Από τις δεκάδες και πολύωρες συζητήσεις που έλαβαν χώρα και φέτος στο Φόρουμ των Δελφών, παρουσιάζουμε 10 σημεία που ξεχωρίσαμε και πιστεύουμε ότι θα τα βρούμε μπροστά μας στο μέλλον ως Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ενωση.
Την περασμένη Κυριακή ολοκληρώθηκε το τέταρτο «Οικονομικό Φόρουμ των ΔελφώνDelphi Economic Forum» (Delphi Economic Forum), που πραγματοποιήθηκε από τις 28 Φεβρουαρίου έως τις 3 Μαρτίου. Οι συζητήσεις ήταν πολλές δεκάδες και αυτό καθιστούσε φυσικά αδύνατον για έναν άνθρωπο να παρακολουθήσει τα πάντα. Ωστόσο, το inside story βρέθηκε στους διαδρόμους του Φόρουμ από την πρώτη μέρα, μίλησε με συμμετέχοντες και παρακολούθησε πολυάριθμες τοποθετήσεις. Από αυτό το τετραήμερο ταξίδι των ιδεών παραθέτουμε 10 σημεία που μας έκαναν εντύπωση:
1. Σύγκλιση, όχι πάντα αναμενόμενη: Για το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης ακούστηκαν στο Φόρουμ οι ίδιες ιδέες από φωνές που ιδεολογικά απέχουν μεταξύ τους και στο παρελθόν είχαν συγκρουστεί έντονα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τοποθέτηση του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Δημήτρη Λιάκου, ο οποίος μίλησε μία γλώσσα εντελώς διαφορετική –αν όχι αντίθετη– με αυτήν που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Ο κ. Λιάκος είπε ότι σήμερα υπάρχει ανάγκη να επιτευχθεί ένα ελάχιστο επίπεδο εθνικής συνεννόησης, με σκοπό να προχωρήσουν «υπερκομματικές» μεταρρυθμίσεις, να επέλθει «προσέλκυση επενδύσεων» και να επιτευχθεί η «κοινωνική συνοχή». Η ρητορική του κ. Λιάκου έκανε την επίσης παρούσα Άννα Διαμαντοπούλου, πρόεδρο του ΔικτύουΤο Δίκτυο, να πει ότι δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι θα συμφωνούσε σχεδόν σε απόλυτο βαθμό με ένα κυβερνητικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Η σύγκλιση απόψεων διαπιστώθηκε και στο ευρωπαϊκό επίπεδο, μιας που τόσο ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας και τέως επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, όσο και ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης, μίλησαν –σε διαφορετικές κουβέντες– για την ανάγκη περισσότερης Ευρώπης μέσω συγχωνεύσεων ευρωπαϊκών τραπεζών και περαιτέρω ενοποίησης του τραπεζικού συστήματος.
2. Απαισιοδοξία αλλά και φως στο τούνελ: Αρκετοί ήταν οι ομιλητές που αναφέρθηκαν στα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες. Μάλιστα, ο σύνθετος χαρακτήρας τους έκανε κάποιες από τις τοποθετήσεις να δείχνουν ανησυχητικές. Ο πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργος Προβόπουλος, αναφέρθηκε σε εκτιμήσεις του ΔΝΤ, σύμφωνα με τις οποίες μέχρι το 2060 η ελληνική οικονομία θα έχει αρνητικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής του δείκτη ανάπτυξης ύψους -0,7%. Ο κ. Προβόπουλος είπε ότι μόνο με μία «ηρωική υπέρβαση» μεταρρυθμίσεων η χώρα θα μπορέσει να αντιστρέψει την παραπάνω εικόνα, πετυχαίνοντας, πάντα σύμφωνα με το ΔΝΤ, ανάπτυξη 1%. Ωστόσο, ακόμα κι αν καταφέρουμε το «θαύμα», ένας τόσο χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης δεν κρίνεται ικανός να βοηθήσει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των πιο πιεστικών προβλημάτων της χώρας, δηλαδή του υψηλού δημοσίου χρέους και των αδύναμων ισολογισμών τραπεζών και επιχειρήσεων. Ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είπε μάλιστα ότι ένας τοξικός συνδυασμός αδυναμίας αναχρηματοδότησης του χρέους, μεταρρυθμιστικής κόπωσης και αναιμικής ανάπτυξης θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα ξανά στην προοπτική εξόδου από την Ευρωζώνη. Παρά τις απαισιόδοξες μελέτες και εκτιμήσεις, ο κ. Προβόπουλος έκλεισε λέγοντας ότι «θέλω να πιστεύω ότι είμαστε καταδικασμένοι να πετύχουμε πηγαίνοντας κόντρα στη νεότερη ιστορία μας».
