Οδοιπορικό στα μνημεία της Εορδαίας: Το μνημείο πεσόντων της Μάχης της Βλάστης στο λόφο του Προφήτη Ηλία

Επιμέλεια: Θεόδωρος Κ. Πασσαλίδης

Νοτίως του οικισμού της Βλάστης υψώνεται το ύψωμα του Προφήτη Ηλία στη κορυφή του οποίου είναι κτισμένος ο ομώνυμος ναός. Μια ματιά στον χάρτη αποδεικνύει πως τούτος ο λόφος είναι εξαιρετικά σημαντικός για τον έλεγχο τόσο της Βλάστης όσο και του περάσματος που οδηγεί στο γειτονικό Σισάνι. Σε εκείνο λοιπόν το ύψωμα τον Νοέμβρη του 1948 έλαβε χώρα αιματηρή μάχη μεταξύ των δυνάμεων του Εθνικού Στρατού και εκείνων του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας.

Το βάρος της επίθεσης από πλευράς Εθνικού Στρατού έπεσε κυρίως στις μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων και ιδιαίτερα στην Α΄ και τη Β΄ Μοίρα των Καταδρομών. Στόχος ήταν η κατάληψη των γειτονικών της Βλάστης υψωμάτων και η εκκαθάριση του όρους Άσκιου από τις δυνάμεις των ανταρτών. Φαίνεται ωστόσο πως ο δικοικητής της καταδρομικής δύναμης Συνταγματάρχης Κυριάκος Παπαγεωργόπουλος δεν υπολόγισε ορθά τις δυνάμεις των ανταρτών (τους υπολογίζε για εκατόν πενήντα ενώ στην πραγματικότητα στο σημείο ήταν συγκεντρωμένη όλη η 18^η Ταξιαρχία του ΔΣΕ, σύνολο πάνω από χίλιοι μάχιμοι άνδρες) με αποτέλεσμα η Β΄ ΜΚ να κατορθώσει μεν προσωρινώς την κατάληψη του λόφου του Προφήτη Ηλία να αναγκαστεί δε σε υποχώρηση όταν δέχτηκε επίθεση από τα γύρω τμήματα των ανταρτών τα οποία υπερτερούσαν ολοκληρωτικά σε αριθμό.

Στη μάχη του υψώματος του Προφήτη Ηλία έχασαν τη ζωή τους τρεις αξιωματικοί και δεκαοχτώ οπλίτες του Εθνικού Στρατού. Προς τιμήν τους τοποθετήθηκε πλάι στο ναό του Προφήτη Ηλία μνημείο το οποίο μνημονεύει τον βαθμό και τα ονοματεπώνυμα τους. Πρόκειται για μια μαρμάρινη ορθογώνια στήλη στην κορυφή της οποίας απεικονίζεται ανάγλυφα το σήμα των Ειδικών Δυνάμεων με την φράση «ο τολμών νικά». Από κάτω ακολουθούν εγχάρακτα τα παρακάτω λόγια:

IEΡΗ ΜΝΗΜΗ

ΠΡΟΣ    

ΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΑΣ ΑΞΚΟΥΣ

ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΑΣ ΤΩΝ Α-Β ΜΚ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΑΧΗΝ

ΒΛΑΣΤΗΣ

21-23 ΝΟΕ 1948

 

ΑΞΚΟΙ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΠΑΝΑΓΑΚΟΣ ΚΩΝ Β ΜΚ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΡΙΖΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Β ΜΚ

ΑΝΘΛΓΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ Θ. Β ΜΚ

ΟΠΛΙΤΑΙ

Κ/Δ ΜΕΣΤΟΥΣΑΚΗΣ ΜΙΧ. Α ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΟΥΜΑΡΗΣ ΑΝΤΩΝ. Α ΜΚ

Κ/Δ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΑΥΛΟΓΙΑΡΗΣ ΚΩΝ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΑΓΓΕΛΗΣ ΘΩΜΑΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΒΕΡΥΚΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Β ΜΚ

Κ/Δ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΛΑΤΖΟΥΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΜΑΣΤΡΟΓΙΩΡΓΟΣ ΡΑΖ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΝΤΟΥΚΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛ. Β ΜΚ

Κ/Δ Π’’ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Κ. Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΟΥΝΤΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΙΡΛΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΤΣΙΤΟΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Β ΜΚ

Κ/Δ ΦΛΩΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Β ΜΚ

Παρακάτω ακολουθεί μεταγενέστερη εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία είναι χαραγμένα τα ονόματα τωνπαρακάτω καταδρομέων:

ΚΑΤΑΔΡΟΜΕΙΣ

ΚΑΡΠΟΥΖΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΛΙΑΤΣΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ

ΜΠΑΤΟΥΔΗΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

 

Οι πηγές αναφέρουν δεκαοχτώ νεκρούς οπλίτες ενώ στο μνημείο αναγράφονται τα ονόματα εικοσιδύο. Όπως προανέφερα, η πλάκα που αναγράφει τα ονόματα των επιπλέον τεσσάρων καταδρομέων είναι μεταγενέστερη και δυστυχώς δεν αναφέρει την μονάδα στην οποία υπηρετούσαν. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου σύμφωνα με άρθρο του Γεώργιου Καζαντζή  το οποίο συνοδεύεται και με την ανάλογη φωτογραφία (βλ. πηγές) πραγματοποιήθηκαν στις 28 Ιουλίου του 1986. Ως χορηγοί μνημονεύονται στο ίδιο άρθρο οι επιζώντες της Β΄ ΜΚ, η Κοινότητα της Βλάστης και διάφοροι βετεράνοι άνδρες των ΛΟΚ.

 

Το μνημείο σήμερα διατηρείται σε καλή κατάσταση ενώ κάθε χρόνο συγκεντρώνονται στο σημείο βετεράνοι άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων από όλη την Ελλάδα προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στους πεσόντες.

 

Πηγές

Η νυκτερινή επιθετική αναγνώριση, Εφημερίδα των ειδικών δυνάμεων, 25.11.2013

Αποκαλυπτήρια μνημείου πεσόντων ανδρών των ΛΟΚ στον Προφήτη Ηλία Βλάστης,  Καζαντζής Γιώργος, e-ptolemeos.gr, 17.07.2014