e-ptolemeos.gr Ειδήσεις από Πτολεμαΐδα, Πτολεμαιδα, Εορδαία, Κοζάνη, Δυτική Μακεδονία, Δυτ. Μακεδονία, News from Ptolemaida Eordaia Eordea Kozani Kozanh Western Macedonia, Ditiki Makedonia. Εφημερίδα Εορδαϊκός Παλμός, newspaper eordaikos palmos
Ας μιλήσουμε τεκμηριωμένα για «Μέτσκες» και άλλα συναφή νεοεξαρχικά φαινόμενα
Τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά την διακυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, μέρος της οποίας έχει μεταπηδήσει στο ΣΥΡΙΖΑ, άρχισαν να εξοδεύουν από τις οπές τους με παρρησία και θάρρος, πολλοί νεοεξαρχικοί του μακεδονισμού. Όλα αυτά, βέβαια, έχοντας και ένα αλληλέγγυο σεγκόντο, από νεοφιλελεύθερους κύκλους. Αρκετές κινήσεις σχετικά με την μελέτη ντεμέκ των μειονοτήτων στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται κάπου στο 2004, όμως η νίκη, τότε, της Νέας Δημοκρατίας, ανέστειλε προς τον παρόν τον ρυθμό, τουλάχιστον, της δραστηριοποίησής τους. Με την άνοδο του Γ. Παπανδρέου, οργανώθηκαν επιτροπές σχετικά με τις μειονότητες, όπου βέβαια άτομα τα οποία συνέδραμαν σε αυτήν την ιστορία, τα συναντούμε σήμερα ως στελέχη του κυβερνόντος κόμματος ή ομιλητές σε κλειστού τύπου και φιλοσκοπιανικού χαρακτήρα ημερίδες (όπως λ.χ. κάτι αλησμόνητες που έγιναν στο δημαρχείο της Θεσσαλονίκης, όταν ο δήμαρχος απουσίαζε το 2012 από εκδηλώσεις των 100 χρόνων για την απελευθέρωση της πόλης το 1912).
Κάποτε μετά το 1919, όταν το τότε Βουλγαρικό κομμουνιστικό κόμμα άρχισε να δραστηριοποιείται για την απελευθέρωση των Μακεδόνων από τους Έλληνες, στις διεθνιστικές οργανώσεις της εποχής ψηφίζονταν η αναγνώριση της Μακεδονίας, η οποία και καλά διέθετε ξεχωριστή γλώσσα, εθνικότητα και πολιτισμό, και τελούσε υπό την κατοχή των Αλβανών, Σέρβων, Ελλήνων και Βουλγάρων ! Κάπου εκεί ο μακεδονισμός άρχισε να ξεφεύγει από τα χέρια των εισηγητών Βουλγάρων και να ενδύεται ένα διεθνιστικό μανδύα. Το γεγονός έλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις μετά την ρήξη του Τίτο με τον Στάλιν το 1948 και κατ΄ επέκταση με τον Δημητρώφ. Σε εκκλησιαστικό επίπεδο τα πράγματα οδηγήθηκαν στην με ισχυρότατες τιτοϊκές πιέσεις αυτονόμηση της τοπικής Εκκλησίας στην περιοχή της FYROM και την σχισματική και παράνομη αυτοανακήρυξη τους σε αυτοκεφαλία το 1967.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, στο πλαίσιο των διεθνιστικών ενεργειών του μακεδονισμού, με τις οποίες συντάσσονται βέβαια και οι εν Ελλάδι διεθνιστές, πρέπει να εμφανιστεί μια ενιαία γλωσσική και πολιτιστική «μακεδονική» παράδοση στην «Βόρεια και Νότια Μακεδονία». Βλέπετε με τα ανιστόρητα μέλη των 15λων που μας κυβερνούν και την συμφωνία των Πρεσπών, η ιστορική Άνω Μακεδονία έγινε «Νότια», ενώ η FYROM, που μικρό μόνο μέρος της εντάσσονταν στην μακεδονική, βαφτίστηκε ως «Βόρεια Μακεδονία».
Υπό αυτό το πρίσμα, αρχίζουν και διοργανώνονται στην Έδεσσα ξένα έθιμα όπως οι λεγόμενες «Μέτσκες». Σε αυτά τα έθιμα, τέτοια εποχή (εφέτος 1 Δεκεμβρίου), συμμετέχοντες ντύνονται αρκούδες και έτσι παρελαύνουν στην πόλη. Μετά αφού οι αρκουδοφόροι ξαπλώσουν, υποστηρίζοντας πως με αυτό αναπαρίσταται η χειμερία νάρκη, ταΐζονται με χοιρινές «τζουμπρίνγκες». Λίγα χρόνια πριν, δηλαδή το 2010 επί GAP, διαβάζαμε σε γνωστό σκοπιανό blog: «ο πολιτιστικός Σύλλογος Έδεσσας Μέτσκες πρόσφατα μετεξελίχθηκε σε (Πολιτιστικός Σύλλογος) Αρκούδες-Μέτσκες υιοθετώντας σχετική ευρωπαϊκή επιταγή περί δίγλωσσων ονομασιών της επίσημης ελληνικής αρκούδας και της παραδοσιακής μακεδονικής (μέτσκες)…. ας ελπίζουμε οι μακεδόνες του συλλόγου να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία τους από τους κρατικούς χρηματοδότες οι οποίοι στο γνωστό εθνικιστικό αρχαιοπληκτικό μοτίβο ήδη μιλούν για αναβίωση διονυσιακού εθίμου … φυσικά πρόκειται για γνωστό μακεδονικό έθιμο σε πολλές πόλεις της μακεδονίας, τόσο στην ελληνική/αιγαιατική όσο και στην βουλγαρική/του πιρίν όσο και στη Δημοκρατία της Μακεδονίας… αντίθετα δεν συναντάται εκτός Μακεδονίας»
Αρχικά να πούμε πως όπως μελέτησε ο Δ. Ε. Ευαγγελίδης κ.α., δεν διαπιστώνεται η ύπαρξη αυτού του εθίμου στην ευρύτερη περιοχή μας, και πως το επίκεντρο του ανιχνεύεται τους «αρκουδιάρηδες» της πόλης Prilep. Από την πλευρά μας θα προβούμε στις εξής παρατηρήσεις. Αρκούδες χειραγωγημένες από αθίγγανους γυρνούσαν στις γειτονίες της πόλης, αλλά και γενικά στην Ελλάδα. Όμως και στο ίδιο το Prilep οι αθίγγανοι αποτελούν περίπου το 7% του πληθυσμού της πόλης. Φυσικά χωρίς περαιτέρω διερεύνηση, δεν μπορεί να υποστηριχθεί τεκμηριωμένα μια Rom καταγωγή του εθίμου. Όμως δεν περνάει απαρατήρητο πως επιλέγεται να διαδοθεί ένα ξένο έθιμο το οποίο έχει ως επίκεντρο το Prilep, αφού αυτή η πόλη καθιερώθηκε μαζί με το Veles ως κέντρα αναφοράς της γλώσσας στη Monkeydonia του πατερούλη δικτάτορα Τίτο. Βλέπεται είναι στις προϋποθέσεις της διεθνιστικής δημιουργίας της «Μακεδονίας», η ανάπτυξη κοινής «μακεδονικής» γλώσσας, αλλά και κουλτούρας.
