Τον Οκτώβριο του 1912, ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τα Γρεβενά. Σε ανάμνηση της μεγάλης στιγμής, ο μακεδονομάχος Ιωάννης Τριβένης ποζάρει στον φακό φορώντας μακεδονικό ντουλαμά, πλαισιωμένος από δύο ένοπλους στρατιώτες και έναν πολίτη. Αρματωμένος, ευθυτενής και σοβαρός. Ισως γιατί τα παρελθόντα του βίου του, ανάμεσα στις συμπληγάδες της Ιστορίας, τον προετοίμαζαν για τα μελλούμενα. Αλληλένδετα με εκείνα του τόπου του, στον οποίο είναι αφιερωμένο και το νέο λεύκωμα του συλλέκτη φωτογραφιών Βαγγέλη Νικόπουλου «Γρεβενά 1912-1940. Φωτογραφικά ντοκουμέντα και τεκμήρια». Γεννημένος το 1880 στο χωριό Σούμπινο (σημερινή Κοκκινιά) των Γρεβενών, ο Τριβένης μετανάστευσε σε ηλικία 16 ετών στη Βοστώνη (Αμερική). Με την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα επέστρεψε για να λάβει μέρος σε αυτόν αλλά και για να εκδικηθεί τον Ασά Μπέη, μουσουλμάνο μεγαλοκτηματία της περιοχής, για τις διώξεις της οικογένειάς του. Πολέμησε δίπλα στον καπετάν Αρκούδα σε μάχη μεταξύ Βαλαάδων (εξισλαμισμένοι Ελληνες) και χριστιανών, συμμετείχε με εμπειροπόλεμους πολίτες σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γαριβαλδινών στο χωριό Σειρήνι Γρεβενών, φυλακίστηκε στο Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης γιατί σκότωσε με σώμα ατάκτων τον Ασά Μπέη και μέλη της οικογένειάς του.
Εχασε τη ζωή του το 1943, έξω από την Κοκκινιά, σε σύγκρουση με ιταλικό τάγμα που είχε ξεκινήσει από τα Γρεβενά για να πυρπολήσει τη Σιάτιστα.
Πυκνός ο βίος των ανθρώπων κατά τις τρεις δεκαετίες που διατρέχει το βιβλίο, καθώς ο ίσκιος της Ιστορίας πλανιόταν βαρύς επάνω από τα Γρεβενά και όλη τη χώρα: Βαλκανικοί Πόλεμοι, απελευθέρωση και αφομοίωση των Νέων Χωρών, Εθνικός Διχασμός, Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή, πρόσφυγες. Παρόντα όλα στο λεύκωμα του Βαγγέλη Νικόπουλου, ο οποίος διαθέτει τη μεγαλύτερη φωτογραφική συλλογή για τα Γρεβενά, τον γενέθλιο τόπο του, και είναι βαθύς γνώστης της φωτογραφίας.
Ανέκδοτες φωτογραφίες
Οι 255 φωτογραφίες του λευκώματος, όλες ανέκδοτες και όλες με εκτενή υπομνηματισμό, υπογραμμίζουν με τη δύναμη της εικόνας τη δραματική υφή των ιστορικών γεγονότων και παρακολουθούν τις αλλαγές της τοπικής κοινωνίας κατά τον Μεσοπόλεμο. Προσεκτικός ερευνητής, ο κ. Νικόπουλος αφηγείται την τοπική ιστορία με κείμενα που αξιώνουν δάφνες εμπεριστατωμένης μελέτης. Στην έκδοση φιλοξενείται και ένα κείμενο του Ηρακλή Παπαϊωάννου, διευθυντή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, που αναδεικνύει τη σημασία της ιστορικής φωτογραφίας. Οι «επίσημες» φωτογραφίες μυρίζουν μπαρούτι, καθώς αποτυπώνουν ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα με πρωταγωνιστικό ρόλο (απελευθέρωση Γρεβενών, πορείες στρατευμάτων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κ.ά.). Ξεχωρίζουμε ένα ομαδικό πορτρέτο στρατιωτών μετά την απελευθέρωση του 1912. Απορεί κανείς πώς χώρεσαν σε μία φωτογραφία όλοι αυτοί οι άνδρες, θέλοντας να δηλώσουν τη χαρά τους για τη νίκη. Η φωτογραφία με τους ακροβολιστές της Σενεγάλης που αναπαύονται σε αυλή σπιτιού, το 1917, θυμίζει την παρουσία της Στρατιάς της Ανατολής με την οποία ήρθαν στη χώρα μας όλες οι φυλές του κόσμου από αποικίες των συμμαχικών δυνάμεων.
