Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σήμερα τη συγκρότηση, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, δικτύου ταμείων εξυγίανσης στην ΕΕ για να εξασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές πτωχεύσεις τραπεζών δεν θα επιβαρύνουν τους φορολογούμενους, ούτε θα αποσταθεροποιούν το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μετά από συζήτηση στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει τις ιδέες αυτές στη σύνοδο κορυφής του G-20 στο Τορόντο, στις 26-27 Ιουνίου 2010.
Τα εν λόγω ταμεία θα αποτελέσουν μέρος ευρύτερου πλαισίου με στόχο την πρόληψη μελλοντικών χρηματοπιστωτικών κρίσεων και την ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η Επιτροπή πιστεύει ότι ένας τρόπος να επιτευχθούν τα παραπάνω είναι και η καθιέρωση απαίτησης για τα κράτη μέλη να συστήσουν ταμεία βάσει κοινών κανόνων, στα οποία οι τράπεζες θα υποχρεούνται να καταβάλλουν ένα τέλος. Τα ταμεία δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη διάσωση τραπεζών, αλλά μόνο για να εξασφαλίζουν ότι η πτώχευση μιας τράπεζας θα αντιμετωπίζεται διαχειριστικά κατά συστηματικό τρόπο και δεν θα αποσταθεροποιεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ο Επίτροπος για την εσωτερική αγορά και τις υπηρεσίες Michel Barnier δήλωσε: «Είναι απαράδεκτο οι φορολογούμενοι να πρέπει να συνεχίζουν να επωμίζονται το επαχθές κόστος της διάσωσης του τραπεζικού τομέα. Δεν πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Πιστεύω στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που θα εξασφαλίζει ότι στο μέλλον, το κόστος των τραπεζικών κρίσεων θα το επωμίζεται ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να ζητήσουμε από τις τράπεζες να συμβάλλουν στην χρηματοδότηση ενός ταμείου που θα έχει ως αποστολή τη διαχείριση της χρεοκοπίας των τραπεζών, την προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και τον περιορισμό της μετάδοσης των επιπτώσεων – αλλά το οποίο δεν θα είναι ταμείο εγγύησης. Η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί της προσπάθειας επινόησης κοινών προσεγγίσεων και της παροχής ενός μοντέλου συνεργασίας το οποίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί παγκοσμίως.»
•Γιατί χρειάζονται ταμεία εξυγίανσης τραπεζών
Λόγω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι εθνικές κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να χρησιμοποιήσουν τεράστια ποσά από τα χρήματα των φορολογούμενων για να στηρίξουν τον χρηματοπιστωτικό τους τομέα, να διατηρήσουν την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να προστατεύσουν τους καταθέτες. Επί του παρόντος, απαιτούνται προσπάθειες για να εξασφαλιστεί ότι παρόμοιες καταστάσεις δεν θα ξανασυμβούν ποτέ. Η Επιτροπή ήδη λαμβάνει προληπτικά μέτρα τα οποία προορίζονται να μειώσουν την πιθανότητα χρεοκοπίας των τραπεζών, αλλά απαιτούνται επίσης δράσεις για να εξασφαλιστεί ότι σε περίπτωση χρεοκοπίας τραπεζών στο μέλλον, θα διατίθενται για την αντιμετώπισή της εύρωστοι μηχανισμοί που θα υποστηρίζονται από ιδιωτικά κεφάλαια.
Τον Οκτώβριο του 2009, η Επιτροπή κατέστησε σαφές ότι υποστηρίζει τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου διαχείρισης κρίσεων στο επίπεδο της ΕΕ. Το νέο αυτό πλαίσιο θα περιλάβει εναρμονισμένο σύνολο εξουσιών και κανόνων που θα επιτρέπουν στις ρυθμιστικές αρχές να προλαμβάνουν τις χρεοκοπίες τραπεζών και να λαμβάνουν μέτρα για να διευκολύνουν την ομαλή αντιμετώπιση καταστάσεων αφερεγγυότητας τραπεζών, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα την επιβάρυνση των φορολογούμενων. Η Επιτροπή προτείνει τώρα τη δημιουργία ταμείων εξυγίανσης τραπεζών ως συμπλήρωμα αυτού του νέου πλαισίου. Φυσικά, το μέγεθος και το πεδίο εφαρμογής τους θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα βελτιωμένων μηχανισμών επιτήρησης και κανονιστικής ρύθμισης.
Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη επιβάλει τέλη, ή μελετούν την επιβολή τους, στον τραπεζικό τους τομέα. Ωστόσο, η έλλειψη συντονισμένης προσέγγισης όσον αφορά το ποσό που θα πρέπει να επιβληθεί ως τέλος και του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί, σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να εισαχθούν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των εθνικών τραπεζικών αγορών και να εμποδιστεί η διασυνοριακή συνεργασία κατά τη διάρκεια κρίσεων.