3. Το δημογραφικό ζήτημα και οι μετανάστες: Πολλοί εκπρόσωποι του οικονομικού και πολιτικού χώρου έκαναν αναφορά στις πιέσεις που θα φέρει στην ελληνική οικονομία και κοινωνία το δημογραφικό. Ο Γιώργος Προβόπουλος είπε ότι «πρέπει να καταλήξουμε και να συμφωνήσουμε σε βασικές μεταρρυθμίσεις που θα αντιμετωπίζουν το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα», την ώρα που ο τέως υπηρεσιακός πρωθυπουργός, Παναγιώτης Πικραμμένος, είπε με τη σειρά του ότι η Ελλάδα «έχει μία αόρατη απειλή που λέγεται δημογραφικό και υστέρηση στις γεννήσεις. Η χώρα συρρικνώνεται». Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Δουζίνας, είπε ότι το εν λόγω ζήτημα είναι ένα από τα προβλήματα που θα πρέπει συνολικά να αντιμετωπίσει η Ευρώπη μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Ανάλογες αναφορές έκαναν και ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Θεόδωρος Φέσσας, που είπε ότι το δημογραφικό είναι ένα «τεράστιο θέμα», καθώς και ο καθηγητής Οικονομίας και Κοινωνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Κωστής, που είπε ότι οι «δημογραφικές εξελίξεις είναι μη αναστρέψιμες και άρα το επόμενο βήμα είναι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες. Τους χρειαζόμαστε. Είναι οι επόμενοι Έλληνες». Είναι αξιοσημείωτο ότι ως μόνη βιώσιμη και άμεση αντιμετώπιση των δημογραφικών εξελίξεων μέσα στις επόμενες δεκαετίες εκφράστηκε από πολλούς συμμετέχοντες στο Φόρουμ η ενσωμάτωση μεταναστών στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
4. Η ευκαιρία του «ασημένιου τουρισμού»: Δεν ήταν όλα δυσοίωνα στους Δελφούς. Στο φετινό Φόρουμ η ΔιαΝΕΟσις παρουσίασε μία σειρά από στοιχεία για την αύξηση του ασημένιου τουρισμού –δηλαδή των τουριστών τρίτης ηλικίας– χάρη στη μακροβιότητα και το πώς αυτή θα μπορούσε να ενισχύσει την ελληνική οικονομία. Ο καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Τούντας, είπε ότι το 7,3% των ενηλίκων της βόρειας Ευρώπης δηλώνει ότι μετά τη σύνταξή του θα ήθελε να ζήσει σε μία χώρα της νότιας Ευρώπης, κάτι που μεταφράζεται σε αγορά ή ενοικίαση 2,7 εκατ. παραθεριστικών κατοικιών μέσα στα επόμενα 30 χρόνια. Ακόμη, ενώ το 2010 οι τουρίστες τρίτης ηλικίας αποτελούσαν το 15% των τουριστών, το ποσοστό εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 25% μέχρι το 2020 και το 35% έως το 2030. Σύμφωνα με τον Αρίστο Δοξιάδη, οι παραπάνω τάσεις δείχνουν ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει ένας από τους προορισμούς ταξιδιωτών τρίτης ηλικίας, φιλοξενώντας ετησίως 100.000 τουρίστες υγείας. Παρότι η χώρα μέχρι σήμερα δεν έχει ακόμα επενδύσει σε αυτό το είδος τουρισμού –λιγότερο από το 20% των ξενοδοχείων στην Ελλάδα έχει ειδικές υπηρεσίες για φιλοξενούμενους τρίτης ηλικίας, ενώ οι tour operators δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη ειδικά προϊόντα για τη συγκεκριμένη ομάδα– η στροφή στον ασημένιο τουρισμό θα μπορούσε να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο στην Ελλάδα και να τονώσει την αγορά, αφού όπως υποστήριξε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, Πλάτων Τήνιος, το 2020 η ετήσια καταναλωτική δαπάνη της τρίτης ηλικίας θα φτάσει τα 15 τρισ. δολάρια.
5. Αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας: Στις τοποθετήσεις των συμμετεχόντων στο Φόρουμ, αλλά και στις συζητήσεις στους διαδρόμους ήταν αρκετά έντονη και ενδιαφέρουσα η αντιπαράθεση μεταξύ της «δυτικής» και της «ρωσικής» αντίληψης για το τι συμβαίνει στην Ευρώπη, τα Βαλκάνια και την Ελλάδα. Ο αμερικανός πρέσβης, Τζέφρι Πάιατ, μίλησε για «κακόβουλη» επιρροή της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη και κατηγόρησε τη Μόσχα ότι εργαλειοποιεί τις ενεργειακές εξαγωγές της για να ασκήσει επιρροή σε μία σειρά από βαλκανικά κράτη. Η παραπάνω άποψη ουσιαστικά αντικατοπτρίζει το συνολικό αφήγημα που εξέφρασαν στο Φόρουμ εκπρόσωποι της δυτικής διπλωματίας, οι οποίοι εν πολλοίς υποστήριξαν ότι σήμερα η Ρωσία επιχειρεί να ασκήσει επιρροή σε χώρες της υφηλίου με μία σειρά από μεθόδους, όπως fake news μέσω ρωσικών μίντια, καθώς και ανατροπή καθεστώτων και στρατιωτικές παρεμβάσεις. Από την άλλη πλευρά, εκφραστές της ρωσικής πλευράς αντέδρασαν στο παραπάνω αφήγημα, λέγοντας ότι πολλές από τις παραπάνω πρακτικές έχουν χρησιμοποιηθεί από την Ουάσινγκτον για να αυξήσει την επιρροή της σε όλον τον κόσμο. Βασική μορφή που εξέφρασε τη ρωσική αντίληψη σε όλο το Φόρουμ ήταν ο Βλαντιμίρ Τσιζόφ, εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο οποίος σε μία από τις τοποθετήσεις του είπε ότι η Δύση αντιφάσκει, όταν ταυτόχρονα υποστηρίζει ότι η Ρωσία χάνει την οικονομική και πολιτική ισχύ της, αλλά από την άλλη καταφέρνει να ασκήσει επιρροή στο εσωτερικό άλλων κρατών. «Παιδιά, να είστε συνεπείς σε αυτά που λέτε», είπε σε μία από τις τοποθετήσεις του.
6. Συμφωνία των Πρεσπών: Από τις συζητήσεις δεν μπορούσαν να λείπουν οι αναφορές στη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, υποστήριξε σχετικά με την ορθότητα της συμφωνίας ότι «πρώτον, ήταν ένα εθνικό πρόβλημα που εκκρεμούσε, που σπαταλούσε δυνάμεις της διπλωματίας. Δεύτερον, τώρα που βγαίνουμε από την κρίση πρέπει να συμπαρασύρουμε όλα τα Βαλκάνια στην έξοδο και να μπουν στις δομές που εκείνοι θέλανε. Τρίτον, η χώρα μας είναι στην παγκόσμια πολιτική σκηνή πάρα πολύ μικρή, αλλά στα Βαλκάνια είμαστε μια πάρα πολύ ισχυρή χώρα». Αναφορά στη συμφωνία έκανε και ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είπε ότι πρόκειται για ένα «αριστούργημα» και «ορόσημο για την ιστορία όχι μόνο των δύο χωρών αλλά συνολικά για τα Βαλκάνια, καθώς είναι η πρώτη φορά που σε ένα διμερές ζήτημα ο εθνικισμός ηττήθηκε». Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι «το 70% των Ελλήνων πιστεύουν ότι είναι κακή συμφωνία […] καθώς περιλαμβάνει μακεδονική γλώσσα και εθνότητα», ωστόσο όταν ρωτήθηκε για το τι θα κάνει αν γίνει πρωθυπουργός, είπε ότι «είναι μία επικυρωμένη συμφωνία και θα την σεβαστώ, αν υπάρχουν περιθώρια να τη βελτιώσω προς όφελος της χώρας μου θα τα εκμεταλλευτώ. Επίσης η Ελλάδα επιφυλάσσεται όλων των συμφερόντων της αναφορικά με την πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ».
