Το E-PTOLEMEOS.GR παρουσιάζει μια νέα σειρά ηχητικών ντοκιμαντέρ, και σας προσκαλεί να τα εξερευνήσετε. Έρευνες και συνεντεύξεις με πρόσωπα της διπλανής πόρτας που έχουν κάτι διαφορετικό να μας πουν. Αναζητήστε τα podcasts του E-PTOLEMEOS.GR κάθε πρωί του Σαββάτου.
Χορηγός της σειράς είναι η Wattcrop, εταιρεία του Macquarie Green Investment Group. Η Wattcrop προσηλωμένη στις αρχές της αειφορίας, στοχεύει στην βιώσιμη ανάπτυξη για όλους, και επενδύει σε έργα πράσινης ενέργειας.
Οι νέες καινοτόμες, Startup Επιχειρήσεις, μπορούν να δώσουν μια τεράστια ώθηση στην επιχειρηματικότητα και να βελτιώσουν τόσο το επίπεδο ζωής όσο και να δημιουργήσουν νέα οικοσυστήματα στη Δ. Μακεδονία. Στο 13ο podcast του e-ptolemeos.gr με τον Αντώνη Πουγαρίδη ο startupper – και σήμερα σύμβουλος επιχειρήσεων – Βαγγέλης Νομικός από τη Φλώρινα που δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στη Θεσσαλονίκη, μας ανοίγει ένα παράθυρο καινοτομίας και αποκαλύπτει τα μυστικά των νεοφυών επιχειρήσεων, δίνοντας συμβουλές προς …ναυτιλλόμενους. Γιατί, όπως φαίνεται, δεν φτάνει μόνο η καλή ιδέα!
Ο όρος startup, λέει ευθύς εξαρχής, έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα με πολλές προσεγγίσεις και από ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει σαφής αντίληψη για το τι σημαίνει. Οι εν λόγω επιχειρήσεις είναι μεν νέες, αλλά όχι απαραίτητα νεανικές, πρέπει να έχουν τα χαρακτηριστικά της καινοτομίας, αλλά πρέπει επίσης να έχουν άγνοια συνόρων.
«Για να οδηγηθεί σε μια ώριμη επιχείρηση, ώστε να αποδείξει στην αγορά τη θέση της, πρέπει να επιδιώκει να γίνει μεγάλη επιχείρηση και να επιβιώσει. Αυτό είναι το κομμάτι συζήτησης για τη Δυτική Μακεδονία, για το πώς οι …ιδέες μπορούν μικροοικονομικά να ενισχύσουν την τοπική οικονομία στη μετάβαση», σημειώνει με νόημα.
Οι εν λόγω εταιρείες, μπορούν να προκύπτουν είτε από φοιτητές που τελειώνουν την ακαδημαϊκή τους μόρφωση και θέλουν να επιχειρήσουν είτε το βλέπουν ως δεύτερη δουλειά και στήνουν κάτι το οποίο μεγαλώνει.
Ποιος όμως, νέος, θα στραφεί επιχειρηματικά και σε μια καινοτόμα ιδέα; Ένας νέος που προέρχεται από ελκυστικές για την κοινότητα επιστήμες όπως η Πληροφορική, εντός ή εκτός πανεπιστημίου, που πρέπει να συγκεντρώσει κεφάλαια από διάφορες πηγές ώστε να μεγαλώσει την επιχείρηση του; Περίπου αυτό!
Τα χαρακτηριστικά που φέρνουν επενδύσεις
Ο Βαγγέλης απαντάει με ένα αγγλικό ρητό, χαριτολογώντας, πως αρχικά στην ιδέα επενδύουν τα 3 F: «friends, fools, family, δηλαδή οι φίλοι, οι χαζοί και η οικογένεια», οι οποίοι είναι και συνήθως το στήριγμα. Και εξηγεί περεταίρω:
«Δεν είναι απαραίτητο να έχει ολοκληρωμένη ακαδημαϊκή δραστηριότητα για να κάνει κάποιος επιχείρηση. Από την άλλη, δεν σημαίνει ότι επειδή έχει κάποιος μια ακαδημαϊκή δραστηριότητα τον καθιστά απευθείας ικανό για να διαχειρίζεται μια εταιρεία. Για να γίνεις, επιχειρηματίας, πρέπει να έχεις κάποια χαρακτηριστικά τα οποία αυτοί που επενδύουν σε εσένα τα θεωρούν αναγκαία όπως: Ταλέντο, υπομονή, ανταγωνιστικά προτερήματα σε σχέση με τους υπολοίπους, να έχεις στήσει γύρω σου μια ομάδα που έχουν χημεία και βάθος μεταξύ τους, να μπορεί να αντιληφθεί τον ανταγωνισμό και την πίεση που μπορεί να δεχθεί. Να έχει μια στρατηγική μακρόπνοη και σίγουρα να έχει το κουράγιο να ξεπερνάει την αποτυχία και να βγαίνει από εκεί πιο δυνατή. Φυσικά δεν αρκούν μόνο όλα αυτά, πρέπει να έχεις και την καινοτόμο ιδέα».
