Τέχνη και εξουσία, γράφει ο Νικόλαος Τζιούμαρης

Κοινοποιήστε το άρθρο...

Ένα από τα σημαντικότερα γυμνά στην ιστορία της δυτικής τέχνης είναι η «Γυμνή Μάχα» του Γκόγια. Ο πίνακας αυτός είναι μια ελαιογραφία που φιλοτεχνήθηκε το 1800. Απεικονίζει μια ολότελα γυμνή κοπέλα, φιλήδονα ξαπλωμένη, πάνω σ’ ένα πράσινο βελούδινο ντιβάνι. Το εικονιζόμενο κορίτσι δεν ποζάρει απλά στον καλλιτέχνη, αλλά επιδεικνύει το γυμνό – χυμώδες κορμί της. Χωρίς δισταγμό προκαλεί τον θεατή περιμένοντας την αντίδραση του, μπορούμε να πούμε πως φλερτάρει ανοιχτά μαζί του. «Η Γυμνή Μάχα» δεν είναι απλά γυμνή αλλά «διαθέσιμη» και αυτό το δείχνει. Αυτό ακριβώς κάνει τόσο σεξουαλικό το θέμα του πίνακα, δεν είναι ότι βλέπουμε κάτι στο έργο αλλά ότι το ίδιο το έργο μας  «δείχνεται». Το γυμνό αυτό θεωρείται πως είναι το πρώτο της Ευρωπαϊκής Τέχνης στο οποίο φαίνεται η τριχοφυΐα στην ηβική περιοχή του μοντέλου. Για το έργο του αυτό, το 1815, ο ζωγράφος κλήθηκε από την Ιερά Εξέταση να δώσει εξηγήσεις. Αν και η υπόθεση δεν πήρε περεταίρω έκταση λόγω «κουκουλώματος», ο Γκόγια συνέχισε να εργάζεται υπό το άγρυπνο βλέμμα της Ιεράς Εξέτασης. Σήμερα ο πίνακας αυτός εκτίθεται στο Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης.

Βέβαια η «Γυμνή Μάχα» δεν ήταν το μοναδικό έργο του Γκόγια που ενόχλησε τον Κλήρο. Το 1799 δημοσίευσε μια σειρά ογδόντα χαρακτικών με τον τίτλο «Καπρίτσια». Τα έργα αυτά είναι βαθιά πολιτικά και κοινωνικά, ασκούν κριτική στην πολιτική και εκκλησιαστική εξουσία της εποχής. Το περιεχόμενό τους καυτηριάζει τα ανθρώπινα πάθη και τα τότε κοινωνικά ήθη. Στο στόχαστρο του διαφωτιστή ζωγράφου μπαίνει η εξουσία της Ιεράς Εξέτασης. Το αποτέλεσμα αυτής της «διαμάχης» ήταν να κοπεί η κυκλοφορία αυτών των χαρακτικών. Σ’ αυτές τις εικόνες του αποδοκιμάζει τη δεισιδαιμονία, την αμάθεια την ανικανότητα της άρχουσας τάξης κ.τ.λ. Ο ίδιος ο Γκόγια αναφέρει πως απεικονίζει «τις αμέτρητες ιδιορρυθμίες και ανοησίες που υπάρχουν σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία και τις κοινές προκαταλήψεις και τις παραπλανητικές πρακτικές που τα έθιμα, η αμάθεια, ή η ιδιοτέλεια τις έχουν καταστήσει συνήθεις».

Ο Γκόγια όσο ζούσε αναγνωρίστηκε στη χώρα του την Ισπανία ως σπουδαίος καλλιτέχνης. Ωστόσο η φήμη του εξαπλώθηκε πέραν των συνόρων της Ισπανίας αρκετές δεκαετίες μετά το θάνατό του. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εργάστηκε ως αυλικός ζωγράφος. Το έργο του εκτιμήθηκε αργότερα από τους ρομαντικούς ζωγράφους του 19^ου αιώνα αλλά και στη συνέχεια από αυτούς του 20^ου. Λόγω της επιρροής του έργου του μέχρι πρόσφατα θεωρείται ένας από τους πρώτους «μοντέρνους» ζωγράφους.

Γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου του 1746 και πέθανε στις 16 Απριλίου του 1828 στη Μαδρίτη.

Κοινοποιήστε το άρθρο...