Επειδή ‘’χωρίς αμφιβολία ο νέος τρόπος ζωής τον οποίο εκφράζει σήμερα το καλό κρασί, αποτελεί τη γνησιότερη αισθησιακή πρόταση προς το σύγχρονο καταναλωτή’’. Επειδή η επιλογή του καλού κρασιού ‘’εκφράζει την επιστροφή στις ρίζες και τις ξεχασμένες παραδόσεις, που αντιστέκονται πεισματικά στους δύσκολους εγωκεντρικούς καιρούς μας’’, γι’ αυτούς τους λόγους και για πολλά ακόμα επειδή, αναφερόμαστε στα εκλεκτά κρασιά της Σιάτιστας.
Το αμπέλι και το κρασί είναι στενά δεμένα με τη ζωή της πόλης μας και τους ανθρώπους της, καθώς και με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του τόπου μας.
Η Σιάτιστα ανήκει σε κείνες τις περιοχές που ήταν ονομαστές για την ποιότητα των κρασιών. Η Σιάτιστα υπήρξε σημαντικό κέντρο κρασιού. Στα σπουδαιότερα εγχώρια εμπορεύματα που μεταφέρονται με τους Σιατιστινούς πραματευτάδες στην Κεντρική Ευρώπη, ήταν και τα περίφημα Σιατιστινά κρασιά.
Από τα σταφύλια των αμπελιών της Σιάτιστας και ιδιαίτερα από την ποικιλία των σταφυλιών, τα μοσχομαύρα, με την κατάλληλη επεξεργασία (τα ήλιαζαν μέχρι και 2 μήνες) παράγεται το καλύτερο ηλιαστό κρασί της Σιάτιστας. Γι αυτό και το ονόμασαν ‘’ιλιάτσι’’, δηλαδή φάρμακο, αφού βοηθάει στη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου. Ο λαός έλεγε: ‘’Ο ύπνος θρέφει το παιδί κι ο ήλιος το μοσχάρι και το ηλιαστό τον γέροντα τον κάνει παλικάρι’’. Το κρασί αυτό βραβεύτηκε σε πολλές εκθέσεις για τη γεύση και την ποιότητά του και που εδώ και ολόκληρους αιώνες η φήμη του εξακολουθεί να παραμένει.
Ο Άγγλος περιηγητής Γουλιέλμος Μαρτίνος Λήκ που επισκέφτηκε τη Σιάτιστα το 1805 έγραψε ότι ‘’οι Σιατιστείς παρασκευάζουν ένα είδος κρασιού εκ των Αρίστων της Ρουμελίας’’ (δηλ. το μεγαλύτερο μέρος της Βαλκανικής χερσονήσου)..
Ο δε Γάλλος περιηγητής Φραγκίσκος Πουκεβίλ που επισκέφτηκε τη Σιάτιστα το 1806 αναφέρει ότι ‘’Τα κρασιά της Σιάτιστας ήταν τα καλύτερα της Μακεδονίας’’.
Τα κρασιά της Σιάτιστας είναι υψηλής ποιότητος και μεγάλης ποικιλίας, αλλά και τέρψη μπορούν να μας χαρίσουν και ψυχική ευφορία να μας προσφέρουν.
Τα φημισμένα κρασιά της Σιάτιστας φυλάγονται στα βαρέλια που είναι τοποθετημένα στα παστρικά κατώγια των σπιτιών της αρχόντισσας Σιάτιστας.
‘’Λεβεντογέννα Σιάτιστα τα φτερωτά βουνά σου και το γλυκό σου το κρασί και η άδολη ομορφιά σου’’.
Σήμερα η αμπελουργία στη Σιάτιστα άρχισε να ζωντανεύει. Ένας μικρός αριθμός μερακλήδων Σιατιστινών αμπελουργών αγωνίζονται, όπως παλιά για να κρατήσουν τη παράδοση της αμπελουργίας στον τόπο μας.
Υπάρχουν και Δημοτικά τραγούδια, που τραγουδιούνται στη Σιάτιστα, που υπάρχει η λέξη κρασί. Παραθέτω τρια απ’ αυτά
Η ΝΙΤΣΑ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟ ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟ
1) Νίτσα μ’ Νίτσα μ’ κουκουνίτσαμ΄
το κρασί πάει ένα γρόσι
που το πιν’ τα παλικάρια,
τα Σιατιστινά Λιοντάρια
2)Έχω μήνες και βδομάδες
που δεν είπαμ σιακάδις,
έχω ένα καλοκαίρι
που δεν μου στειλες χαμπέρι.
3)Τι χαμπέρι να σου στείλω
που πιασα καινούργιο φίλο;
Κι’ αν τον έπιασα το φίλο
τον παλιό δεν τον αφήνω
ΤΟΥ ΜΑΗ ΚΡΑΣΙ ΜΗΝ ΠΙΝΙΤΙ ΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟ
Του Μάη κρασή μη πίνιτι, όξου μη κοιμηθήτι.
Τρία παιδιά μπαντίδιψαν κι πιρπατούν τις νύχτις.
Σέρνουν ψουμί για τα σκυλιά, φαί για του τζιουμπάνου,
Σέρνουν κι αγαπουβότανου γι’ αυτές τις μαυρομάτις,
πώχουν του μάτι σαν καυκί, του φρύδι σαν γαϊτάνι
κι’ αυτό του ματουτσίνουρου σαν της ελιάς του φύλλου
ΣΕ ΝΟΙΚΟΚΥΡΗ ΑΡΧΟΝΤΑ ΛΕΝΕ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ. ΚΟΛΙΑΝΤΙΚΟ ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟ
Σ’ αυτά τα σπίτια τα ψηλά κι στα ζουγραφισμένα
στέκουν τα φλάμπουρα ανοιχτά, ιντέκια στουλισμένα.
Χίλιοι κρατούν τα φλάμπουρα κι χίλιοι τα ιντέκια
κι άλλοι χίλοι παρακαλούν αφέντη, καβαλίκα.
Κι αφέντης καβαλίκιψιν στον Αϊ Γιώργη πάει.
Βόηθα μ’ Αϊ Γιώργη, βόηθα μι, να πάου να καζαντίσου
να φέρου γρόσια στον Τορβά κι τα φλουριά στις τζέπις.
Να φέρου κι ασημόκουπα να σι κιρνώ να πίνεις.
Ισύ να πίνεις του κρασί κι ιγώ να λάμπου μέσα.
Γεώργιος Μ. Μπόντας
Τέως Δ/ντής της Μανουσείου Δημόσιας Βιβλιοθήκης
Σιάτιστας – Λαογράφος