7. Το Brexit και το μέλλον της Ευρώπης: Ανάμικτα ήταν τα συναισθήματα όταν η κουβέντα πήγε στην ΕΕ. «Η διαδικασία του Brexit έχει δημιουργήσει ένα πρωτοφανές κύμα συνοχής και ενότητας των 27, που εγώ προσωπικά δεν θυμάμαι ποτέ στο παρελθόν», είπε ο Μαργαρίτης Σχοινάς, εκπρόσωπος τύπου της Κομισιόν, προσπαθώντας να δώσει μία θετική οπτική του Brexit, το οποίο, αν συμβεί, θα αποτελέσει το μεγαλύτερο πισωγύρισμα στην ιστορία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. «Πρέπει να συνεχίσουμε να χτίζουμε μία οικονομία ευρωπαϊκή που γεννάει δουλειές και απασχόληση, να μη χαθεί ο ενάρετος κύκλος της οικονομίας [καθώς] έχουμε ιστορικό ρεκόρ απασχόλησης στην Ευρώπη από τότε που κρατούνται στατιστικές», πρόσθεσε ο ίδιος. Μία πιο κριτική στάση κράτησε ο Κέβιν Φέδερστοουν, διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του London School of Economics, που είπε ότι «θα πρέπει να κοιτάξουμε βαθύτερα στις δομές της ΕΕ […] Υπάρχουν δομικές καταστάσεις που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας [γιατί] αποτελούν μεγάλες προκλήσεις στην προοπτική για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Έχουμε μία σειρά από διαφορετικά πολιτικά συστήματα και θεσμούς διαφορετικής ποιότητας στα πολιτεύματα των κρατών μελών, τα οποία δυσκολεύονται να υλοποιήσουν τις πολιτικές που προωθεί η ΕΕ. Εδώ έχουμε ένα πρόβλημα φιλελευθεροποίησης της ΕΕ. Έχουμε προβληματικούς θεσμούς, για παράδειγμα συναντάμε διαφθορά και αναποτελεσματικότητα στους εθνικούς θεσμούς […] που φέρνουν φαινόμενα crony καπιταλισμού, όπου οι ολιγάρχες γίνονται πλουσιότεροι. Μία ακόμα πρόκληση είναι προφανώς το δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ. Έχουμε μία διαδικασία, ειδικά εντός της Ευρωζώνης, κατά την οποία όργανα παίρνουν περισσότερες αρμοδιότητες, αλλά δεν αυξάνεται επαρκώς η λογοδοσία τους. Πολλοί σε αυτό το δωμάτιο θα θυμούνται ότι τον Ιανουάριο του 2015, μετά από τις σημαντικές εκλογές που είχατε στην Ελλάδα, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν είπε “δεν αλλάζουμε πολιτικές με βάση τις εκλογές”. Υπάρχουν επιχειρήματα και από τις δύο πλευρές, αλλά αυτό δείχνει δυσκολίες στο επίπεδο της λογοδοσίας και συμβιβασμού διαφορετικών συμφερόντων».
