Με τους βαρυσήμαντους αυτούς λόγους του Αποστόλου Παύλου, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε σε γενικές γραμμές τη μεγάλη προσφορά των εθνικών ευεργετών, εκδηλώνοντας ταυτόχρονα την αιώνια, ευγνωμοσύνη μας προς όλους αυτούς.
Αυτοί κάνοντας βίωμα σε όλη τη ζωή τους την προτροπή του Θεανθρώπου προς τους μαθητές του ‘αγαθοποιείτε, όπως γένησθε υιοί του πατρός υμών του εν τοις ουρανοίς γίνεσθαι ουν οικτήρμονες καθώς και ο Πατήρ ημών οικτίρμων εστί ‘, τίποτα άλλο δεν έπραξαν για προσωπική τους ωφέλεια αλλα ως πιστοί δούλοι λάτρεις και μιμητές του Δεσπότη Χριστού, την αγαθοεργία είχαν τάξει ως το μόνο σκοπό της ζωής τους, ώστε να ταιριάζουν απόλυτα οι λόγοι του Παύλου, ότι αυτοί που εργάζονται το αγαθό θα απολαύσουν δόξα και τιμή και Ειρήνη. Δόξα όμως και τιμή, όχι κοσμική που συνηθέστατα παρακολουθείται από θορύβους και ανησυχία αλλά δόξα ουράνια που συνοδεύεται από αδιατάρακτη Ειρήνη.
Κι αυτή την ουράνια δόξα πόθησαν και επέζησαν οι μεγάλοι ευεργέτες, οι οποίοι ΄΄διήλθαν ευεργετούντες΄΄ σε όλη τους τη ζωή, όχι για να αναμείνουν τον έπαινο, των ανθρώπων του κόσμου αυτού του μάταιου και φθαρτού, αλλά το στέφανο της δικαιοσύνης από τον Αγωνοθέτη Θεό.
Και πράγματι όλοι οι μεγάλοι ευεργέτες οι οποίοι σε όλη τους εβάδισαν το λαμπρό και επιφανή δρόμο της αρετής, της ευποιϊας και αγαθοεργίας εκπληρώσαντες έτσι το υψηλότερο των κοινωνικών καθηκόντων, έδρεψαν τους αειθαλείς στεφάνους της αθάνατης δόξας.
Οι ευεργέτες του έθνους δεν ήταν μόνο αστείρευτες πηγές ελέους και αγαθοεργίας αλλά και κοινωνικά προχώματα φάροι αγλαοφεγγείς, προβολείς φωτοβόλα, εστίες φιλοπατρίας.
Στους ευεργέτες χρωστά η Ελλάς την αναγέννηση της Παιδείας, γιατί υπήρξαν οι αστείρευτοι τροφοδότες σε πλείστα ευαγή ιδρύματα και εκπαιδευτήρια στα οποία γαλουχήθηκαν γενεές νέων στα νάματα της πατρίδας και της θρησκείας. Από την έντιμη εργασία τους απεκόμισαν σημαντικά ποσά τα οποία δε χρησιμοποίησαν για τη δική τους ωφέλεια, αλλά τα διέθεσαν για την πνευματική και υλική προκοπή του γένους και έτσι απέβησαν επιφανέστεροι εθνικοί ευεργέτες που με τις απερίγραπτες αγαθοεργίες τους και τον αμίμητο πατριωτισμό τους και το μεγάλο ζήλο τους, βοήθησαν τον πνευματικό φωτισμό του λαού μας και μάλιστα σε δύσκολες για το έθνος στιγμές.
Έτσι με το μοναδικό σύνθημα στη ζωή τους ΄΄τα πάντα για τους άλλους΄΄ τίποτε για τον εαυτό τους και έχοντας βαθιά χαραγμένο μέσα στην ψυχή τους το μήνυμα του Πέτρου ότι ο Κύριος όλη τη ζωή του στη γη ΄΄διήλθε ευεργετώ και ιώμενος΄΄ πίστευσαν ότι την ευγένεια της ψυχής δεν την αποτελούν ηγεμονικοί τίτλοι και παράσημα αλλά το ΄΄ευ πράττειν΄΄.