•Τι προτείνει η Επιτροπή; Ένα δίκτυο συστημάτων εξυγίανσης σε επίπεδο ΕΕ χρηματοδοτούμενο από τις τράπεζες
Η Επιτροπή πιστεύει ότι η σύσταση ενός πανευρωπαϊκού δικτύου προχρηματοδοτημένων συστημάτων με αυστηρά καθορισμένη αποστολή θα συνιστούσε τη βέλτιστη χρησιμοποίηση των τελών που καταβάλλουν οι τράπεζες. Τα εν λόγω ταμεία θα έχουν ως στόχο την χρηματοδότηση μέτρων του τύπου που σκιαγραφούνται στην ανακοίνωση του Οκτωβρίου 2009 περί διαχείρισης κρίσεων, τα οποία περιλαμβάνουν: χρηματοδότηση για δραστηριότητες «ενδιάμεσης τράπεζας», πλήρη ή μερική μεταφορά περιουσιακών στοιχείων ή/και υποχρεώσεων, και χρηματοδότηση διαχωρισμού των «καθαρών» και των «τοξικών» περιουσιακών στοιχείων ανάμεσα στις «καλές» και τις «κακές» τράπεζες.
Η δημιουργία ταμείων εξυγίανσης τραπεζών θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα και έτσι θα αποφευχθεί η ανάγκη προσφυγής σε κονδύλια που προέρχονται από τους φορολογούμενους. Η Επιτροπή αναγνωρίζει επίσης ότι η ύπαρξη μεγάλων προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από τις τράπεζες εγείρει σημαντικά ζητήματα «ηθικής τάξεως» εάν υπάρχει η πεποίθηση ότι τα εν λόγω ταμεία υφίστανται για να προστατεύσουν τις τράπεζες από μελλοντική χρεοκοπία. Πρόκειται για μείζον πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με το να καταστεί εντελώς σαφές ότι οι πρώτοι που οφείλουν να υποστούν τις συνέπειες της χρεοκοπίας της τράπεζας είναι οι μέτοχοι και οι ανασφάλιστοι πιστωτές, ότι τα ταμεία εξυγίανσης δεν αποτελούν ασφαλιστικό συμβόλαιο και ότι δεν θα χρησιμοποιούνται για την διάσωση χρεοκοπημένων τραπεζών αλλά μάλλον για να διευκολύνουν την ομαλή πτώχευση.
•Πιθανό μέγεθος και λειτουργία
Τα ταμεία εξυγίανσης τραπεζών θα πρέπει να συσταθούν για καθορισμένη χρονική περίοδο και τα τέλη που θα καταβάλλουν οι τράπεζες θα μπορούσαν να καθοριστούν με τρόπους που να παρέχουν κίνητρα για σωστή συμπεριφορά και άμβλυνση του κινδύνου που συνεπάγεται η εξυγίανση. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν έχει την πρόθεση στο παρόν στάδιο να δώσει επακριβείς λεπτομέρειες σχετικά με το πώς αναμένεται να λειτουργούν τα ταμεία εξυγίανσης τραπεζών ούτε σχετικά με το ενδεχόμενο μέγεθος τους. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι έχει μεγάλη σημασία να κατανοηθούν σαφώς και να εκτιμηθούν προσεκτικά οι σωρευτικές επιπτώσεις του ευρύτερου συνόλου των μεταρρυθμίσεων που αφορούν τα τέλη και τα κεφάλαια των τραπεζών. Θα απαιτηθεί επίσης να εξασφαλιστεί ότι οι εν λόγω δαπάνες έχουν προσαρμοστεί κατά τρόπο που να μην παρακωλύουν την οικονομική ανάκαμψη ούτε να επιβαρύνουν το κόστος της πίστης στη πραγματική οικονομία.
•Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα υποβάλει τις ιδέες της στους Υπουργούς Οικονομικών και στους Αρχηγούς Κρατών και Κυβερνήσεων της ΕΕ καθώς και στο G-20 εντός του Ιουνίου του 2010. Θα πιέσει για την επίτευξη ευρείας συμφωνίας επί των γενικών αρχών και προσανατολισμών.
Τον Οκτώβριο του 2010, η Επιτροπή θα παρουσιάσει λεπτομερείς προτάσεις σχετικά με τα ευρύτερα σχέδια της για την ανάπτυξη νέου πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και την προγραμματιζόμενη έγκριση νομοθετικών προτάσεων. Η Επιτροπή θα εξετάσει προσεκτικά τις επιπτώσεις των προτάσεων της για τα ταμεία εξυγίανσης στις συνοδευτικές εργασίες εκτίμησης των επιπτώσεων.
Η Επιτροπή, με στόχο την διατήρηση συνθηκών ισότιμου ανταγωνισμού παγκοσμίως θα ηγηθεί των προσπαθειών του G-20 για την επίτευξη παγκόσμιας προσέγγισης όσον αφορά τα ταμεία εξυγίανσης με βάση τις ιδέες που παρουσιάζονται στην παρούσα ανακοίνωση.