8. Το μέλλον της εργασίας στην αυτοματοποιημένη εποχή: Ένα ενδιαφέρον δεδομένο από τις συζητήσεις για το μέλλον της απασχόλησης ήταν η άποψη ότι τελικά η τεχνολογία δεν θα πετάξει τον άνθρωπο έξω από την παραγωγή. Αν και ο Μιχάλης Μπλέτσας, Διευθυντής Πληροφορικής MIT, είπε στο Φόρουμ ότι «αν μπορείς να περιγράψεις τη δουλειά σου με τρία βήματα, τότε η δουλειά σου θα αυτοματοποιηθεί», ο Ηλίας Παπαϊωάννου, καθηγητής Οικονομικών στο London Business School, υποστήριξε ότι θεωρεί απίθανο τα ρομπότ να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους, άποψη με την οποία συμφώνησε η Βενετία Κούσσια, γενική διευθύντρια στο Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας, λέγοντας ότι «οι μηχανές δεν θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο γενικά, [καθώς] οι ρόλοι που απαιτούν ψηφιακές δεξιότητες συνεχώς αυξάνονται [και] υπάρχουν ανάγκες συνεργασίας και μεταξύ μας και με τις μηχανές».
9. Η ομιλία της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ: Η τοποθέτηση της ακαδημαϊκού ήταν σημαντική, καθώς έδωσε μία πιο ανθρωποκεντρική διάσταση σε ένα Φόρουμ που χαρακτηρίζεται από έναν τεχνικό χαρακτήρα. Η κ. Αρβελέρ είπε ότι η παιδεία χρειάζεται «να μάθει στους νέους προσαρμογή και ευελιξία» σε μια εποχή που οι αλλαγές είναι ραγδαίες, προσθέτοντας: «Το 4ο Φόρουμ [των Δελφών], παρά την πολυφωνία του, έχει ένα θέμα: το μέλλον. Να θυμηθούμε ότι δεν υπάρχουν εμπειρογνώμονες του μέλλοντος. Οπότε, το σύνθημα της Σίλικον Βάλεϊ, ότι αν θέλεις να δαμάσεις το μέλλον, πρέπει να το δημιουργήσεις εσύ ο ίδιος, είναι η ευθύνη όλων μας σήμερα, να to δημιουργήσουμε. Το μέλλον αυτό χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα, συνεχή αλλαγή και επιτάχυνση του χρόνου. Κανένας νέος από αυτούς που θα ζήσουν μετά από εμένα, κανένας δεν θα κάνει την ίδια δουλειά σε όλη του τη ζωή και πρέπει να πω ότι και η ίδια δουλειά δεν θα είναι πια ίδια. Και θα υπάρχουν ασφαλώς και καινούργια επαγγέλματα. Οπότε, τα παιδιά που έρχονται, θα ζήσουν σε μια εποχή που το άγνωστο πρέπει να γίνει γνωστό. Πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχουν πια μονήρεις ευφυΐες, μόνο η ομαδική έρευνα και δουλειά μπορούν να μας κάνουν να προχωρήσουμε περισσότερο από το στάδιο που βρισκόμαστε κάθε φορά. Ομαδική δουλειά, συνεχής επιμόρφωση, ευελιξία και προσαρμογή στα καινούργια πράγματα. Να μάθουμε στα παιδιά μας την ανθρωπιά, την αρετή χωρίς θεατές και ακροατές».
10. Για τον εκλιπόντα Γιάννη Μπεχράκη: Ίσως η πιο συγκινητική σκηνή του Φόρουμ έλαβε χώρα όταν ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης μίλησε για τον Γιάννη Μπεχράκη, τον πολυβραβευμένο φωτογράφο που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 58 ετών μετά από μάχη με τον καρκίνο: «Θα μου επιτρέψετε, πριν ξεκινήσουμε τα πολιτικά, να μιλήσω για τον Γιάννη Μπεχράκη. Ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος, σπουδαίος δημιουργός και ήταν αυτό που θα θέλαμε να είναι η Ελλάδα. Ξεκίνησε στους δρόμους της Αθήνας, πήγε παντού με τον φακό του. Επέστρεφε συνεχώς στην Αθήνα, την πόλη που αγαπούσε. Τόσο κοντά στον ήλιο και τόσο κοντά στην πτώση τελικά».
πηγή: insidestory.gr
