Μέσα Φεβρουαρίου 2020 και ο Ιός έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα της Ελλάδος. Ο αρμόδιος υπουργός υγείας καλεί τις τοπικές κοινωνίες να απέχουν από αποκριάτικες εκδηλώσεις. Πολλοί αστειεύονται με την απόφαση, τοπικές κοινωνίες ξεσηκώνονται απαιτώντας την διεξαγωγή των εκδηλώσεων καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα καταστρέφονταν οικονομικά. Δημοσιογράφοι, τοπικοί άρχοντες και φωστήρες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης καλούν για συστράτευση στον υπέρ πάντων αγώνα κατά της κρατικής αδιαλλαξίας, ίσως και του Αθηναϊκού κράτους δεδομένου ότι αυτές οι εκδηλώσεις κατά κύριο λόγο λαμβάνουν χώρα στην επαρχία. Δυστυχώς κανείς δεν έχει συνειδητοποιήσει το μέγεθος του κινδύνου. Ευτυχώς οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται από αυτούς.

 Πέντε μήνες μετά, υπάρχει άρση των μέτρων αλλά με μέτρα κοινωνικής απόστασης και κανονισμούς που σαν στόχο έχουν την προστασία της δημόσιας υγείας. Ειδοποιός διαφορά, ο χρόνος που “αγοράσαμε” με τον υποχρεωτικό εγκλεισμό μας ώστε το ήδη βεβαρημένο, λόγω κρίσης, ελληνικό σύστημα υγείας  να μην καταρρεύσει. Λεξιλόγιο όπως: το ρο(=μέσος αριθμός μετάδοσης ασθένειας από φορέα σε μη) και θνησιμότητα(=αριθμός νεκρών ως προς τον αριθμό νοσούντων) μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας. Έτσι η κοινωνία άρχισε να ακούει τους γιατρούς για τρόπους προφύλαξης αλλά και να τους αναγάγει σε ήρωες για το λειτούργημα που επιτελούν και που δυστυχώς είχαμε ξεχάσει όλα αυτά τα χρόνια των σκληρών μνημονίων. Μπορεί λοιπόν η κοινωνία να απέδειξε αργά αντανακλαστικά αλλά τουλάχιστον συμμορφώθηκε ως έναν βαθμό με τα μέτρα και επανακαθόρισε τις προτεραιότητες της. Αυτά όμως είναι ιστορία.

Το πρόβλημα πλέον δεν αναγάγεται στενά στην σφαίρα της ιατρικής επιστήμης αλλά της στατιστικής και της οικονομίας. Mπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα ότι ο ιός δεν είναι τόσο φονικός όσο πιστεύαμε. Υπολογίζεται ότι η θνησιμότητα του ιού είναι γύρω στο 0.03%, στα επίπεδα της κοινής γρίπης (Charles F. Manski 2020). Γνωρίζουμε όμως ότι ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα όπως για παράδειγμα στο Ιλινόις και την Ν. Υόρκη τα επίπεδα μόλυνσης μπορεί να φτάνουν μέχρι το 0.5%, με λίγα λόγια δηλαδή ένας στους δύο να έχει μολυνθεί από τον ιό. Η εύλογή ερώτηση λοιπόν που προκύπτει είναι πως το αντιμετωπίζουμε.

Πρόσφατο άρθρο σημαινόντων οικονομολόγων (Acemoglu 2020) προτείνει την στοχευμένη απομόνωση συγκεκριμένων πληθυσμιακών κατηγοριών με συγκεκριμένα ηλικιακά χαρακτηριστικά που ενέχουν μεγαλύτερο ρίσκο, σε αντίθεση με τον γενικό εγκλεισμό που εφαρμόστηκε στις αρχές του ιού. Φυσικά ο εντοπισμός κρουσμάτων, η άμεση απομόνωση τους από τον γενικό πληθυσμό και η τυχαία δειγματοληψία (σε αντίθεση με ότι γίνεται σήμερα) αποτελούν προαπαιτούμενα για την έγκαιρη επάνοδο στην προτέρα κατάσταση και στην διάσωσης της δαμαζόμενης, επί σειρά ετών, ελληνικής οικονομίας.

Η οικονομία σαφώς θα περιέλθει σε ύφεση, όπως τα πρώτα στοιχεία δείχνουν αλλά και οι προβλέψεις από κομισιόν για το κλείσιμο του έτους προϊδεάζουν για έναν δύσκολο χειμώνα. Ωστόσο αυτή η κρίση δεν είναι ίδια με τις προηγούμενες και αυτό γιατί είναι μια κατασκευασμένη κρίση( crisis by design), όπως την αποκαλούν πολλοί οικονομολόγοι, αφού σε περιόδους κρίσης η βέλτιστη πολιτική είναι να θέλουμε να γυρίσουν οι εργαζόμενοι στις δουλειές τους ενώ στην παρούσα κρίση η βέλτιστη πολιτική είναι να μην γυρίσουν ώστε να μην υπάρχει διάδοση του ιού. Επίσης είναι μια κρίση που επηρεάζει ταυτόχρονα την παραγωγή και την κατανάλωση και μάλιστα ασύμμετρα αφού διαφορετικοί κλάδοι παραγωγής επηρεάζονται λιγότερο, περισσότερο ή και καθόλου) Έτσι λοιπόν, και οι οικονομολόγοι βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά.

Ο ιός δεν έχει φύγει λοιπόν όπως πολλοί νομίζουν αλλά και η οικονομία δεν μπορεί να αντέξει μια βαθιά ύφεση. Γι αυτόν τον λόγο, οφείλουμε να προχωρήσουμε σε στοχευμένες πολιτικές προστασίας των πιο ευάλωτων και όχι γενικό lockdown, διεξαγωγή τυχαίας δειγματοληψίας στον γενικό πληθυσμό και λήψη ατομικών μέτρων υγιεινής.

                                                                                                                  Γρίβας Χαρίσιος

                                                                                                                  Οικονομολόγος

Bibliography

Acemoglu, Chernozhukov,Werning, Whinston. 2020. «Optimal Targeted Lockdowns in a Multi-Group SIR Model.» NBER WORKING PAPER.

Charles F. Manski, Francesca Molinari. 2020. «Estimating the COVID-19 infection rate: Anatomy of an inference problem.» Journal of Econometrics.