Πίστεψαν και το έκαναν βίωμα της ζωής τους ότι, το μεγάλο κατόρθωμα δεν είναι η απόκτηση του πλούτου αλλά η καλή χρήση του. Ακόμη με τις ευεργεσίες τους απέδειξαν την αλήθεια όσων δίδαξαν οι Πατέρες της εκκλησίας ότι ο πλούτος δεν είναι αμάρτημα αλλά η κακή χρήση αυτού, και ο πλούτος αληθινός είναι η αγαθοεργία. Πίστεψαν ακόμη ότι το μέγιστο αγαθό είναι η αρετή και ο φόβος του Θεού.
Έτσι οι αγαθοεργίες τους δεν απέβλεπαν μόνο στη θεραπεία και ικανοποίηση των υλικών αγαθών, αλλά στη θεραπεία και την καλλιέργεια του πνεύματος. Βλέπουμε επομένως αυτούς να τρέφουν και να ποτίζουν πεινώντες και διψώντες, να ντύνουν γυμνούς, να φιλοξενούν ξένους, να επισκέπτονται ασθενείς και φυλακισμένους. Αλλά οι φωτισμένες αυτές υπάρξεις με τις ευεργεσίες τους συνεργούν και στην ορθή Παιδεία των αδελφών τους, στην αγωγή και γνώση της αλήθειας, τον καταρτισμό των ηθών, τη σωτηρία των ψυχών, στη στήριξη της πίστης και την αύξηση της Βασιλείας του Θεού. Πεποίθησή τους μεγάλη η αλήθεια η οποία είχε διακηρύξει ο Κοσμάς ο Αιτωλός ότι για να ανακτήσει το έθνος την ελευθερία του και να σημάνει και πάλι την Ανάστασή του, απαιτείται πνευματική αφύπνιση και εγρήγορση, προσφέρουν δωρεάν στους φιλομαθείς Έλληνες. Αξίζει να μνημονεύσουμε τα βιβλία των μεγάλων διδασκάλων του γένους όπως του Ευγενίου Βούλγαρη του Νικηφόρου Θεοτόκη, τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων που την έκδοσή τους επιμελήθηκε ο αξέχαστος Αδαμάντιος Κοραής. Με αυτό τον τρόπο συνέβαλαν στον εκσυγχρονισμό, στη μετουσίωση και ενεργοποίηση της εθνεγερσίας με τις πνευματικές δυνάμεις του Ελληνισμού.
Οι ευεργέτες γίνονται έτσι ΄΄ως άλλοι μερικοί Ιωσήφ και Βασκιασιτοδότες όχι της Αιγύπτου αλλά πάσης Ελλάδος και τρέφους τους αδελφούς τους, τους ομογενείς όχι στον σωματικό αλλά άρτιο ψυχοτρόφο΄΄ τον άρτο της γνώσεως και της σοφίας, το θησαυρισμένο στα Θεάρεστα διδακτικά βιβλία.
Η νέα γενιά οφείλει να πληροφορηθεί ιδιαίτερα για το έργο των μεγάλων ευεργετών και να κλίνει ευλαβικά το γόνυ της μεγάλης ευγνωμοσύνης μπροστά στις ευγενικές μορφές των ευεργετών οι οποίοι χάρη σαν πρωτοφανείς καρπούς της ευσέβειας και όλο το μόχθο της τίμιας εργασίας τους. Όπως ο Θείος Παύλος έσπευδε να βρεθεί την ημέρα της Πεντηκοστής στα Ιεροσόλυμα, όπου έφερε τις ελεημοσύνες και τις προσφορές των αδελφών στους εκεί θλιβόμενους χριστιανούς έτσι και οι ευεργέτες σε κάθε γιορτή ήταν οι παρήγοροι οι βοηθοί και οι χορηγοί των φτωχών.
Οι μεγάλοι ευεργέτες προς τους οποίους τιμούμε και τελούμε το μνημόσυνο αυτό, εκφράζοντας συγχρόνως την ευγνωμοσύνη μας γιατι μας δίνουν ένα σπουδαιότατο δίδαγμα στη νέα γενιά, ότι για να αγωνισθούν για τα υψηλά ιδανικά απαιτείται ειλικρινής αγάπη. Μόνο ο Χριστός και η χριστιανική κοσμοθεωρία θα μας δώσουν τη λύση που ποθούμε. Αυτό μας το διδάσκουν ολοκάθαρα οι σημερινοί ευεργέτες με όσα έπραξαν.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ
