Αλλεργικό σοκ ή αναφυλακτική αντίδραση: Όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε

Ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της Pfizer για τον κορονοϊό έχουν παρουσιάσει έντονες αλλεργικές αντιδράσεις. Τι σημαίνει όμως αλλεργικό σοκ και αναφυλακτική αντίδραση, όπως εξηγούνται οι όροι από την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας.

Αλλεργικό σοκ ή αναφυλακτική αντίδραση: Όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε

Οι ασθενείς έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν τον όρο «αλλεργικό σοκ” για κάθε γενικευμένη αλλεργική αντίδραση που τους συνέβη. Αυτό φυσικά δεν συμβαίνει τυχαία, διότι ο ασθενής μπορεί να βιώσει με πολύ δραματικό τρόπο τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης, αφενός διότι αναπτύσσονται ταχύτατα, μέσα σε λεπτά ή δευτερόλεπτα (ενώ πριν ο ασθενής ήταν τελείως καλά) και αφετέρου διότι πολλές φορές είναι εξαιρετικά ενοχλητικά (όπως η φαγούρα στην κνίδωση ή η παραμόρφωση του προσώπου στο αγγειοοίδημα). Μάλιστα πολλές φορές χρησιμοποιούν τον όρο «αλλεργικό σοκ” για να περιγράψουν μια αντίδραση που δεν είναι καν αναφυλακτική, όπως συμβαίνει σε μια γενικευμένη (δηλαδή που να εκδηλώνεται με εξάνθημα σε όλο το σώμα) κνίδωση.

Με ιατρικούς όρους, το αλλεργικό σοκ (η λέξη σοκ- shock- μεταφράζεται στα ελληνικά ως καταπληξία ή κατέρρειψη, δηλαδή μεγάλη πτώση της πίεσης του αίματος που οδηγεί σε απώλεια αισθήσεων) είναι η πολύ βαριά αναφυλακτική αντίδραση που οδηγεί σε πτώση της πίεσης του αίματος και απώλεια αισθήσεων. Δεν είναι απαραίτητο κάθε αναφυλακτική αντίδραση να οδηγήσει σε καταπληξία (σοκ).

Πότε μια αλλεργία είναι αναφυλακτική αντίδραση

Η αναφυλακτική αντίδραση (ή αναφυλαξία) προϋποθέτει την εμφάνιση συμπτωμάτων ταυτόχρονα από 2 όργανα (πιο σωστά συστήματα) του σώματος. Η εμφάνιση των συμπτωμάτων συμβαίνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά) από τη στιγμή που επιδρά το αίτιο της αναφυλαξίας και ενώ πριν από την επίδραση του αιτίου ο ασθενής ήταν τελείως καλά. Συνήθως στην αναφυλακτική αντίδραση συμμετέχουν τα εξής 4 συστήματα:

1. Το δέρμα- με διάχυτη ερυθρότητα στο σώμα, Urticaria 8κνησμό (φαγούρα), κνίδωση με πομφούς («πετάλες” ή «καντήλες” ή «φλουμπέτες”) και αγγειοοίδημα («πρήξιμο” στα μαλακά μέρη του σώματος, όπως μάτια και χείλη)- δυστυχώς, τα συμπτώματα από το δέρμα μπορεί να απουσιάζουν σε ποσοστό 10- 20% των ασθενών με αναφυλακτική αντίδραση, πράγμα που κάνει την αναγνώρισή της πιο δύσκολη.

2. Το πεπτικό- με πόνο στην κοιλιά, ναυτία, εμετούς και διάρροιες.

3. Το αναπνευστικό- με συμπτώματα από τη μύτη (ρινική καταρροή, φταρνίσματα) ή το στήθος (βήχα, δύσπνοια, σφύριγμα στην εκπνοή) ή οίδημα του λάρυγγα.

4. Το κυκλοφορικό (πίεση του αίματος)- η πτώση της πίεσης δημιουργεί ζάλη, ταχυκαρδία, θαμβή όραση και απώλεια αισθήσεων (λιποθυμία) – αυτό είναι το αναφυλακτικό ή αλλεργικό σοκ.

Για να ονομάσουμε την αντίδραση αναφυλακτική πρέπει να υπάρχει οποιοσδήποτε συνδυασμός συμπτωμάτων από τουλάχιστον 2 από τα παραπάνω όργανα, π.χ. να υπάρχουν πομφοί στο σώμα (κνίδωση) μαζί με εμετό ή να υπάρχει εμετός και ταυτόχρονα δύσπνοια και βήχας. Αν υπάρχουν συμπτώματα από ένα ή περισσότερα από τα τρία πρώτα όργανα μαζί με πτώση πίεσης και/ή λιποθυμία τότε η αναφυλακτική αντίδραση ονομάζεται αναφυλακτική καταπληξία (ή αλλεργικό σοκ).

Σε γενικές γραμμές μια αλλεργία μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα μόνο από ένα σύστημα (οπότε δεν ονομάζεται αναφυλακτική αντίδραση) ή με συμπτώματα από δύο ή περισσότερα συστήματα οπότε και είναι αναφυλακτική αντίδραση. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα αποτελεί η περίπτωση όπου η αλλεργία εκδηλώνεται με πτώση της πίεσης μετά από έκθεση σε γνωστό για τον συγκεκριμένο ασθενή αλλεργιογόνο. Τότε, παρόλο που πάσχει μόνο ένα σύστημα (το κυκλοφορικό), η αντίδραση ονομάζεται αναφυλακτική. Για παράδειγμα, αν ένας ασθενής με γνωστή αλλεργία στη μέλισσα, τσιμπηθεί από μέλισσα και εμφανίσει μόνο πτώση πίεσης και κανένα άλλο σύμπτωμα, η αντίδραση είναι και θα αντιμετωπιστεί ως αναφυλακτική.

Ποια είναι τα συχνότερα αίτια της αναφυλακτικής αντίδρασης

Δυνητικά οποιοδήποτε αλλεργιογόνο μπορεί να προκαλέσει αναφυλακτική αντίδραση σε οποιονδήποτε ασθενή έχει αλλεργία σε αυτό. Αυτό εξαρτάται από το βαθμό ευαισθητοποίησης του ασθενούς στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο, την οδό έκθεσης (η ενδοφλέβια χορήγηση είναι πιο επικίνδυνη σε σχέση με χορήγηση από του στόματος, εισπνοή ή διαδερμική επαφή) και την ποσότητα του αλλεργιογόνου.

Ωστόσο κάποια αλλεργιογόνα προκαλούν συχνότερα αναφυλακτική αντίδραση. Αυτά είναι τα δηλητήρια υμενοπτέρων (μέλισσα και σφήκα), τα φάρμακα (αντιβιοτικά και σκιαγραφικά, ειδικά όταν χορηγούνται ενδοφλέβια) και οι τροφές όπως γάλα, αυγό, σιτηρά, ψάρι, οστρακοειδή- μαλάκια, όσπρια και ξηροί καρποί. Τα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα, ακριβώς επειδή εισπνέονται ή επικάθονται στο δέρμα (δηλαδή δεν εισέρχονται από συστηματική οδό όπως οι τροφές ή τα φάρμακα) δεν ενοχοποιούνται για αναφυλακτική αντίδραση και αλλεργικό σοκ.

Πηγή: https://www.capital.gr