No (2012)… Κινηματογραφικές προτάσεις από τη Νατάσσα Βουτσκίδου

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κυρίως η τηλεόραση, μέσω των ειδησεογραφικών δελτίων και των διαφημίσεων, είναι τα πιο σύγχρονα όπλα. Είναι τα μέσα για την άσκηση πολιτικής, την μετάδοση μηνυμάτων, την κατεύθυνση των συνειδήσεων. Την ψευδαίσθηση της ελεύθερης βούλησης και της επιλογής. Έτσι και αλλιώς οι άνθρωποι πάντα βλέπουν αυτά που θέλουν να δουν. Οι παγίδες, οι συνωμοσίες, οι προπαγάνδες βρίσκονται πίσω από πολλά γεγονότα που φαινομενικά νομίζουμε ότι ελέγχουμε. Δυστυχώς δεν φτάνει μόνο η μόρφωση ή η εξυπνάδα για να δει κάποιος την πλάνη. Πολλές φορές η μεγαλειότητα και το θράσος ενός σχεδίου είναι που το κάνει τόσο δύσκολο να γίνει πιστευτό. Εξάλλου, όλα αυτά φαίνονται μέσα στην ίδια την ιστορία -παγκοσμίως- και έχουν επιβεβαιωθεί άπειρες φορές μέσω πολέμων, πολιτικών σκανδάλων, προβοκατόρων, δικτατόρων, -όλα με σκοπό το κέρδος, την οικονομική επιβολή. Ακόμα όμως και αν κάποιος ξέρει τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια, τι μπορεί να κάνει γι” αυτό; Πως ξεκινά μια επανάσταση ….;

Τον Οκτώβριο του 1988, ο δικτάτορας Augusto Pinochet αποφασίζει να διεξάγει δημοψήφισμα με σκοπό να εδραιώσει περαιτέρω την δεκαπεντάχρονη εξουσία του στην Χιλή. Η αντιπολίτευση προσλαμβάνει τον Rene Saavedra, έναν νεαρό διαφημιστή, προκειμένου να οργανώσει και να ηγηθεί της εκστρατείας του »Όχι» στην συνέχιση της δικτατορίας. Χρησιμοποιώντας τους κανόνες του μάρκετινγκ και της διαφήμισης, ο Rene και η ομάδα του έχουν 27 ημέρες περιθώριο για να πείσουν την κοινή γνώμη να ψηφίσει »όχι», ώστε να ελευθερωθεί η χώρα..

Υπό τη σκηνοθεσία του Pablo Larrain (Post Mortem, 2010), η ταινία βασίζεται στο έργο «El Plebiscito» του Antonio Skarmeta και παρουσιάζει τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα της Χιλής, όπου η δικτατορική κυβέρνηση του Pinochet, έπεσε λόγω της συμβολής μιας επιτυχημένης διαφημιστικής καμπάνιας, η οποία ακολούθησε εντελώς διαφορετικό δρόμο για να πείσει την κοινή γνώμη να αντισταθεί στον εκφοβισμό και αυτός είχε ως κεντρικό αντικείμενο την χαρά και ευτυχία που θα έφερνε η ελευθερία. Με εικόνες που βασίζονταν στο πρότυπο του Αμερικανικού ονείρου, επικεντρώθηκε στην αισιοδοξία και την ελπίδα για μια χαρούμενη κοινωνία. Με σκηνοθεσία που θυμίζει ντοκιμαντέρ σε πολλά σημεία και χρησιμοποιώντας αναλογική κάμερα στο χέρι, ώστε να ταιριάζει περισσότερο με την εποχή, ο Pablo Larrain αποτυπώνει χωρίς υπερβολές την αγωνία, τον φόβο και την πίεση που δέχονται όλοι όσοι αγωνίζονται για ένα σκοπό -σε όποια πλευρά και αν ανήκουν. Μας δείχνει επίσης και όλες τις στρατηγικές που επιστρατεύονται από κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις με στόχο να κατευθύνουν τους πολίτες στο επιθυμητό αποτέλεσμα, καθώς μπορεί η δημοκρατία να κατέχει έναν κυρίαρχο ρόλο καθορίζοντας τα γεγονότα, όμως κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι είναι αρκετά χειραγωγήσιμη και κατευθυνόμενη με τα κατάλληλα μέσα. Με κεντρικό άξονα την ίδια την ιστορία της Χιλής και ένα απλό, άμεσο τρόπο βλέπουμε έναν λαό να κερδίζει την ελευθερία του αναλαμβάνοντας την ευθύνη της ατομικής συνείδησης. Η ταινία ήταν η επίσημη πρόταση της Χιλής για την κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας στα βραβεία Όσκαρ, το 2013.

Ας μην ξεχνάμε, ότι η Ψυχολογία των Μαζών του Gustave Le Bon είναι ένα βιβλίο που μας παρουσιάζει μια προσέγγιση στον τρόπο λειτουργίας και συμπεριφοράς μιας κοινωνίας μέσω της ψυχολογίας και γράφτηκε το 1895! Πάνω στο ίδιο μοτίβο, με πολυάριθμες αναλύσεις, κινήθηκαν και οι Sigmund Freud (1856-1939) και Friedrich Nietzsche (1844-1900). Σήμερα, η χρησιμοποίηση της διαφήμισης και του μάρκετινγκ στον τομέα της πολιτικής θεωρείται κανόνας..