Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Γ. Στουρνάρας υπολόγισε το κόστος των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ σε 86 δισ. ευρώ. Μάλιστα, στην ακρόασή του στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων, στις 11 Ιουλίου 2016, τόνισε ότι η εκτίμησή του για κόστος 86 δισ. ευρώ ήταν “ήπια”. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM/EFSF) κ. Κ. Ρέγκλινγκ, σε συνέντευξή του στην Καθημερινή στις 23 Ιουνίου 2016 ανέβασε το κόστος στα 100 δισ. ευρώ. Πόσο τελικά κόστισαν στην Πατρίδα οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ;
Η συζήτηση της πρότασης της Νέας Δημοκρατίας για σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τον τρόπο που επεβλήθη το 3ο Μνημόνιο, για το κλείσιμο των τραπεζών, την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών (capital controls) και την ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, έδωσε τη δυνατότητα να τοποθετηθούν οι βουλευτές όλων των κομμάτων για το συνολικό κόστος που προκάλεσαν οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Το κόστος είναι αναμφισβήτητα τεράστιο και για τον υπολογισμό του στη συζήτηση στη Βουλή στις 26 Ιουλίου 2016 φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις.
Α. Η προσέγγιση της επιβάρυνσης στο δημόσιο χρέος
1ον: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δημοσιεύει περιοδικά τις εκθέσεις με την ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (DSA) οι οποίες ήταν και είναι απαραίτητες για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στα προηγούμενα και στο τρέχον Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής (3ο Μνημόνιο). Θυμίζουμε ότι σε όλες τις συζητήσεις από το 2010-2014 ως έτος αναφοράς για τη βιωσιμότητα του χρέους είχε τεθεί το έτος 2022, στο οποίο ο λόγος χρέος προς το ΑΕΠ θα έπρεπε να ήταν χαμηλότερος από 120% του ΑΕΠ. Από τη σύγκριση της τελευταίας ανάλυσης βιωσιμότητας (DSA, Μάιος 2016), με την αντίστοιχη δύο χρόνια πριν (DSA, Ιούνιος 2014), προκύπτει ότι το 2022 το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι αυξημένο κατά 50 ποσοστιαίες μονάδες (στο 167% του ΑΕΠ, αντί για 117,2% του ΑΕΠ, Διάγραμμα 1)! Ακόμη και αν η σύγκριση περιοριστεί μέχρι το 2018, η διαφορά είναι περίπου 30% του ΑΕΠ, δηλαδή μια επιβάρυνση της σχέσης “χρέους-ΑΕΠ” ύψους 60 δισ. ευρώ περίπου.
2ον: Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις και οι εκκρεμείς επιστροφές φόρου του Δημοσίου προς τους ιδιώτες, ξεπέρασαν το Μάιο 2016 τα 7 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 3,2 δισ. ευρώ περίπου από τις 31.12.2014. Σύμφωνα με την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (9 Ιουνίου 2016) που υπεβλήθη στο Eurogroup της 16ης Ιουνίου, προκύπτει ότι θα δοθούν από το 3ο Μνημόνιο για τη σταδιακή αποπληρωμή ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων νέα δανεικά ύψους 6,6 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2017, εκ των οποίων 3,5 δισ. ευρώαφορούν την αύξηση που η κυβέρνηση προκάλεσε.
3ον. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ προκάλεσε κρίση εμπιστοσύνης η οποία αποτυπώθηκε στην εκροή καταθέσεων περίπου 40 δισ. ευρώ μέχρι τον Ιούνιο 2015. Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος-παρωδία της 5ης Ιουλίου 2015 οδήγησε στο κλείσιμο των τραπεζών, την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών και την ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Το Ελληνικό Δημόσιο συνεισέφερε αρχικά 5,4 δισ. ευρώ στη νέα ανακεφαλαιοποίηση, χρήματα που δεν είχε αλλά τα δανείστηκε από τον ESM/EFSF.
4ον. Σε όλο το χρονικό διάστημα της δήθεν διαπραγμάτευσης το α’ εξάμηνο του 2015 η κυβέρνηση “σκούπισε” τα αποθεματικά και τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης (κυρίως ασφαλιστικά ταμεία και δημόσιοι οργανισμοί) για να καταβάλει μισθούς και συντάξεις. Για να τα “βάλει πίσω στη θέση τους” προβλέπεται ότι θα δανειστεί από τον ESM/EFSF και το 3ο Μνημόνιο 5,1 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2018.