Όμως βλέποντας την χολή των φιλοσκοπιανών και αναγνωρίζοντας στο «εθνικιστικό αρχαιοπληκτικό μοτίβο» την ιδιότητα του πολιτικά «συντρόφου», μάλλον θα στεναχωρήσουμε τους θιασώτες τους. Πιο συγκεκριμένα: Αρχικά η Άρτεμις αποτελεί, ειδικά μετά τον Μέγα Αλέξανδρο, κορυφαία ταύτιση της Μητρός των Μεγάλων Θεών στην Αρχαία Μακεδονία. Η Άρτεμις συνιστά βασικό θέμα στα νομίσματα τα οποία κόβονται λ.χ. στο διαμέρισμα της Πρώτης Μακεδόνων (167-146 π.Χ.), με πρωτεύουσα την Αμφίπολη. Η αρκούδα, δηλαδή άρκτος στα όντως μακεδονικά, αποτελεί ιερό ζώο της θεάς. Στην ευρύτερη περιοχή του Prilep έχει διαπιστωθεί η λατρεία της Αρτέμιδος, όπως καταδεικνύει αρχαία επιγραφή από το Kolobaise (Treskavec) του 200-201 μ.Χ. (διεθνής κωδ. επιγραφής IG X,2 2 233 IG X,2 2 232, δημοσιευμένη από το 1934. Παραθέτω τους στίχους 1-5: «[Αρ]τ̣έμι̣δι̣ Κυ[ναγώ], ενωχλημέν̣[η υπό] Αρ̣τέμιδος Εφεσίας [της] εν Κολοβαίση (πρβλ. Kolobaise)».
Έλα όμως που το έθιμο των αρκτοφόρων είναι και αυτό αρτεμίσιο. Έτσι γινόταν στην αρχαία εορτή Αρκτεία προς τιμήν, βέβαια, της Αρτέμιδος και ιδιαίτερα στο ιερό της Βραυρώνας στην Αττική. Κάποτε έτυχε να σκοτωθεί αρκούδα, με αποτέλεσμα, όπως μυθολογείται, να επιπέσει η μήνη της θέας στην περιοχή. Κατόπιν τούτου αφιέρωναν κορίτσια πάνω από 5 και όχι μεγαλύτερα έως 10 ετών στην θεά, οι οποίες ως παρθένες και πριν παντρευτούν έπρεπε να συμμετάσχουν και στην Αρκτεία, μιμούμενες και μεταμφιεζόμενες σε αρκούδες, φορώντας το ιερό κροκωτό ιμάτιο, στοιχείο σημαντικό ως ένδυμα στην μητρώα και διονυσιακή λατρεία (Σχόλιο στο «άρκτος η Βραυρωνίοις», Αριστοφάνης, Λυσιστράτη, 645. Βλ. και Σουΐδας, Λεξικόν, στο Ι. Bekker (ed.), Suidae lexicon ex recognitione, Ι (Berlin: Reimer G.,1854), 172.). Α το καλύτερο μακεδονιστές μου δεν σας το είπα. Η συμμετοχή στα Άρκτεια, τουλάχιστον μετά τα Περσικά και τον Σέλευκο, μάλλον απηχούσε την ελευθερία των Ελλήνων από τους Πέρσες. Βλέπεις οι Πέρσες ιεροσύλησαν το Ιερό στη Βραυρώνα, αποσπώντας από εκεί το ιερό ξόανο της θεάς. Μια ελευθερία η οποία επισφραγίσθηκε με την νικηφόρα εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου του Μακεδόνος (356-323 π.Χ.) και την επιστροφή του ιερού ξοάνου στο ιερό της Αρτέμιδος. Όσο για το γουρούνι είναι κλασσική τροφή των Ελλήνων συνδεδεμένη με τις εορτές των Θεσμοφορίων σε ανάμνηση της Αρπαγής της Περσεφόνης, ενώ ως κλασσική τροφή των Ελλήνων (και γι΄ αυτό πιο ακριβό από το βοδινό το οποίο έτρωγαν οι μη Έλληνες), το σημειώνουν περιηγητές στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
