ.Α. και φοιτητής Κοινωνιολογίας του Παν/μίου Αιγαίου
