Μία άκρως ελκυστική επένδυση, που μπορεί να αποφέρει καλό εισόδημα, αποτελεί η εναλλακτική καλλιέργεια μανιταριών στη χώρα μας, παράλληλα, όμως, υπάρχει και δυνατότητα χρηματοδοτικής ενίσχυσης μέσα από τον επενδυτικό νόμο για την τυποποίηση και τη μεταποίηση των μανιταριών.
Στη χώρα μας καλλιεργούνται σε επιχειρηματική κλίμακα δύο είδη μανιταριών, το λευκό μανιτάρι και το μανιτάρι πλευρώτους.
Παρά, όμως, το γεγονός ότι οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την καλλιέργεια μανιταριών στην Ελλάδα, εισάγουμε κάθε χρόνο χιλιάδες τόνους μανιταριών από χώρες όπως η Πολωνία και η Ολλανδία για να καλυφθεί η εγχώρια ζήτηση. Ετσι, ενώ η κατανάλωση μανιταριών στην Ελλάδα κινείται κάθε χρόνο στα επίπεδα των 11.000 τόνων, η εγχώρια παραγωγή σε ετήσια ανέρχεται σε μόλις 3.000 τόνους.
Η παραγωγή των ελληνικών μονάδων δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει την εγχώρια ζήτηση, με συνέπεια την εισαγωγή 7.000-9.000 τόνων μανιταριών σε διάφορους τύπους επεξεργασίας και μορφές συσκευασίας.
Ο κύριος όγκος των εισαγωγών μανιταριών στην Ελλάδα προέρχεται από Πολωνία, Ολλανδία, Ισπανία και Ιταλία, ενώ από τις τρίτες χώρες ξεχωρίζουν η Κίνα, η Ταϊβάν και η Τουρκία.
Για τα επόμενα χρόνια η απόσταση ανάμεσα στις ποσότητες που παράγονται και καταναλώνονται προβλέπεται να εξακολουθεί να είναι σημαντική, στοιχείο το οποίο υπογραμμίζει τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα για τη δημιουργία νέων μονάδων παραγωγής μανιταριών.
Με την παραγωγή για ένα στρέμμα σε κάθε κύκλο καλλιέργειας πλευρώτους να φτάνει τους 10 τόνους μανιτάρια, ο τζίρος ανάλογα με την ποιότητα των μανιταριών κυμαίνεται από 20.000 έως 30.000 ευρώ.
Θεωρείται μία πολύ καλή επένδυση για μικρές αγροτουριστικές μονάδες και για φάρμες βιολογικών προϊόντων, όπου το προϊόν μπορεί να διοχετεύεται τοπικά. Εφόσον μάλιστα συνδυαστεί με μονάδες τυποποίησης ή μεταποίησης, ανοίγει παράθυρο για ενισχύσεις μέσω του επενδυτικού νόμου. Η τιμή του παραγωγού εκεί ξεπερνάει τις τιμές λιανικής, που φτάνει τα 4-5 ευρώ ανά κιλό, γιατί είναι φρέσκο και υψηλότερης ποιότητας.
Κατά καιρούς, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, η χώρα μας παρουσιάζει και εξαγωγές μανιταριών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορά διάφορα μανιτάρια, πλην του λευκού μανιταριού, μεταξύ των οποίων και αυτοφυή μανιτάρια που συλλέγονται στην ελληνική ύπαιθρο (Boletus, Cantharellus, Lactarius κ.λπ.) και εξάγονται σε αποξηραμένη μορφή.
Ακόμα σημαντικό μέρος του εξαγόμενου προϊόντος προέρχεται από εισαγόμενα μανιτάρια (κυρίως διατηρημένα σε άλμη) που μεταποιούνται στη χώρα μας και επανεξάγονται. Ακόμη θα πρέπει να σημειωθεί ότι σημαντικές ποσότητες των εξαγωγών απορροφώνται από τις τροφοδοσίες (πλοίων, κέτερινγκ κ.τ.λ.). Σύνηθες, πάντως, είναι το φαινόμενο οι εξαγόμενες ποσότητες μανιταριών να προέρχονται από εισαγόμενα και όχι από εγχώριας παραγωγής μανιτάρια.
Σε συνδυασμό, όμως, με την καλλιέργεια, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που παρέχει ο επενδυτικός νόμος και να τύχουν χρηματοδότησης για δραστηριότητες που αφορούν την τυποποίηση και τη μεταποίηση των μανιταριών, με κατώτατο βέβαια προϋπολογισμό τα 100.000 ευρώ. Η κατηγορία αυτή των επενδύσεων επιχορηγείται με ποσοστά που διαφέρουν ανά γεωγραφική περιοχή και μπορούν να φτάσουν μέχρι και το 50% σε κάποιες περιφέρειες.
Γνώσεις
Πάντως, όλοι οι νέοι καλλιεργητές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι το αντικείμενο της καλλιέργειας απαιτεί στοιχειώδεις γνώσεις μυκητολογίας και βιολογίας του μανιταριού. Η καλλιέργεια των μανιταριών είναι ιδιαίτερα απαιτητική εργασία, που εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες (θερμοκρασία, υγρασία, διοξείδιο του άνθρακα, φωτισμός, ταχύτητα αέρα, ποσότητα φρέσκου αέρα, υγιεινή-ασθένειες, σύστημα κλιματισμού, ποιότητα νερού, είδος ύγρανσης, συνθήκες μεταφοράς υποστρώματος, υβρίδιο, υπόστρωμα, συγχρονισμός απαραίτητων περιβαλλοντικών ρυθμίσεων με τις βιολογικές απαιτήσεις του μύκητα, κλιματολογικές συνθήκες).
Τι πρέπει να προσέξει
Συμβουλές στον επενδυτή
Ο μελλοντικός επενδυτής, όχι μόνο στα μανιτάρια αλλά και σε όλες τις λεγόμενες νέες εναλλακτικές καλλιέργειες, θα πρέπει να γνωρίζει τα κάτωθι:
Ικανότητα της τοπικής αγοράς για απορρόφηση του προϊόντος. Ερευνα αγοράς, τιμές, ποσότητες, διαθεσιμότητα. Ειδικά για το μανιτάρι θα πρέπει η τοπική αγορά να μπορεί να απορροφήσει μια ικανοποιητική ποσότητα σε μια τιμή άνω των 3,5-4 ευρώ. Εάν στην περιοχή υπάρχουν πέρα της μίας μονάδας μανιταριών, τότε η τοπική απορρόφηση είναι σχεδόν αδύνατο να απορροφήσει όλα τα μανιτάρια.
Εποχικότητα κατανάλωσης του προϊόντος. Εχει να κάνει κυρίως με επενδύσεις σε νησιά ή σε άλλες τουριστικές περιοχές και είναι στοιχείο απαραίτητο για τη μελέτη του κύκλου καλλιέργειας.
Χρόνος συντήρησης του προϊόντος. Το μανιτάρι έχει συνολικό χρόνο συντήρησης από την ημέρα παραγωγής του 10 ημέρες. Θα πρέπει, δηλαδή, η ημερήσια ποσότητα μανιταριών να είναι τέτοια ώστε να μπορεί να πουληθεί από τον παραγωγό μέσα σε 1-2 το πολύ ημέρες.
Ποιοτικά χαρακτηριστικά και προδιαγραφές προϊόντος. Δεν παράγουν όλοι οι θάλαμοι και όλα τα υποστρώματα την ίδια ποιότητα μανιταριού.
Καλλιεργητικά δεδομένα, κόστος παραγωγής, συνθήκες παραγωγής.
Αξιολόγηση στατιστικών στοιχείων παραγωγής του προϊόντος, δυνατότητα συνεργασίας με άλλες μονάδες.
Κερδίζει έδαφος η ανάπτυξη σε κορμούς δέντρων
Εναλλακτική και πιο οικονομική μέθοδο καλλιέργειας αποτελεί η ανάπτυξη μανιταριών σε κορμούς δέντρων που εφαρμόζεται σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου, τα οποία είναι περιζήτητα στις αγορές του εξωτερικού, όχι μόνο για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες αλλά και για τα ιδιαίτερα γαστρονομικά τους χαρακτηριστικά.
Είναι μία σχετικά απλή μέθοδος που δεν απαιτεί από εκείνον που την εφαρμόζει ειδικές γνώσεις. Με τη μέθοδο αυτή μπορούν να καλλιεργηθούν και άλλα είδη μανιταριών, εκτός από τα πλευρώτους, όπως είναι τα μανιτάρια λεντινούλα (Shitake)και γανόδερμα (Ganoderma).
Η λεντινούλα είναι το δεύτερο περισσότερο καλλιεργούμενο μανιτάρι σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά το λευκό μανιτάρι Agaricus. Διακρίνεται από ένα διακριτικό άρωμα, που δεν μοιάζει καθόλου με την έντονη οσμή που έχουν οι τρούφες. Θεωρείται πραγματικά «ελιξίριο της ζωής» λόγω των πολλών φαρμακευτικών ιδιοτήτων που έχει.
Το γανόδερμα ονομάζεται και «μανιτάρι της αθανασίας» στην Ασία. Χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική από χιλιετίες. Ανήκει στην ομάδα των μανιταριών που χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη πόρων και όχι ελασμάτων στην κάτω επιφάνεια του καρποφόρου σώματος.
Χρησιμοποιώντας κορμούς δέντρων βάρους 3,5 τόνων, η αξία των οποίων σαν καυσόξυλα δεν υπερβαίνει τα 150 ευρώ, η καλλιέργεια μανιταριών με τη μέθοδο αυτή μπορεί να δώσει καθαρό εισόδημα από την παραγωγή και την πώληση φαρμακευτικών μανιταριών της τάξης των 4.000 ευρώ.
