Υπό την κωδική ονομασία «Σκόπια 2014» το εθνικιστικό σχέδιο των ιθυνόντων στα Σκόπια για δομικό λίφτινγκ της πρωτεύουσας, βρίσκεται σε εξέλιξη παρά τις αστοχίες που υπάρχουν στο μπάτζετ και την έλλειψη επαρκών πόρων.

Ο Μέγας Αλέξανδρος, αρχαιοελληνικές φιγούρες, άλογα που καλπάζουν, λιοντάρια που βρυχώνται, μια πειρατική γαλέρα, θεόρατα κτίρια που φτιάχνονται αυτή τη στιγμή και δεκάδες αγάλματα, συνθέτουν μια κιτς βαλκανική παραφωνία που στόχο έχει να αναδείξει μια άλλη πτυχή της όμορης χωρας, να τονώσει το εθνικό φρόνημα, αλλά και να μπει στο μάτι της… Αθήνας, χρησιμοποιώντας για πολλοστή φορά σύμβολα και ιστορικές παρακαταθήκες της Ελλάδας.

Μάλιστα, τα σχέδιά τους δεν πρόκειται να υπονομευτούν παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Όπως σημείωσε ο υπουργός Οικονομικών, Ζόραν Σταβρέσκι, το πρόγραμμα θα συνεχιστεί κανονικά παρά τη μείωση κατά 120 εκατ. Ευρώ στο μπάτζετ. Παρόλα αυτά δεν διευκρίνισε πού θα βρει τα χρήματα για να προχωρήσουν τα έργα. Οι οικονομικοί παρατηρητές λένε πως τα χρήματα από τη φορολογία δεν φτάνουν, ενώ έχει μπει… χέρι και στα δανεικά από ξένες τράπεζες.

Ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τέτοβο, Αμπντουλμενάφ Μπεχετί, μιλώντας στο BalkanInsight δηλώνει πως τα βάρη θα πέσουν στους φορολογούμενους και μάλιστα η… λυπητερή δεν θα αργήσει να φτάσει στα χέρια τους.

Το όνειρο του Γκρουέφσκι

Όλα ξεκίνησαν από το όνειρο του Νίκολα Γκρουέφσκι το 2010 και τα χρήματα θα προέρχονταν από τον προϋπολογισμό και συγκεκριμένα από τις επενδύσεις κεφαλαίων ύψους 350 εκατ. ευρώ. Οι εκπρόσωποι του υπουργείου Οικονομικών δηλώνουν πως όλα λειτουργούν ρολόι και οι πληρωμές προς τους πιστωτές καλύπτονται κανονικά.

Η μείωση των εμπορικών και βιομηχανικών εξαγωγών, λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη, και η ελάχιστη αύξηση στην οικονομική ανάπτυξη κατά το 2012, οδήγησαν την κυβέρνηση να δανειστεί «φρέσκα» 700 εκατ. ευρώ από ξένες τράπεζες.

Τον Μάιο η World Bank έδωσε στην ΠΓΔΜ 75 εκατ. ευρώ με στόχο να γίνουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις και να βελτιωθεί ο τομέας της υγείας.

Επίσης περίπου το ίδιο διάστημα η Deutsche Bank έδωσε 250 εκατ. ευρώ για να καλύψει το έλλειμμα στον προϋπολογισμό.

Τον Νοέμβριο του 2011 η κυβέρνηση πήρε άλλα 130 εκατ. ευρώ από την Deutsche Bank και την Citibank με εγγυήτρια την World Bank.

Τον περασμένο Μάρτιο η ΠΓΔΜ πήρε από το ΔΝΤ επιπλέον 220 εκατ. ευρώ. Όλα αυτά τα χρήματα, εν μέσω κρίσης, για να τονωθεί η οικονομία της χώρας.

Βάζουν τα χρήματα αλλού

Ωστόσο, φαίνεται πως το όνειρο του Γκρουέφσκι είναι δαπανηρό, έτσι φέρεται να έχει βάλει χέρι στα δανεικά για να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα με την κωδική ονομασία «Σκόπια 2014». Και φυσικά όταν θα κληθεί να πληρώσει τις δόσεις στις τράπεζες, θα αναγκαστεί να πάρει επώδυνα μέτρα για να αυξήσει τη φορολογία. Αυτό τονίζουν με επίταση οι περισσότεροι οικονομολόγοι της χώρας.

Το πρόγραμμα «Σκόπια 2014» περιλαμβάνει την κατασκευή 20 κτιρίων, μουσείων, θεάτρων, αιθουσών για συναυλίες, ξενοδοχείων και γραφείων του υπουργείου εξωτερικών. Περισσότερα από 40 μπρούτζινα και μαρμάρινα αγάλματα θα τοποθετηθούν σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας.

Οι αρνητές του προγράμματος λένε πως το κόστος υπερβαίνει τις δυνατότητες της χώρας και θα φτάσει ακόμα και στα 500 εκατ. ευρώ άνοιγμα. Αυτή τη στιγμή, δε, είναι πάρα πολύ δύσκολο να διευκρινιστούν οι υπερβάσεις, καθώς η κυβέρνηση λειτουργεί υπό καθεστώς αδιαφάνειας για τα χρήματα που ξοδεύει. Από το 2010 η κυβέρνηση είχε περάσει νόμο σύμφωνα με τον οποίο μπορεί να καθυστερεί τις πληρωμές προς τις επιχειρήσεις, αν παράλληλα κάνει έργα υποδομής, κάτι που φαίνεται πως θα χρησιμοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση.