5ον. Η κυβέρνηση επέβαλε την αναγκαστική προσγείωση της οικονομίας ξανά στην ύφεση και μαζί προσγειώθηκαν και οι στόχοι πρωτογενών πλεονασμάτων. Συνολικά την περίοδο 2015-2018 με το 3ο Μνημόνιο, οι στόχοι πρωτογενών πλεονασμάτων περιορίστηκαν αθροιστικά κατά 11 περίπου ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με ψηφισθέν τον Μάϊο 2014 Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-2018 (ΜΠΔΣ 2015-2018). Τα μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα όμως απαιτούν περισσότερα δανεικά για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων που δημιουργούν. Έτσι, με βάση υπολογισμού το ΑΕΠ των 176 δισ. ευρώ του 2015, τα μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ απαιτούν περίπου 20 δισ. ευρώπερισσότερα δανεικά στο πλαίσιο του 3ου Μνημονίου.
Β. Η προσέγγιση της καταστροφής “πλούτου”
Εναλλακτικά το κόστος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ μπορεί να υπολογιστεί από την καταστροφή δημόσιου και ιδιωτικού πλούτου που αυτή προκάλεσε.
Συγκεκριμένα:
6ον. Απώλεια 40 δισ. ευρώ από το κλείσιμο των τραπεζών και τον τρόπο που έγινε η νέα ανακεφαλαιοποίησή τους. Εξ’ αυτών, περίπου 25 δισ. ευρώ αφορούν την απώλεια που υπέστη το Ελληνικό Δημόσιο και τα υπόλοιπα 15 δισ. ευρώ περίπου αφορούν την απώλεια που υπέστησαν οι ιδιώτες μικρομέτοχοι των τραπεζών.
6.1. Αναφορικά με τη ζημία που υπέστη το Ελληνικό Δημόσιο, τα 20 δισ. ευρώ περίπου προέρχονται από την εξαΰλωση των ποσών που δόθηκαν για τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις από το Ελληνικό Δημόσιο, δια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Το ΤΧΣ μέχρι της 30.09.2015 κατείχε το 66,24% στην Alpha, το 35,41% της Eurobank, το 57,24% της Εθνικής Τράπεζας και το 66,93% της Πειραιώς. Μετά την ανακεφαλαιοποίηση και τις αυξήσεις κεφαλαίων που έγιναν το Νοέμβριο και Δεκέμβριο 2015 τα αντίστοιχα ποσοστά στις τέσσερις τράπεζες ανήλθαν σε 11,01%, 2,38%, 40,39% και 26,42% αντίστοιχα. Η εύλογη αξία των μετοχών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών που είχε το ΤΧΣ στο χαρτοφυλάκιό του από 22,6 δισ. ευρώ στο τέλος του 2013, κατακρημνίστηκε στα 1,4 δισ. ευρώ το Φεβρουάριο 2016 (χρόνο δημοσίευσης των τελευταίων οικονομικών καταστάσεων που δημοσίευσε το ΤΧΣ), όπου περίπου παραμένει μέχρι σήμερα (Πίνακας 1 και Διάγραμμα 2).
6.2. Στη νέα κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών το Ελληνικό Δημόσιο συνεισέφερε, μέχρι στιγμής όπως προαναφέρθηκε, άλλα 5,4 δισ. ευρώ για τη νέα ανακεφαλαιοποίηση το Δεκέμβριο 2015.
6.3. Εκτός από το Ελληνικό Δημόσιο, δηλαδή όλων των φορολογουμένων, τεράστια ζημιά υπέστησαν και οι μικρομέτοχοι των τραπεζών που είδαν απώλειες στο χαρτοφυλάκιό τους της τάξης του 98%!!! Απώλειες περίπου 15 δισ. ευρώ περίπου (Πίνακας 2 και Διάγραμμα 3).
7ον: Απώλεια 21 δισ. ευρώ από την επιστροφή στην ύφεση. Ενώ η οικονομία είχε επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2014 και το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7%, το 2015 βυθίστηκε ξανά στην ύφεση όπου και θα παραμείνει και το 2016. Οι τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Μάϊο 2016 προβλέπουν ότι το ονομαστικό ΑΕΠ το 2016 θα ανέλθει σε 175 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι, στις προβλέψεις του Φθινοπώρου 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεπε ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης με αποτέλεσμα το ονομαστικό ΑΕΠ να διαμορφωνόταν στο τέλος του 2016 στα 196 δισ. ευρώ. Απώλεια 21 δισ. ευρώ εισοδήματος στη διετία 2015-2016 ή 5.000 ευρώ κάθε ελληνικό νοικοκυριό!
8ον: Χάθηκε το “μαξιλάρι” των 10,9 δισ. ευρώ των ομολόγων EFSF/ESM. Μετά τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, είχαν “περισσέψει” στο Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ομόλογα του EFSF/ESM ύψους 10,9 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό επιστράφηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ τον Φεβρουάριο 2015 στον ESM/EFSF. Ο κάθε πολίτης καταλαβαίνει πόσο πιο ισχυρή διαπραγματευτική θέση θα είχε η χώρα και πόσο διαφορετική θα ήταν η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών που έγινε αργότερα στο τέλος του 2015, αν δεν είχαμε χάσει αυτό το “μαξιλάρι” των 10,9 δισ. ευρώ.
