Καλομηνάς να ειν’ ο Μάης με μιαν αρχή καλύτερη για όσα έρχονται…Γιάννης Τσαρούχης (Ζωγράφος)
Οι Πόντιοι, ένας φυσιολάτρης λαός, που ζούσε για αιώνες στα καταπράσινα και βαθύσκιωτα παρχάρια των ποντιακών βουνών, θεώρησαν τον Μάιο ως τον καλύτερο περιβαλλοντικά αλλά και κλιματολογικά μήνα του χρόνου, γι’ αυτό τον βάφτισαν Καλομηνά ( καλό μήνα)
Η φύση φοράει τα καταπράσινα ρούχα της και στολίζεται με τα χρώματα και τα αρώματα των λουλουδιών. Ο λαϊκός αοιδός το Μάη περιγράφει παραστατικά :
Καλομηνάς έσ’ κ’ έρχεται ,φυτρών’νε τα χορτάρια,
και ντ’ έμορφα πρασίντσανε ,τα τσόλια τα παρχάρια!
Καλομηνάς, ζωήν, χαρά κελαηδούν τα πουλία ,
χαλία έστρωσαν ’ς ση γην, λογάδια και πλουμία.
Η γαλακτοκομική παραγωγή βρίσκεται το μήνα αυτό στο απόγειό της, αποζημιώνοντας τους κτηνοτρόφους με το άφθονο γάλα, (το καλομηνέσ’ γάλαν).
Ακόμα και τις αγελάδες που γεννιούνταν το Μάη τις ονόμαζαν: η Καλομήνα. ( η καλή αγελάδα)
Τα δε παιδιά, που γεννιούνταν το Μάη, τα θεωρούσαν πολύ τυχερά ,όμορφα , αξιαγάπητα και πολύ ερωτικά: Τ’ οστούδ’ ατουν αγαπίεται.
Οι νοικοκυρές περίμεναν το μήνα της αφθονίας, τον Καλομηνά και συμβούλευαν τα παιδιά τους λέγοντάς τα : Ο Καλομηνάς ακόμαν κ’ εσέβεν κ’ εσύ το γάλαν ας σο κοβλάκ πίντς ατο; Ενώ με τον ερχομό του παρότρυναν την γαλατοποσία.:
Έρθεν ο Καλομηνάς, γάλαν φά’, όντες πεινάς.
Προσάρμοζαν τις καταναλωτικές τους συνήθειες ανάλογα με το μήνα του χρόνου,
γι αυτό έλεγαν το : Κρεμάχ τσαντάχ’ ιμ’ κρεμάχ’, ους ν’ έρται ο Καλομηνάς.
Δεν σταματούσαν όμως εκεί αλλά ταύτιζαν τον όμορφο και λουλουδιασμένου μήνα με τον έρωτα και την αγάπη, τον ευχαρίστούσαν για το ηλιοφώτιστο χαμόγελό και τις σαγηνευτικές ομορφιές του. Πολλά ερωτικά τραγούδια είναι αποκαλυπτικά :
Τ’ αρνί μ’ επαρακάλν’ ατό κι ατό ‘ποίνεν τα νάζια
τα δάκρια μ’ εκατήβαιναν, Καλομηνά, χαλάζια.
Εγώ καλόν παιδίν ειμαι, καλομηνέσ’ τσιτσέκι,
θα σύρω και σκοτώνω ‘σε, γουεύω το φυσέκι.
Ακόμα τα χαρίσματα και τις ομορφιές του Καλομηνά τις χρησιμοποιούσαν για να επαινέσουν ή να σαρκάσουν κάποιον: Ο καλομηνάς εδέβεν απ΄απάν ατ’…
Και για τον αδιόρθωτο έλεγαν : Καλομηνά πα είδα ‘σε και ξάν το μυτί σ’ ύλαζεν..
Για τον ακαμάτη και τον απρόκοπο έλεγαν : Έρθεν ο Καλομηνάς, όλ’ τρών’ κι εσύ πεινάς.
Την πρωτομαγιά όλοι έβγαιναν οικογενειακά στις εξοχές ( Παρχάρια) με άλογα και άμαξες, στολισμένες με λουλούδια και γλεντούσαν μέχρι το βράδυ.
Τον μήνα Μάιο στον Πόντο γιόρταζαν τους δικούς τους Αγίους όπως:
Στις 8 Μαΐου τον οσιομάρτυρα Νικόλαο Βουνένη από την Τρίπολη του Πόντου.
Στις 9 Μαΐου τον Άγιο Μεγαλομάρτυρα Χριστόφορο ( Στοφόρον και Στοφορίνα)
από τα Σούρμενα και στις 21 Μαΐου τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.