Η ιδέα είναι ένα θέμα, αλλά το πώς θα γίνει πράξη είναι μεγάλο ζήτημα, σημειώνοντας πως από το 2010 υφίστανται συγκεκριμένα επενδυτικά εργαλεία με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Ωστόσο, προσθέτει, πως υπάρχουν επενδυτές και funds του επιχειρείν που επενδύουν στην ιδέα, παίρνοντας ένα πολύ υψηλό ποσοστό του concept, έναντι των χρημάτων που βάζουν όταν η ιδέα έχει απλώς προχωρήσει και έχει γίνει σε business plan. «Αυτοί οι στρατηγικοί επενδυτές επενδύουν ένα μικρό ποσό κάτω από 100 χιλιάδες ευρώ δίνοντας κυρίως τον μηχανισμό για να βγει το προϊόν στην αγορά», προσθέτει και εξηγεί ότι για τους εν λόγω επενδυτές είναι μικρό το ρίσκο, αφού μπαίνουν με τη δυνατότητα για να βγάλουν το προϊόν στην αγορά και αφού μπει να δημιουργήσουν εργαλεία και δομή ώστε να γίνει κάτι μεγαλύτερο, μέσω επενδυτικών κεφαλαίων.
Ερωτηθείς για το πως ξεκίνησε το οικοσύστημα στη Θεσσαλονίκη και πως μπορεί να αναπτυχθεί κατ΄ αντιστοιχία και κατ’ αναλογία, κάτι ανάλογο και εδώ, ο ίδιος απαντάει πως υπάρχουν στην Ελλάδα Startups, αλλά μόνο δέκα από αυτές εκτιμά πως έχουν λάβει τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Αρκετοί, επίσης, απέτυχαν, και μέσα από την αποτυχία προέκυψαν νέοι επιχειρηματικοί δρόμοι, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό
Η ιδέα στην πράξη: Το χρήμα δεν είναι το παν!
Ακολούθως, εξηγεί μέσα από το δικό του παράδειγμα, πως προσπάθησε 7 χρόνια πριν να βγάλει στην αγορά το προϊόν του και πως και γιατί αυτό απέτυχε:
«Εγώ το 2015 δούλευα σε μια εταιρία και αποφάσισα να επιχειρήσω και να κάνω μια ιδέα μου πράξη, συνειδητοποίησα ότι για τη δική μου αγορά (hardware) δεν υπήρχε δομή ώστε να με καθοδηγήσει στα βήματα που πρέπει να κάνω και τις αγορές που πρέπει να προσεγγίσω, ώστε να αποκτήσω συνεργασίες που θα με κάνουν να καταλάβω αν το προϊόν έχει νόημα ύπαρξης. Όταν εγώ σχεδίαζα και κυνηγούσαμε μονομερώς ευρωπαϊκά προγράμματα τύπου ΕΣΠΑ για να ανοίξω γραφείο, στην πορεία άρχισαν να μαζεύονται υποχρεώσεις, τις οποίες αν υπήρχε ένα σωστό οργανωμένο πλαίσιο που θα με καθοδηγούσε ώστε να μην ψάχνω για κεντρικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη για κατασκευή hardware στην Κίνα, και όλα τα λεφτά που έχω να επενδύσω, …μπες σε ένα αεροπλάνο και πήγαινε Σιγκαπούρη να δεις αν υπάρχει νόημα αυτό που έχεις στο μυαλό. Στην πορεία και καθώς έκλεισε ο πρώτος κύκλος χρηματοδότησης και άνοιξε ο δεύτερος με ευρωπαϊκά κεφάλαια και κονδύλια του ελληνικού κράτους, δημιουργήθηκαν δομές που έχουν αποκρυσταλλώσει πολύ καλά τα βήματα που χρειάζονται για να υπάρξει επένδυση σε ένα Project. Όλα κινούνται γύρω από το πόσο το οικοσύστημα μπορεί να δημιουργεί προϋποθέσεις, είτε για να παραμείνει μια ιδέα στην περιοχή, πχ σε επίπεδο φορολογικό, όσο και όταν αυτός ο σπόρος αρχίσει να φυτρώνει, πως μπορεί να γίνει γόνιμο το “λίπασμα” μέσω χρηματοδοτήσεων» τονίζει.