9ον: “Χάθηκαν” 10 δισ. ευρώ περίπου από τη μη-απόδοση στην Ελλάδα των κερδών των κεντρικών τραπεζών του Ευρωσυστήματος από τη διακράτηση Ελληνικών κρατικών ομολόγων (ANFAs & SMPs). Το 2012, με το “κούρεμα” του χρέους (PSI) και στο πλαίσιο του 2ου Μνημονίου οι προηγούμενες κυβερνήσεις Παπαδήμου και Σαμαρά κατάφεραν τα κέρδη που αποκόμιζαν οι κεντρικές τράπεζες από τη διακράτηση των ελληνικών ομολόγων, δηλαδή εκείνων που δεν “κουρεύτηκαν” ή που αγοράστηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη στήριξη των ομολόγων κρατών-μελών της ευρωζώνης, να επιστρέφονται στην Ελλάδα. Πράγματι τα ποσά αυτά άρχισαν να εισρέουν το 2013 και 2014. Όμως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ άφησε το 2ο Μνημόνιο να λήξει ανεπιτυχώς στις 30.06.2015, χωρίς να έχει φροντίσει να υπάρξει μια ομαλή γέφυρα για να μη βρεθεί η χώρα στον αέρα. Με τη λήξη του 2ου Προγράμματος “χάθηκαν” τα υπόλοιπα ποσά των ANFAs & SMPs που ανέρχονται σε 10 δισ. ευρώ.
10ον: Επεβλήθησαν μέτρα 9 δισ. ευρώ περίπου νέα μέτρα λιτότητας. Από το καλοκαίρι του 2015 μέχρι σήμερα έχουν ψηφισθεί και ήδη εφαρμόζονται μέτρα υπερφορολόγησης και περικοπής μισθών και συντάξεων που υπερβαίνουν τα 9 δισ. ευρώ. Στα 9 δισ. ευρώ δεν υπολογίζονται τα προληπτικά μέτρα που θα ληφθούν εάν ενεργοποιηθεί ο “κόφτης” μισθών και συντάξεων, ύψους επιπλέον 3,5 δισ. ευρώ περίπου.
11ον: Οι εισπράξεις από την ναυτιλία κατέρρευσαν και από τον τουρισμό περιορίζονται. Στην πρόσφατη Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική 2015-2016 της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) η επίπτωση των κεφαλαιακών περιορισμών στις καθαρές εισπράξεις υπολογίζεται στο ποσό των 3 δισ. ευρώ μόνο για το 2015. Και δυστυχώς αυτή η αρνητική επίπτωση σημειώθηκε σε μια περίοδο ανάκαμψης των διεθνών ναύλων κατά 44,6% και του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου κατά 2%. Δυστυχώς, η αρνητική αυτή πορεία συνεχίζεται. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, “Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών περιορίστηκε την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2016 κατά 1,3 δισεκ. ευρώ, καθώς παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των καθαρών εισπράξεων από μεταφορές, οφειλόμενη επίσης σε μεγάλο βαθμό στους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων. Επιπλέον, μείωση εμφάνισαν και οι καθαρές εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Σημειώνεται ότι οι συνολικές αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών περιορίστηκαν κατά 1,3% το πρώτο πεντάμηνο του 2016 και οι αντίστοιχες εισπράξεις κατά 6,2%”.
12ον: Οι εξαγωγές συρρικνώθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.ΣΤΑΤ. το 11μηνο Ιούλιος 2015-Μάιος 2016 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 2 δισ. ευρώ ή 8,7%, έναντι του αντίστοιχου διαστήματος Ιούλιος 2014-Μάιος 2015, εξαιτίας κυρίως των capital controls.
Γ. Συμπέρασμα: Κόστος 120 δισ. ευρώ!
Από τη σύνθεση των δύο ως άνω προσεγγίσεων, με την απαραίτητη προσαρμογή ώστε να αποφεύγονται διπλοϋπολογισμοί, προκύπτει ότι το κόστος αγγίζει τα 120 δισ. ευρώ (άθροισμα σημείων 2 & 4-10). Ο κ. Τσίπρας δεν βρήκε καν το θάρρος να παραστεί στη συζήτηση της Βουλής και να υπερασπιστεί τις αποφάσεις του που προκάλεσαν αυτή τη βιβλική καταστροφή. Θα τον κρίνουν οι πολίτες και η Ιστορία.
*Ο Στέλιος Πέτσας είναι Σύμβουλος Δημοσιονομικής Πολιτικής του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κ. Μητσοτάκη