Η καλλιέργεια των μανιταριών αυτών γίνεται με εμβολιασμό στους κορμούς των δέντρων. Συνήθως δημιουργούνται τρύπες, τοποθετείται το μυκήλιο του μανιταριού και στη συνέχεια σφραγίζονται.
Η διάρκεια που πρέπει να περιμένει κανείς μεταξύ του εμβολιασμού και της παραγωγής είναι δύσκολο να προβλεφτεί. Η διάρκεια αυτή ποικίλλει ανάλογα με το είδος του μύκητα, τις κλιματικές συνθήκες, τα είδη των δέντρων που χρησιμοποιούνται κ.λπ.
Για την έναρξη της παραγωγής μανιταριών υπολογίζεται μία περίοδο 6-12 μηνών, ενώ η συγκομιδή γίνεται την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Σε σχέση με την καλλιέργεια του μύκητα σε διάφορα υποστρώματα (ρύζι, πριονίδια, άχυρα) σε ελεγχόμενο περιβάλλον, η καλλιέργεια του μυκηλίου σε κορμούς ξύλου προσφέρει τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα, όπως είναι:
- Δεν απαιτεί σημαντικά κεφάλαια για την καλλιέργεια.
- Το κόστος των ημερομισθίων κατά τη φάση της συντήρησης είναι μικρό.
- Το κόστος της ενέργειας είναι σχεδόν μηδενικό.
- Τα μανιτάρια που παράγονται με αυτήν τη μέθοδο έχουν μία ιδιαίτερη γεύση.
- Η όλη παραγωγική διαδικασία έχει την εικόνα της φυσικής παραγωγής και, μάλιστα, βιολογικής.
- Αξιοποιείται η ξυλεία χαμηλής εμπορικής αξίας με την παραγωγή μανιταριών υψηλής αξίας.
Εχει, όμως, η μέθοδος αυτή μερικά μειονεκτήματα, όπως είναι:
- Δεν έχει μεγάλη παραγωγικότητα.
- Δεν είναι εύκολο να διασφαλιστεί μία σταθερή παραγωγή μανιταριών.
- Η παραγωγή επηρεάζεται από τις κλιματικές μεταβολές, αλλά και από την επίδραση βιολογικών παραγόντων (έντομα, ανταγωνιστικοί μύκητες).
- Η καλλιέργεια με κορμούς ξύλου σε ελεγχόμενο περιβάλλον δίνει καλύτερα αποτελέσματα από την καλλιέργειά τους στο δάσος.
Τα νωπά μανιτάρια διατηρούνται για μία μικρή διάρκεια, δηλαδή μερικές ημέρες έως μία εβδομάδα. Μετά τη συγκομιδή τους πρέπει να ψύχονται στους (1-2ο C).
Οι δαπάνες που επιδοτούνται για τη μεταποίηση
Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων, ειδικών εγκαταστάσεων και λοιπού εξοπλισμού. Τα μισθώματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού του οποίου αποκτάται η χρήση.
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης για την προστασία και τη συνεχή βελτίωση του περιβάλλοντος.
Η αγορά κτιριακών εγκαταστάσεων υπό προϋποθέσεις.
Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων, ειδικών εγκαταστάσεων λοιπού και εργαστηριακού εξοπλισμού.
Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων συστημάτων αυτοματοποίησης διαδικασιών και μηχανοργάνωσης.
Οι δαπάνες μελετών που αποσκοπούν σε εισαγωγή, ανάπτυξη και εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας, τεχνογνωσίας, σύγχρονων μεθόδων και βιομηχανικών σχεδίων των παραγόμενων προϊόντων.
Η αγορά καινούργιων μεταφορικών μέσων διακίνησης υλικών και προϊόντων εντός του χώρου της εντασσόμενης μονάδας. Η αγορά καινούργιων μεταφορικών μέσων μαζικής μεταφοράς προσωπικού.
Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιου σύγχρονου εξοπλισμού και η κατασκευή εγκαταστάσεων για τη χερσαία ή θαλάσσια διακίνηση υλικών και προϊόντων.
Η αγορά καινούργιων αυτοκινήτων – ψυγείων ή άλλων διαμορφωμένων οχημάτων εξειδικευμένων χρήσεων, μόνο εφόσον αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της μονάδας.
Η κατασκευή, η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός κτιριακών, ειδικών και βοηθητικών εγκαταστάσεων, καθώς και διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου.
Οι δαπάνες μελετών για αγορές καινούργιου σύγχρονου εξοπλισμού εγκατάστασης και λειτουργίας των αναγκαίων υποδομών και διαδικασιών, καθώς και τα έξοδα πιστοποίησης των προϊόντων και των διαδικασιών διασφάλισης της ποιότητας.
Οι δαπάνες για την αγορά αναπαραγωγικού και πολλαπλασιαστικού υλικού που είναι απαραίτητο για την έναρξη παραγωγικής λειτουργίας στις περιπτώσεις ίδρυσης ή επέκτασης μονάδων.