Το χρήμα δεν είναι το παν, αλλά ο τρόπος για να το πετύχεις. Και εξηγεί τι χρειάζεται ώστε μια ιδέα από το πανεπιστήμιο λ.χ. να περάσει στην πράξη: «Πρέπει να δημιουργήσεις έναν επιταχυντή ώστε να δημιουργηθεί μια επιχειρηματική ιδέα αρχικά στο χαρτί. Και να γίνει μια πλήρη ανάλυση ποια είναι τα δυνατά και ποια τα αδύνατα σημεία. Πώς να έρθουν δίπλα σε αυτόν τον άνθρωπο, που είτε είναι φοιτητής, είτε έχει τελειώσει, είτε είναι η δεύτερη επαγγελματική ενασχόληση, άνθρωποι της αγοράς να τον καθοδηγήσουν αν η ιδέα του έχει νόημα, στο πως θα παρουσιάζει την ιδέα του και τον εαυτό του, στο πως θα βρεθούν τα οικονομικά εργαλεία, ώστε το προϊόν να υλοποιηθεί. Ύστερα αν μιλάμε για φοιτητή, ή τμήμα ώστε να βρεθεί το παράθυρο καινοτομίας ώστε να χρηματοδοτηθεί με 200 χιλιάδων ευρώ ώστε σε δύο χρόνια το προϊόν να είναι στην αγορά, με σκοπό να λειτουργεί και να αποδειχθεί και να δοθεί και δεύτερο επιχειρηματικό κεφάλαιο με νέο ποσό ώστε να του ανοίξει μεγάλες αγορές».
Πως μπορούμε να θερμοκοιτήσουμε μια ιδέα και πως μπορούμε σε ένα ή δύο χρόνια να προκύψει κάτι στην πράξη; «Ο εν δυνάμει ..μαθητής ενός προγράμματος πρέπει να αντιληφθεί αν θέλει να επενδύσει το χρόνο του ώστε αν δουλέψει μεθοδικά και καταφέρει να στήσει κάτι που μπορεί υποθετικά μπορεί να φτάσει να αξίζει 10 εκ ευρώ, να καταφέρει στο μέλλον να βρει τους κατάλληλους ανθρώπους για να τον χρηματοδοτούν», απαντάει.
Πως ξεκινάει όμως το οικοσύστημα, πως μαζεύεται η πρώτη κρίσιμη μάζα ανθρώπων γύρω από αυτό; Ο Βαγγέλης Νομικός απαντάει ότι κλειδί είναι η έρευνα: «Όταν το οικοσύστημα υπάρχει και δημιουργηθεί το νέο προϊόν, πρέπει να δούμε αν λειτουργεί. Μπορούμε να δούμε αν σε 3-6 μήνες αν το προϊόν λειτουργεί και αν έχουν χαρακτηριστικά ώστε να το σηκώσουν. Το πιο βασικό είναι να βρεθεί το business model canvas, δηλαδή ποιοι είναι οι συνεργάτες σου, ποιες είναι οι κύριες δραστηριότητες, τι διαφορετικό δίνεις στην αγορά, πως θα χτίσεις τη σχέση σου με τους πελάτες, ποια είναι τα κανάλια για να προωθήσεις το προϊόν στους πελάτες, μπορείς να χωρίσεις τους πελάτες σε κατηγορίες; Μια οργανωτική δομή εσωτερικά της εταιρείας για το ποια είναι τα έξοδα που έχεις να αντιμετωπίσεις το επόμενο εξάμηνο και προφανώς από ποια κανάλια θα έρθουν έσοδα. Όταν τα αποτυπώσουμε αυτά σε ένα business model canvas προφανώς έχουμε κάνει ένα πρώτο βήμα», τονίζει.
