Νότια της Αργυρούπολης ,μετά το όρος Κορόσιο, βρίσκεται η κυρίως Χαλδία ή τα Μεσοχάλδια, των οποίων πρωτεύουσα είναι η Ζάχνη πάνω στον ποταμό Κάνη και στο δρόμο ανάμεσα στην Τραπεζούντα και στο Ερζερούμ.
Στη Ζάχνη δέσποζε επιβλητικά, το φρούριο του Μεσοχαλδίου .
Το φρούριο αυτό αποτελούσε μέρος μεσοχάλδιων φρουρίων, που τα ονόμασαν κάστρα της Τζανιχίας.
Δίπλα σ’ αυτήν την αρχαία πόλη οι Έλληνες, μετά την πτώση της Τραπεζούντας, έχτισαν την Αργυρούπολη, την πόλη του ασημιού, για την οποία ο Σάββας Ιωαννίδης αναφέρει ΄΄Άπαντες οι εις την μεσόγειον του Πόντου κατοικούντες έχουσιν ευγενή καταγωγή ΄΄.
Η Ζάχνη ήταν η πατρίδα των περίφημων Ζανηχιτών . Οι Ζανηχίτες είχαν σημαντική δράση στα όρια της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών.
Σύμφωνα με τον ( Α. bryer) έγιναν οι Δούκες της Χαλδίας μετά το 1355.
Ο Ιωάννης Καβασίτης μνημονεύεται στους κώδικες Βαζελώνως σαν μέγας κοντόσταυρος του βάνδου της Παλαιοματσούκας στα 1365-1386.
Από το Μεσοχάλδιο κατάγονταν και οι Μειζομάτες . Αυτοί αντιτάχθηκαν στην Ειρήνη την Παλαιολογήνα χήρα του Β. Κομνηνού. Υπήρξαν ακόμα στρατοπεδάρχες των Κομνηνών μέχρι το 1346.
Οι Καβασίτες, οικογένεια αρχοντική του Μεσοχαλδίου έμειναν ζωντανοί στη μνήμη του ποντιακού λαού για πολλά χρόνια έπειτα από την τουρκική κατάκτηση της Τραπεζούντας.
Γνωστότεροι από αυτούς ήταν : ο Ιωάννης, στρατηγός επί Ι. Γ. Μεγάλου Κομνηνού, ο οποίος πολέμησε με τους Γενουάτες και σκοτώθηκε το 1348 έξω από την Κάφα.
Ο Λέων Καβασίτης, μέγας δομέστικος, κατέλαβε την περιοχή της Χερίανας.
Οι Γαβράδες, στρατηγοί του Βυζαντίου, κατάγονταν από το χωριό Άτρα του Μεσοχαλδίου.
Οι πρώτοι γνωστοί Γαβράδες ήταν ο Κωνσταντίνος, υποστηρικτής του Βάρδα Σκληρού που σκοτώθηκε το 979. Ήταν γιος του Στρατηγού Γρηγορίου Γαβρά, και εγγονός του Θεόδωρου Γαβρά, ημιανεξάρτητος ηγεμόνας της Τραπεζούντας.
Ο Θεόδωρος Γαβράς, πατρίκιος, ελευθέρωσε την Τραπεζούντα το 1074 από τους Τούρκους. και διορίστηκε από τον Αλέξιο Δούκας της Χαλδίας. Υπερασπίστηκε την πατρίδα από τις επιθέσεις των Ντανισμενιδών.
Συνελήφθη και πέθανε μαρτυρικά στη Θεοδοσιούπολη.
Από το Μεσοχάλδιο, κατάγονταν πολλοί αριστοκρατικοί οίκοι τα ονόματα των οποίων παραπέμπουν σε κάποιες πόλεις, όπως οι Δωρανίτες από τα ( Κόβατα), οι Τζανιχίτες από την Τζάνιχα κ.τ.λ. Οι Τζανιχίτες εκτός από τη γενέτειρα τους συνδέονταν και με την Όλασα, τη Σαμάρουξα, και τη Σιγανόη και είχαν σχέση με την κεντρική εξουσία της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, κρατώντας αυλικά αξιώματα.
Στα 1685 και μετά από τους μεγάλους διωγμούς των Τερεμπέϊδων στις παράλιες πόλης του Πόντου πολλοί φυγάδες από την περιοχή του Όφεως αποίκισαν πολλά χωριά της Χαλδίας. Από τους Έλληνες αυτούς προέκυψαν ονόματα επιφανών οικογενειών: από τα Φυτίανα οι Σαραχίτες ,Σκριβαίοι, Βαρτιγιανάντ, Χαντζηακεψιμά. Από την Τσίτη οι Κουζάνοι, Καρουλάντ, Σατάντ, Σαλονικάντ,. Από το Καραμουσταφά οι Καλλιμάχοι, Κιμισκήδες. Από το Κοάσιο οι Μουρούζηδες, Σούτοι, Καλλιάνηδες Από την Τσίτη οι Κουβερνάντοι.
Στα νεότερα χρόνια και πριν τον ξεριζωμό τα χωριά της Μεσοχαλδίας γέννησαν δεκάδες άξιους ζηλωτές των γραμμάτων και του πνεύματος, που τίμησαν την ελληνική γραμματολογία με τα αξιόλογα πονήματά τους .
Αυτοί υπήρξαν οι πνευματικοί φορείς του ποντιακού πολιτισμού στην Ελλάδα οι οποίοι κατέγράψαν και διέσωσαν με τα έργα τους την ποντιακή ιστορία και λαογραφία. Τα πονήματα τους θα εμπλουτίσουν τα ποντιακά περιοδικά, που θα εκδοθούν στη νέα τους πατρίδα .Οι περισσότεροι από τους λογίους μας είναι παιδιά της Χαλδίας, απόγονοι των ένδοξων μεταλλωρύχων της Αργυρούπολης.
Απόγονοι των οικογενειών αυτών εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Εορδαίας και φέρουν ακόμα τα επώνυμα των ευγενών προγόνων τους.