Υπάρχουν βέβαια και επιχειρηματίες που τάσσονται υπέρ αυτής της λογικής που βάζει τα Σκόπια δυναμικά στο μέλλον, παρά το γεγονός ότι τους οφείλονται πολλά εκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται κυρίως για κατασκευαστικές εταιρίες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουν εμπλακεί στο πρότζεκτ και προσβλέπουν με περισσότερα κέρδη στο μέλλον. Η αντιπολίτευση κάνει λόγο για παράλογες σπατάλες και για έλλειψη ρευστότητας των επιχειρήσεων που κάνει την οικονομία της χώρας να τελεί υπό κίνδυνο.

Οι μακεδονικές γαλέρες

«Βασιλικές μακεδονικές γαλέρες» εφεύραν και στήνουν στον ποταμό Βαρδάρη (Vardar), ο οποίος διασχίζει την πόλη των Σκοπίων, οι άνθρωποι του Νίκολα Γκρούεφσκι. Ετσι, συμπληρώνουν το σκηνικό του κιτς με τα αρχαϊκά κτίρια-μπαρόκ και τα αντίγραφα αγαλμάτων αρχαίων Μακεδόνων, που έχει στηθεί στο κέντρο της πρωτεύουσας, στο πλαίσιο του περίφημου σχεδίου εξαρχαϊσμού με την ονομασία «Σκόπια 2014». Αυτό που αρκετοί αμφισβητίες διανοούμενοι στην ΠΓΔΜ αποκαλούν «μπαρόκ εθνικισμό».

Το περασμένο Σάββατο παραδόθηκε στο κοινό η πρώτη από τις… γαλέρες του Βαρδάρη με την ονομασία «Royal Macedonia», μια απροσδιορίστου αισθητικής κακόγουστη κατασκευή, που τελικά δεν είναι ένα πλοίο μέσα στα νερά του ποταμού, αλλά μια ιμιτασιόν κατασκευή πάνω σχεδόν στην «προκυμαία», η οποία παραπέμπει μάλλον σε… Πειρατές της Καραϊβικής. To ότι γαλέρες δεν υπήρξαν ποτέ μέσα στο πέρασμα της ιστορίας στα ορμητικά νερά του Βαρδάρη, και πολύ περισσότερο… βασιλικές μακεδονικές, δεν έχει καμία σημασία για τους τερατολόγους των Σκοπίων.

Εξαγωγή βασιλέων 

Την ώρα που στα Σκόπια στήνονται ανύπαρκτες «μακεδονικές βασιλικές γαλέρες», οι άνθρωποι του Ν. Γκρούεφσκι επιχειρούν να κάνουν και εξαγωγή… αρχαίων Μακεδόνων βασιλέων. Την περασμένη Πέμπτη εγκαινιάστηκε στο Celtic-Roman Museum στο Μanching της Βαυαρίας μια έκθεση με τίτλο «Το Χρυσό Πρόσωπο του Αγνωστου Μακεδόνα Βασιλιά», όπως αναφέρεται και στη σχετική αφίσα του γερμανικού μουσείου.

Τα Σκόπια βρήκαν την ευκαιρία – με αφορμή ευρήματα από οπλισμό Κελτών πολεμιστών στη λίμνη Οχρίδα – να προσθέσουν τα περί αρχαίων Μακεδόνων Βασιλέων σε μια έκθεση που στήθηκε στο πλαίσιο ενός προγράμματος της ΕΕ για τη «σύγκρουση πολιτισμών». Την ίδια ώρα η υπ. Πολιτισμού της ΠΓΔΜ Ελιζαμπέτα Κάντσεσκα -Μιλέβσκα δηλώνει με τυμπανοκρουσίες ότι μέσα από την έκθεση «παρουσιάζεται στον κόσμο η δύναμη της αρχαίας μακεδονικής αριστοκρατίας». Στα Σκόπια ο τίτλος της έκθεσης παραφράστηκε από κάποιους στα ΜΜΕ και παρουσιάστηκε ως τα «Τα χρυσά πρόσωπα των αρχαίων Μακεδόνων βασιλέων».

Τα ευρήματα

Στο Celtic-Roman Museum στο Μanching πάντως το «Χρυσό Πρόσωπο του Αγνωστου Μακεδόνα Βασιλιά» είναι ένα εύρημα από έναν τάφο στο νεκροταφείο της αρχαίας ελληνικής πόλης Λιγκηστίς ή Λιχνίτης ή Λιχνιδός στην Οχρίδα. Είναι μια νεκρική μάσκα (χρυσό προσωπείο) που βρέθηκε το 2002 στον τάφο ενός αγοριού και χρονολογείται από την ύστερη αρχαϊκή-πρώιμη κλασική περίοδο (τέλη 6ου-αρχές 5ου αιώνα π.Χ.) καθώς και ένα χρυσό «γάντι».

Ο «εθνικός» αρχαιολόγος της ΠΓΔΜ Πάσκο Κούσμαν -επικεφαλής της αρχαιολογικής υπηρεσίας πριν βρεθεί στη φυλακή για σκάνδαλο με κλοπές αρχαιοτήτων κ.ά.- που βρήκε τον τάφο, τον απέδωσε σε… άγνωστο Μακεδόνα βασιλιά.
Να σημειωθεί ότι υπάρχει μια πλειάδα χρυσών προσωπείων, που έχουν βρεθεί εκτός των βασιλικών τάφων της Βεργίνας, στον ελληνικό χώρο σε περιοχές της Μακεδονίας, αλλά οι αρχαιολόγοι δεν μίλησαν ποτέ για βασιλικούς τάφους. Πάνω από δέκα βρέθηκαν μόνο στο αρχαίο νεκροταφείο στο αρχοντικό Πέλλας, αλλά οι αρχαιολόγοι Παύλος και Αναστασία Χρυσοστόμου τις απέδωσαν σε ταφές πολεμιστών.