Άνθρωποι με ιδέες και στη Δ. Μακεδονία
Υπάρχουν άνθρωποι με ιδέες στη Δ. Μακεδονία; «Παντού υπάρχουν. Δεν υπάρχει σημείο στο χάρτη όπου δεν υπάρχει άνθρωποι με μια ιδέα», απαντάει και προσθέτει: «Το θέμα είναι πόσο εύκολα και σωστά να δομηθεί ο μηχανισμός ώστε αυτοί οι άνθρωποι, να μπορέσουν να βρεθούν σε ομάδες κοινού ενδιαφέροντος για να μάθει ο ένας πιο γρήγορα ο ένας από τα λάθη του άλλου. Να ζυμωθούν μεταξύ τους. Να μιλούν για θερμοκοιτίδες, για working spaces είναι ένα πάρα πολύ πρωταρχικό επίπεδο στο να στηθεί ένα οικοσύστημα τεχνολογίας και επικοινωνίας το οποίο σε μια 5ετία θα μπορέσει να αποδώσει καρπούς. Απλά, όταν φτάσουμε στην 5ετία θα πρέπει να έχουμε στήσει τους μηχανισμούς χρηματοδότησης γιατί μέσα από αυτά τα σφάλματα, λάθη και αποτυχίες που θα προκύψουν την επόμενη 5ετία, μέσα στο πλαίσιο με τα εναλλακτικά καύσιμα και τα όσα συζητιούνται με το υδρογόνο, πολλά άτομα που θα έχουν ζυμωθεί και θα έχουν την ακαδημαϊκή γνώση, θα έχουν βρεθεί σε κοινούς χώρους και σε μια 5ετία και θα είναι ώριμοι τόσο να δεχθούν χρηματοδότηση όσο και παιδιά που τώρα τελειώνουν τις σπουδές τους, να μπορέσουν αυτά που σε ένα μάθημα του Πανεπιστημίου τα έκαναν μελέτη, να τα εφαρμόσουν για να δημιουργήσουν μια επιχείρηση».
Ως προς τη χρηματοδότηση, σημειώνει πως υπάρχει οικονομικό πακέτο για εταιρείες – ηγέτες στην αγορά αλλά μπορεί να στηθεί μηχανισμός και στην περιοχή: «Στην 5ετία μπορεί να στηθεί ένας όμορφος μηχανισμός ώστε επιχειρήσεις να φέρουν ερευνητικά τμήματα στη Δ. Μακεδονία. Ώστε να έρθουν για παράδειγμα στο Βελβεντό όπου θα υπάρχει ταχύτητα ευρυζωνικότητας ή θα υπάρχουν μηχανισμοί στην περιφέρεια ώστε να στηρίξουν ψηφιακούς νομάδες και θα υπάρξει μια συνεργασία λ.χ. για τον οινοτουρισμό».
Απαντώντας στο αν έχουμε στην περιοχή την τεχνογνωσία ώστε να στήσουμε τέτοιους μηχανισμούς, λέει πως σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται στις πιο ώριμες στιγμές της: «Η εταιρεία που δούλευα ήταν η πρώτη που το 2002 έστησε θερμοκοιτίδα και αντιμετώπισε το φαινόμενο να υποστηρίζει spinoffs του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, αλλά στην πορεία δεν είχε στηθεί ένα μικρό fund, έκλεισε το πρώτο σκέλος των επενδύσεων, και βγήκε το συμπέρασμα ότι οι μεγαλύτερες επενδύσεις έγιναν στην Αθήνα. Βρισκόμαστε σε μια φάση που θα αρχίσουν να γίνονται επενδύσεις, ενώ στήνονται χώροι και στη Θεσσαλονίκη, και υπάρχει συζήτηση για το πώς θα στηθούν φορολογικοί μηχανισμοί ώστε να δοθούν φορολογικά κίνητρα για να επενδύσεις. Δεν υπάρχει καλύτερο timing».
Η πρώτη προσπάθεια που επέτυχε και γιατί
Εξηγώντας την πορεία του και το προσπάθειά του να λανσάρει στην αγορά ένα προϊόν μέσα από τη δημιουργία μιας startup, αλλά και πως έφτασε στο σήμερα, ο Βαγγέλης περιγράφει την πορεία του: «Είμαι πολύ τυχερός γιατί στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας είχα έναν καθηγητή τον κ. Ευτύχη Σαρτζετάκη, ο οποίος μιλούσε για τη δομή καινοτομίας και συνέχεια μου μιλούσε για “technology transfer”, οπότε στο να καταφέρω να γράφω business plan με βοήθησε πάρα πολύ. Κέρδιζα τον έναν μετά τον άλλον στους διαγωνισμούς καινοτομίας του Πανεπιστημίου. Αυτό που δεν είχα καταλάβει και δεν υπήρχε δομή στη Θεσσαλονίκη πριν μια 8ετία για να με βοηθήσει, το να βρω έναν επιταχυντή, ένα μέρος, που να με φιλοξενήσει και να επιταχύνει την ανάπτυξη της ιδέας μου με σωστές συμμαχίες με μεγάλες εταιρίες και με ένα ωραίο χώρο και όλες υπηρεσίες (φορολογικό κοκ). Εγώ έλεγα ότι μπορώ να κατασκευάσω κάτι στη Θεσσαλονίκη στο κομμάτι του software, και το hardware σε μία άλλη χώρα. Δεν με πήρε κάποιος από το χέρι να μου πει ότι πρέπει να πάω να στην Ολλανδία πχ να το φτιάξω. Εκεί καθυστέρησα με τους συνεταίρους μου. Εφόσον καθυστερήσαμε να ρίξουμε το προϊόν στην αγορά. Αλλά βγήκαμε κερδισμένοι τελικά. Είμαστε οι δεύτεροι που στήσαμε καμπάνια σε πλατφόρμα cloud funding στην Ελλάδα. Προσπαθώντας και διαβάζοντας για το μάρκετινγκ αντιλήφθηκα ότι ναι μεν μου αρέσει πάρα πολύ το κομμάτι του consulting, αλλά με ενδιαφέρει πολύ και το κομμάτι της επικοινωνίας, το οποίο το στήσαμε από την αρχή. Η επένδυση έπιασε τόπο. Όταν έφτασε σε ένα οριακό σημείο και έπρεπε να κλείσουμε την εταιρεία, βγήκα στην αγορά και άρχισα να κάνω με επιτυχία θεωρώ αυτό που μου έμαθε η εμπειρία μου, και που εν τέλει με χαρακτηρίζει: Η συμβουλευτική επιχειρήσεων και το κομμάτι της επικοινωνίας».
Τέλος, συμβουλεύει για το αύριο, να δοθεί στόχος στην έρευνα και στη δημιουργία μικρών κυττάρων επιχειρηματικότητας. λέγοντας: «Ας μην κοιτάμε τα πολύ μεγαλεπήβολα για την επόμενη τετραετία. Ας κοιτάξουμε πως θα δημιουργήσουμε σε όλες αυτές τις πόλεις που έχουν ομορφιά και στα χωριά, ωραίους πυλώνες, σαν κύτταρα, που θα μπορούν άνθρωποι δημιουργικοί να βρίσκονται . Πως θα καταφέρουμε επιτέλους την έρευνα που γίνεται στο ΠΔΜ να την μετατρέψουμε σε προϊόν, με γνώμονα να μείνει στην τοπική αγορά όσο προστιθέμενο κεφάλαιο γίνεται. Οι υφιστάμενες επιχειρήσεις, επίσης, είναι ένα κεφάλαιο πως θα μπορέσουν να αναμορφωθούν».
Σχολιάζοντας, στο τέλος, το εάν το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έκανε συγκεκριμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, απαντάει θετικά, λέγοντας ότι υπάρχει μια πολύ σημαντική ερευνητική προοπτική, το ίδρυμα έχει συμμετάσχει σε προγράμματα που ίσως να μην τα επικοινωνεί πολύ και αυτό είναι ένα ζητούμενο, καταλήγοντας ότι υπάρχουν λαμπρές προοπτικές ανάπτυξης στα τμήματα του ιδρύματος.
Κείμενο: Βάσω Σάφη
Ακούστε όλα τα podcasts του E-PTOLEMEOS.GR στην πλατφόρμα του Spotify, ΕΔΩ
Δείτε όλες τις αναρτήσεις-θέματα με τα ενσωματωμένα podcasts στο E-PTOLEMEOS.GR, ΕΔΩ
